نقش اندیشه‌ورزی در سبک زندگی اسلامی از منظر نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری و عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان.

2 استاد دانشگاه تهران.

3 دانشیار دانشنامه جهان اسلام. (بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی)

چکیده

سبک زندگی به‌معنای روش و شیوه خاص زندگی هر فرد و جامعه­ای است که مبانی و اصول معرفتی و اعتقادی خاص، نوع آن را مشخص کرده و سبک زندگی افراد را در جوامع از هم متمایز می‌کند. تفکر و تعقل از اصول مهم است که در تمام لایه‌های زندگی به‌ویژه سبک زندگی تأثیرگذار است. هدف از تحقیق حاضر بررسی رابطه اندیشه‌ورزی و سبک زندگی اسلامی از منظر نهج البلاغه است تا بتوان بر اساس آن روش صحیح و صواب را در تمام امور زندگی انتخاب نمود و یا سبک زندگی را تغییر داد. روش تحقیق مورد استفاده در این مقاله تحلیلی و استنتاجی است که آموزه­های امام علی× در نهج البلاغه را دسته‌بندی و تحلیل نموده است. در این پژوهش روش صحیح اندیشیدن، موانع اندیشه‌ورزی، راه‌های تفکر و رابطه خردورزی با سبک زندگی در سطوح مختلف مانند تشخیص هدف کلی زندگی، سخن گفتن، رعایت آداب و ... بر اساس نهج البلاغه بررسی شده است.

کلیدواژه‌ها


منابع و مآخذ

الف) کتاب‌ها
ـ قرآن کریم.
ـ نهج‌البلاغه، گردآوری سید رضی، بی‌تا، تصحیح صبحی صالح، قم، مؤسسه دارالهجره.
ـ تمیمی آمدی، عبدالواحد، بی‌تا، غررالحکم و دررالکلم، تصحیح مهدی رجایی، قم، دار الکتاب الاسلامی.
ـ ابن‌فارس، احمد بن فارس، 1404ق، معجم مقاییس اللغه، ج 3، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
ـ ابن‌منظور، محمد بن مکرم، 1414 ق، لسان العرب، ج 10، بیروت، دار الفکر.
ـ انصاریان، علی، 1357، الدلیل علی موضوعات نهج‌البلاغه، تهران، یاسر.
ـ بحرانی، ابن‌میثم، 1417 ق، شرح نهج‌البلاغه، ترجمه قربانعلی محمدی مقدم، مشهد، آستان قدس رضوی.
ـ بهشتی، سعید، 1380، آیین خردپروری، تهران، دانش و اندیشه.
ـ جعفری، محمدتقی، 1376، ترجمه و شرح نهج‌البلاغه، ج 25، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
ـ خویی، میرزا حبیب الله، حسن حسن‌ زاده آملی محمدباقر کمره‌ای، 1400 ق، منهاج البراعه فی شرح نهج‌البلاغه، تهران، مکتبه الاسلامیه.
ـ دشتی، محمد، 1376، روش‌های تحقیق و اسناد و مدارک نهج‌البلاغه، قم، موسسه امیرالمومنین علیه‌السلام .
ـ دهخدا، علی اکبر، 1373، لغت‌نامه، تهران، روزنه.
ـ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، بی‌تا، مفردات الفاظ القرآن، تصحیح: صفوان عدنان داوودی، بیروت، دار الشامیه.
ـ راوندی، سعید بن هبه الله، 1406 ق، منهاج البراعه فی شرح نهج‌البلاغه، قم، مکتبة آیةالله المرعشی النجفی.
ـ زمانی جعفری، کریم، 1367، سیری در فرهنگ لغات نهج‌البلاغه، تهران، کیهان.
ـ شریعتمداری، علی، 1380، نقد و خلاقیت در تفکر، تهران، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
ـ فعالی، محمدتقی، 1391، سبک زندگی توحیدی، تهران، دار الصادقین.
ـ فیض الاسلام، علینقی، 1368، ترجمه و شرح نهج‌البلاغه، تهران، فقیه.
ـ قرشی، علی اکبر، 1377، مفردات نهج‌البلاغه، تهران، مرکز فرهنگبی نشر قبله.
ـ کریم محمد، اویس، 1366، المعجم الموضوعی لنهج‌البلاغه، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
ـ کلینی، محمد بن یعقوب، 1369، اصول و فروع کافی، ترجمه جواد مصطفوی، تهران، علمیه اسلامیه.
ـ مشکینی، علی، 1363، الهادی الی موضوعات نهج‌البلاغه، تهران، بنیاد نهج‌البلاغه.
ـ معین، محمد، 1378، فرهنگ فارسی، سپهر، تهران.
ـ مکارم شیرازی، ناصر، 1385، پیام امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام ، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
ـ مهدوی کنی، محمد سعید، 1378، دین و سبک زندگی، تهران، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام .
ـ نراقی، احمد، 1387، معراج السعاده، تهران، خاتم الانبیاء.
ـ ورّام، مسعود بن عیسی، بی‌تا، تنبیه الخواطر و تنزیه النواظر (مجموعه ورّام)، قم، مکتبه الفیضی.
ب) مقاله‌ها
ـ خدیمی، مسعود، 1392، «اندیشه حاکمیت قانون در پرتو آموزه‌های سبک زندگی رضوی»، سیاست متعالیه، ش 6، ص 106 ـ 89، قم، انجمن مطالعات سیاسی حوزه.
ـ ظهیری، سید مجید، 1392، «روش شناخت سبک زندگی اسلامی»، پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، ش98، ص 14 ـ 3، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
ـ عنان پور خیرآبادی، مجید، 1391، «بررسی مبانی و شاخصه‌های سبک زندگی اسلامی در قرآن کریم»، اسلام و علوم اجتماعی، ش 8، ص 112 ـ 93، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ـ فلاح، محمدجواد، 1392، «جایگاه اعتدال و میانه روی در سبک زندگی از دیدگاه اهل‌بیت علیهم‌السلام»، سیاست متعالیه، ش 6، ص 88 ـ 69، قم، انجمن مطالعات سیاسی حوزه.
ـ کاویانی، محمد، 1392، «روش‌شناسی استخراج سبک زندگی از سیره اهل‌بیت علیهم‌السلام»، سیاست متعالیه، ش 6، ص 46 ـ 31، قم، انجمن مطالعات سیاسی حوزه.
ـ محمدی، محسن، 1392، «تحلیل اجتماعی و سیاسی بر آسیب‌شناسی تحقق سبک زندگی اهل‌بیت علیهم‌السلام»، سیاست متعالیه، ش 6، ص 68 ـ 47، قم، انجمن مطالعات سیاسی حوزه.