ORIGINAL_ARTICLE
کشف قواعد مدیریتی از کلام علوی
رهنمودهای علوی در عرصه مدیریت میتواند راهگشای مدیران دیروز، امروز و فردا باشد. البته این رهنمودها گاه در قالب یک سلسله قضایا یا قواعد کلی ارائه شده است که با توجه به آن، این پرسش مطرح است که روششناسی یا شیوه کشف این قواعد چگونه است و با اصول موجود در مدیریت چگونه پیوند میخورد؟ بدین منظور باید به سراغ دلالتهای روشن متن رفت که مبتنی بر اصول لفظی و اصول عقلایی است و از دانش مدیریت فقط برای تأیید بیشتر و ایضاح فزونتر قاعده یاری جست. با این روش، میتوان به عبارتهایی دست یافت که بهعنوان قاعده مدیریتی نمایان میشوند. البته باید در این راستا مراقب آسیبهای روششناسی از قبیل التقاط، استقرای ناقص، برخورد گزینشی از کلام امام و مشکلات پژوهشهای میانرشتهای بود. قاعدهای که در این مقاله ارائه شده است، قاعده پرهیز از پراکندهکاری در عرصه مدیریت است که از جمله «مَنْ أَوْمَأَ إِلَى مُتَفَاوِتٍ خَذَلَتْهُ الْحِیَلُ» برگرفته شده است.
https://www.nahjmagz.ir/article_59529_d736de1415d428ccf73d090f680613ec.pdf
2017-07-23
11
28
قاعدههای مدیریتی
نهج البلاغه و مدیریت
امام علی و قواعد مدیریتی
جواد
لطفی
aboohafedaha@gmail.com
1
دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
حسن
نقیزاده
naghizade@ferdowsi.um.ac.ir
2
استاد دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
فریبرز
رحیمنیا
r-nia@ferdowsi.um.ac.ir
3
استاد دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
منابع و مآخذ
1
ـ قرآن مجید، ترجمه محمد مهدی فولادوند، تهران، دار القرآن الکریم، 1415 ق.
2
ـ نهجالبلاغه، گردآوری سید رضی، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ سوم، 1378.
3
ـ ابراهیمی دینانی، غلامحسین، پرسش از هستی یا هستی پرسش، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه، 1395.
4
ـ ابن أبی الحدید عبد الحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغة، قم، کتابخانه عمومی آیتالله مرعشی نجفی، 1337 ق.
5
ـ ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث، تحقیق طاهراحمد زاوی و محمودحمد طناحی، قم، اسماعیلیان، 1364 ق.
6
ـ ابن درید، ابوبکر محمد بن حسن، جمهرة اللغة، بیروت، دار العلم للملایین، 1987 م.
7
ـ ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغه، بیروت، دار الفکر، 1408 ق.
8
ـ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، 1414 ق.
9
ـ احسائی، محمد بن علی بن ابی جمهور، عوالی اللئالی العزیزیه فی الاحادیث الدینیه، قم، دار سید الشهداء، 1405 ق.
10
ـ الوانی، مهدی، 1391ش، مدیریت عمومی، تهران، نشر نی، چاپ 31، 1386.
11
ـ انصاری، محمدعلی، مشکاة (تفسیر قرآن کریم)، مشهد، بیان هدایت نور، 1391.
12
ـ فروغ حکمت، مشهد، بیان هدایت نور، 1388.
13
ـ بلیکی، نورمن، پارادایمهای تحقیق در علوم انسانی، ترجمه: سید رضا حسینی و همکاران، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1393.
14
ـ پورعزت، علی اصغر، مدیریت ما، تهران، بنیاد نهجالبلاغه، 1393 ش.
15
ـ تریسی، برایان، اراده و موفقیت؛ رهبری در عرصه بازار و تجارت، ترجمه فرزانه رئوف، آذربایجان، چاپ چهارم، 1393.
16
ـ جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، قم، اسراء، 1381.
17
ـ جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، بیروت، دار العلم للملایین، 1407 ق.
18
ـ حرّانی، حسن بن علی بن شعبه، تحف العقول، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1404 ق.
19
ـ حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، آل البیت لاحیاء التراث، 1409 ق.
20
ـ حسینی خطیب، سید عبد الزهراء، مصادر نهجالبلاغه و اسانیده، بیروت، دار الزهراء، 1376.
21
ـ حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الاسناد، قم، آل البیت لإحیاء التراث، 1413 ق.
