روش‌های مبارزه امام علی× با انحراف‌های اجتماعی در نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه پیام نور (نویسنده مسئول)

2 استادیار دانشگاه قرآن و حدیث

3 دانشجوی دکتری دانشگاه پیام نور تهران جنوب

چکیده

جامعه اسلامی با فاصله گرفتن از مبانی و اصول اسلام راستین و آموزه‌های نبوی در طول دوران خلفای سه‌گانه، با آسیب‌های مختلف اجتماعی مواجه شد. هنگامی که قدرت خلافت به امام علی× رسید، آن حضرت در دوران حکومت کوتاه خویش با انواع انحراف‌های اجتماعی در جامعه نظیر: برپایی روابط و مناسبات بر اساس معیارهای قبیلگی، شکل‌گیری نظام طبقاتی، تغییر ارزش‌های اجتماعی، تفرقه و گسست انسجام اجتماعی و ... مواجه گردید. آن حضرت× به‌عنوان رهبر جامعه اسلامی با الهام از مبانی اصیل اسلام ناب محمدی به مبارزه با این انحراف‌ها پرداخت و در این مسیر تابع اصولی چون: حق‌مداری، اعتدال و میانه‌روی، کرامت، مدارا و ... بود. امام× در این راستا از روش‌های موعظه، بصیرت آفرینی، اعتبار، الگو بودن، تشویق و تنبیه، تذکّر و محبّت، مبتنی بر آن اصول و متناسب با مقتضیات زمان و مکان و مخاطبان، استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها


  • منابع و مآخذ

    • قرآن کریم.
    • نهج‌البلاغه، گردآوری سید رضی، ترجمه سید جعفر شهیدی، 1392، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چ 32.
    • ابن ابی‌الحدید معتزلی، عزّالدّین عبدالحمید بن هبة الله، 1378 ق، شرح نهج‌البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر، دار احیاء الکتب العربیة.
    • ابن‌فارس، ابوالحسین احمد، 1404 ق، معجم مقاییس اللّغة، تحقیق عبدالسلام محمد‌هارون، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
    • ابن‌منظور، جمال‌الدین محمد بن مکرّم، 1408 ق، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التّراث العربی.
    • اصبهانی، ابونعیم احمد بن عبدالله، 1406 ق، دلائل النبوّة، تحقیق محمد روّاس قلعه‌جی و عبدالبرّ عبّاس، بیروت.
    • امین ناجی، محمدهادی، 1389، رساله دکتری: بررسی و نقد مبانی و روش‌های فقه الحدیثی محمدتقی مجلسی، قم، دانشگاه قم.
    • جعفری، سید محمدمهدی، 1380، پرتوی از نهج‌البلاغه، ج 2 و 5، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    • دلشاد تهرانی، مصطفی، 1386، سیره نبوی: دفتر چهارم سیره خانوادگی، تهران، دریا.
    •  1394، ماه مهر پرور: تربیت در نهج‌البلاغه، تهران، دریا، چ 7.
    • دهخدا، علی‌اکبر، 1377، لغت نامه دهخدا، زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، تهران، دانشگاه تهران، چ 2.
    • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، 1404 ق، المفردات فی غریب القرآن، تهران، دفتر نشر الکتاب، چ 2.
    • زمخشری، جارالله محمود بن عمر، 1434 ق، اساس البلاغة، بیروت، المکتبة العصریة.
    • سروش، عبدالکریم، 1377، حکمت و معیشت، تهران، صراط، چ 4.
    • سّید رضی، محمد بن حسین، 1422 ق، المجازات النّبویة أو مجازات الآثار النّبویة، تصحیح مهدی هوشمند، تهران، دار الحدیث.
    • طوسی، محمد بن حسن، 1348، اختیار معرفة الرّجال المعروف برجال الکشّی، تصحیح حسن مصطفوی، مشهد، دانشگاه مشهد.
    • مطهّری، مرتضی، 1349، جاذبه و دافعه امام علیعلیه‌السلام، تهران، حسینیه ارشاد.
    • معین، محمد، 1362، برهان قاطع، تهران، امیرکبیر.
    • مغنیه، محمدجواد، 1419 ق، فی ظلال نهج‌البلاغه، بیروت، دار العلم للملایین، چ 4.
    • مفید، محمد بن نعمان بغدادی، 1374، الجمل و النّصرة لسید العترة فی حرب البصرة، تحقیق سید علی میرشریفی، قم، بوستان کتاب، چ 3.
    • مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، 1375، پیام امام امیرالمؤمنینعلیه‌السلام ، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
    • منقری، ابوالفضل نصر بن مزاحم، 1410 ق، وقعة صفّین، تحقیق و شرح عبدالسّلام محمد‌هارون، بیروت، دار الجیل.
    • یعقوبی بغدادی، احمد بن اسحاق، 1425 ق، تاریخ یعقوبی، قم، دار الإعتصام، چ 2.