بررسی تطبیقی سیمای انسان کامل در خطبۀ متقین نهج البلاغه و آثار عزیزالدین نسفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد تمام،زبان و ادبیات فارسی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

2 دکتری زبان و ادبیات عربی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.

چکیده

 انسان کامل آن انسانی است که همۀ ارزش‌های انسانی در او به طور هماهنگ با یگدیگر رشد کند . اولین کسی که اصطلاح انسان کامل را در عرفان وضع کرد ابن عربی، از عرفای قرن ششم بود. پس از او عزیزالدین نسفی، در قرن هفتم، نخستین نویسنده‌ای است که کتابی با نام «الانسان کامل» را نگاشت. موضوع این مقاله ، بررسی تطبیقی سیمای انسان کامل با توجه به خطبۀ متقین و آثار عزیز نسفی می‌باشد. از آن‌جا که انسان کامل یکی از اصطلاحات مهم عرفان است، پس باید این انسان کامل را شناخت و سپس ویژگی‌ها و اوصاف او را دانست . شناختن ویژگی‌های انسان کامل باید از زبان کسانی باشد که یا خود محقق این راه بوده‌اند، مثل عزیز‌الدین نسفی یا امام علی‌(ع) که خود نمونۀ والای انسان کامل است . این مقاله بر آن است تا با روش تحلیلی ـ تطبیقی به بررسی سیمای انسان کامل، در آثار عزیز نسفی و خطبۀ متقین نهج‌البلاغه بر حسب ویژگی‌های رفتاری: الهی، فردی، اجتماعی با نمودار آماری مورد تطبیق قرار دهیم و تلاش ورزیم نقاط مشترک و متشابه در این دو شخص عالی‌قدر را در مقولۀ انسان کامل بیان کنیم . برآیند این جستار نشان می‌دهد که در خطبۀ متقین و آثار نسفی به بهترین نحو ممکن سیمای انسان کامل ترسیم شده است .

کلیدواژه‌ها


ـ قرآن
ـ جهان­گیری، محسن، (1367)، محی الدین عربی (چهرۀ برجستۀ عرفان اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران .
ـ حسن زاده آملی، حسن، (1361)، انسان کامل از دیدگاه نهج البلاغه، ناشر بنیاد نهج البلاغه، چاپ و صحافی شرکت افست ، چاپ دوم. 
ـ حلبی، علی اصغر،(1371)، انسان در اسلام و مکاتب و غربی، تهران: اساطیری ، چاپ اول .
ـ سروش، عبدالکریم، ( 1376)، اوصاف پارسیان،تهران، چاپ طلوع آزادی.
ـ دشتی، محمد، (1389)، ترجمۀ نهج البلاغه ، انتشارات نورالمبین ، چاپ سوم .
ـ رزمجو، حسین،(1368)، انسان آرمانی و کامل در ادبیات حماسی و عرفانی فارسی، تهران: چاپخانۀ سپهر، چاپ اول .
ـ لیاقتدار، محمد جواد، (1392)، تربیت در نهج البلاغه: نگاهی تربیتی به بحث اعتدال در خطبۀ همام، انتشارات دانشگاه اصفهان، چاپ و صحافی دانشگاه اصفهان، چاپ اول.
ـ مطهری، مرتضی، (1385)، انسان کامل، ( مجموعۀ آثار شمارۀ 23) ، تهران: صدرا، چاپ سوم .
ـ نسفی، عزیز،(1362)،مجموعۀ رسائل مشهور به کتاب الانسان الکامل،تصحیح و مقدمۀ فرانسوی ماریژان موله، تهران: ناشر زبان و فرهنگ ایران .
ـ نسفی، عزیز، (1391. الف ) ، بیان التنزیل، تصحیح و تعلیق سید اصغر میر باقری فرد، تهران: سخن .
ـ نسفی، عزیز،(1391.ب )،کشف الحقایق ، تصحیح و مقدمه و تعلیقات سید علی اصغر میر باقری فرد، تهران: انتشارات سخن ، چاپ اول.
ـ نصری، عبدالله، (1371سیمای انسان کامل از دیدگاه مکاتب، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی ، چاپ سوم .