22
ـ خسروپناه، عبدالحسین، روششناسی علوم اجتماعی، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه، 1394.
23
ـ خوانساری، محمد، منطق صوری، تهران، آگاه، چاپ سی و هفتم، 1387.
24
ـ خوئی، میرزا حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، تهران، مکتبة الإسلامیه، 1358.
25
ـ دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، تهران، دانشگاه تهران، 1339.
26
ـ دیلمی، حسن بن محمد، ارشاد القلوب الی الصواب، قم، الشریف الرضی، 1412 ق.
27
ـ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دمشق و بیروت، دار العلم و دار الشامیه، 1412 ق.
28
ـ رحمان سرشت، حسن، تئوریهای سازمان و مدیریت: از تجدد گرایی تا پسا تجدد گرایی، تهران، دوران، 1386.
29
ـ رضائیان، علی، مبانی سازمان و مدیریت، تهران، سمت، 1390.
30
ـ سرخسی، علی بن ناصر، أعلام نهج البلاغة، تهران، عطارد، 1373.
31
ـ طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر المیزان، تهران، دفتر انتشارات اسلامی، 1387.
32
ـ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان لعلوم القرآن، تهران، ناصرخسرو، 1372.
33
ـ طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفه، 1412 ق.
34
ـ عسکری، ابوهلال، الفروق اللغویة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1412 ق.
35
ـ فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، قم، هجرت، 1410 ق.
36
ـ فریور، میرعمادالدین، معجزه هدف گذاری در کامیابی، تهران، فریور، 1386.
37
ـ فنائی، ابوالقاسم، «مبانی اجتهاد (تأثیر معرفت بشری در معرفت دینی)»، مجله نقد و نظر، ش3 و 4، تابستان و پاییز 1374.
38
ـ فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، قم، دار الهجره، 1414 ق.
39
ـ قشیری، عبدالکریم بن هوازن، لطائف الاشارات، مصر، الهیئة المصریة العامه للکتاب، 1981 م.
40
ـ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
41
ـ کارگروه بنیادین رشته مدیریت، نجما (نقشه جامع مدیریت اسلامی)، بیجا، بینا، ویرایش چهارم، 1395.
42
ـ ملکیان، مصطفی، بیتا الف، رویکرد وجودی (اگزیستانسیالیستی) به نهجالبلاغه، تهران، بینا.
43
ـ بیتا ب، مبانی معرفتشناسی و روششناسی در علوم انسانی، تهران، بینا.
44
ـ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 2، قم، دار الکتب الاسلامیه، 1387.
45
ـ میرکمالی، محمد، فلسفه مدیریت، تهران، یسطرون، 1392.
46
ORIGINAL_ARTICLE
شاخصه دانایی در مدیریت موفق بر پایه آموزههای نهجالبلاغه
تمام تلاش مدیران بر آن است تا در مدیریت و ساماندهی امور به موفقیت دست یابند. امام علی× مدیری را موفق میداند که هدف کلانش رسیدن به رضایت الهی باشد و برای رسیدن به این هدف کلان پنج هدف خرد را مطرح میفرمایند که مدیر با رسیدن به این پنج هدف خرد، به هدف کلان که همان رضای الهی است خواهد رسید. این پنج هدف عبارت است از: انجام کارهایی که مدیر برای انجامش نزد خدا و خلقش عذر داشته باشد، داشتن نام نیک در میان بندگان خدا، ایجاد آثار زیبا در شهرها، تمام کردن نعمت بر اداره شوندگان و چند برابر کردن کرامت آنان. هر مدیری برای اینکه به این اهداف خرد و کلان برسد به سه شاخصه دانایی، توانایی و پارسایی نیاز دارد. در این مقاله اصولی که مدیر را به شاخصه دانایی میرساند مورد بررسی قرار گرفته است که عبارتند از اصل همنشینی و گفتگو با علما و دانشمندان، اصل مشورت، اصل تجربه، اصل شناخت و علم به سنتهای الهی، اصل دور اندیشی و آیندهنگری، اصل تقسیم کار بر اساس علم و اصل آموزش کارکنان. مدیر با رعایت این اصول میتواند شاخصه دانایی را در خود تقویت کند و دانش لازم برای اداره سازمان را کسب نماید.
https://www.nahjmagz.ir/article_59619_14b3a8bed83092b2e2336ac37416d6c7.pdf
2017-07-23
29
50
نهج البلاغه
مدیریت موفق
شاخصه دانایی
مهدی
اسماعیلپور
mahdiesmailpoor@gmail.com
1
دانشآموخته دکتری دانشگاه معارف اسلامی
LEAD_AUTHOR
مصطفی
دلشاد تهرانی
delshadtehrani@gmail.com
2
استادیار دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران.
AUTHOR
منابع و مآخذ
1
ـ قرآن کریم.
2
ـ نهجالبلاغه،گردآوری سید رضی، تصحیح صبحی صالح، قم، هجرت، 1414 ق.
3
ـ آبرکرامبی، نیکلاس و دیگران، فرهنگ جامعهشناسی، ترجمه حسن پویان، تهران، چاپخش، 1367.
4
ـ ابن بابویه(صدوق)، محمد بن علی، الامالی، بیروت، موسسه اعلمی، چاپ پنجم، 1400 ق.
5
ـ ابن سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1410 ق.
6
ـ حرانی، حسن بن علی بن شعبه، تحف العقول، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1404 ق.
7
ـ اصلیپور، محمد، مدیریت و رهبری با سیری در نهجالبلاغه، تهران، شورا، 1377.
8
ـ برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371.
9
ـ تستری، سهل بن عبد الله، تفسیر تستری، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1423 ق.
10
ـ تمیمی آمدی، عبدالواحد، تصنیف غررالحکم و درر الکلم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1366.
11
ـ حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسه آل البیت علیهمالسلام ، 1409 ق.
12
ـ خوانساری، جمالالدین محمد بن حسین، شرح غرر الحکم و درر الکلم، تهران، دانشگاه تهران، چاپ چهارم، 1366.
13
ـ خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه، قم، مرکز نشر الثقافه الاسلامیه فی العالم، 1372.
14
ـ دلشاد تهرانی، مصطفی، ارباب امانت: اخلاق اداری در نهجالبلاغه، تهران، دریا، چاپ سیزدهم، 1389.
15
ـ دلالت دولت، تهران، دریا، چاپ سوم، 1390.
16
ـ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، دار القلم، 1412 ق.
17
ـ طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417 ق.
18
ـ طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تهران، مرتضوی، چاپ سوم، 1375.
19
ـ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، قم، دار الثقافه، 1414 ق.
20
ـ فاضل لنکرانی، محمد، آیین کشورداری از دیدگاه امام علی علیهالسلام ، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1366.
21
ـ فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، تحقیق مهدی خزومی، قم، دار الهجره، 1405 ق.
22
ـ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1407 ق.
23
ـ کوزر، لوئیس، زندگی و اندیشه بزرگان جامعهشناسی، مترجم: محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی، چاپ هفتم، 1377.
24
ـ مزی، یوسف ابن عبدالرحمن بن یوسف، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، بیروت، مؤسسه الرساله، 1400 ق.
25
ـ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، 1413 ق.
26
ـ مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، پیام امام امیرالمؤمنین علیهالسلام ، قم، امام علی بن ابیطالب علیهالسلام ، چاپ سوم، 1390.
27
ـ تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1374.
28
ـ منتظری، حسینعلی، دراسات فی ولایة الفقیه وفقه الدولة الإسلامیة، قم، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، 1408 ق.
29
ـ یاقوت حموی، شهاب الدین، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، چاپ دوم، 1995 م.
30
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی رابطه مؤلفههای عقاید، اخلاق و احکام در معارف علوی(ع)
گفتار و رفتار امیرمومنان× معیار اصلی شناخت حقیقت و سیمای واقعیاسلام است که میتوان آن را از معارف و آموزههای آن حضرت استحصاء نمود. عقاید بهمنزله ریشههای معارف علوی است و با اخلاق و احکام در هم تنیده است. شناخت منظومه عمیقی چون معارف علوی، بدون بررسی ارتباط میان عقاید، اخلاق و احکام میسر نیست. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که از منظر معارف علوی قوانین و احکام اخلاقی مطلق و واقعیاند و ریشه در تقوای الهی و اعتقادات فرد مسلمان دارد. در اخلاق از منظر امام علی×، بیشترین تأکید بر خودسازی و تقواپیشگی و پرهیز از هواهای نفسانی است و این در بستر اعتقاد به معاد و روز قیامت صورت میگیرد و از این لحاظ، اخلاق از دریای عقاید و اصول ثابت اسلامی که در معارف علوی شرح و بسط یافتهاند، نشأت میگیرد و ملازم با آن است. درباره ارتباط بین اخلاق با عقاید و أحکام میتوان چنین گفت که بین این معانی رابطه طولی و نیز عرضی وجود دارد و هر کدام از این مفاهیم وجودش از دیگری جدا نیست و یک نوع رابطه عقلی بین آنان حاکم است.
https://www.nahjmagz.ir/article_59620_c3f2a5e295acefd5ed82d3d970de09be.pdf
2017-07-23
51
64
عقاید
اخلاق
احکام
معارف علوی
علی اکبر
کمالی شرودانی
ali10142000@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری دانشگاه کاشان
LEAD_AUTHOR
عبدالله
موحدی محب
2
دانشیار دانشگاه کاشان.
AUTHOR
منابع و مآخذ
1
ـ قرآن کریم.
2
ـ نهجالبلاغه، گردآوری سید رضی، قم، هجرت، 1414 ق.
3
ـ الصحیفة السجادیه، امام زینالعابدین علیهالسلام ، تهران، سروش، 1375.
4
ـ ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغه، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، 1404 ق.
5
ـ حرانی، حسن بن علی بن شعبه، تحف العقول، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1404 ق.
6
ـ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل أبی طالب علیهالسلام ، قم، عالمه، 1379 ق.
7
ـ تمیمی آمدی، عبد الواحد، غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق سید مهدی رجایی، قم، دار الکتب الإسلامی، چاپ دوم، 1410 ق.
8
ـ بحرانی، ابن میثم شرح نهجالبلاغه، تهران، دفتر نشر کتاب، چاپ دوم، ۱۴۰۴ ق.
9
ـ بخاری، محمد بن إسماعیل، الجامع الصحیح، بیروت، دار الفکر، 1412 ق.
10
ـ حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسة آل البیت علیهالسلام ، 1409 ق.
11
ـ حسینی فیروزآبادی، مرتضی، السبعه من السلف، قم، دار الهجره، 1375.
12
ـ دشتی، محمد، نهجالبلاغه، قم، مباهله، 1383.
13
ـ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دمشق، الدار الشامیة، 1412 ق.
14
ـ مصباح یزدی، محمدتقی، معارف قرآن، قم، مؤسسة در راه حق، 1372.
15
ـ مطهری، مرتضی، سیری در نهجالبلاغه، تهران، صدرا، چاپ چهل و سوم، 1388.
16
ORIGINAL_ARTICLE
روششناسی مواجهه امام علی(ع) با فرهنگ اخلاقی جاهلیت در نهجالبلاغه
مطالعه چیستی فرهنگ اخلاقی جاهلیت و واکاوی ابعاد گونهگون آن یکی از موضوعات قابل بررسی و زمینهساز شناخت بهتر آموزههای قرآن و حدیث است. نظام اخلاقی برآمده از عقیده و تفکر جاهلیت، در نهج البلاغه بازتاب یافته و مواضع امام× در برابر دین و عقیده و اخلاق جاهلی از مجموعه فرمایشهایشان کاملاً آشکار است. در این پژوهش فقط فرهنگ اخلاقی جاهلیت از منظر امام مورد بررسی قرار میگیرد؛ نگارندگان میکوشند مواجهه امام علی× با آن فرهنگ را به سه روش توصیفی، ارزش داورانه و انکاری تحلیل کنند. بدینسان این پژوهش به این دستاورد رسیده که امام در نهج البلاغه به نفی و انکار کامل اخلاق جاهلی پرداخته است و هیچ بعدی از ابعاد اخلاق جاهلی را مورد تأیید قرار ندادهاند. این دیدگاه بهویژه در مقایسه با تحلیل دیگر نویسندگانی همچون ایزوتسو ـ که در باب جاهلیت پژوهشهایی داشته ـ متمایز است؛ چرا که آنان در شرح مفاهیم اخلاقی جاهلی و با ذکر صفاتی مثل سخاوت و شجاعت جاهلی گاهی خواستهاند آنها را بهعنوان نقاط برجسته اخلاقی آن عصر ـ در میان انواع ویژگیهای منفی اخلاقی ـ برجسته سازند، اما در نهج البلاغه و از زاویه نگاه امام صفات مذکور نیز، در خدمت غرور و اهداف شخصی قبیلهگرایانه بهعنوان مصداق بارز اخلاق منفی جاهلانه توصیف شده است.
https://www.nahjmagz.ir/article_59621_76e6d0ac206b8e39b76e1a27d3fa534e.pdf
2017-07-23
65
90
جاهلیت
اخلاق
نهج البلاغه
فرهنگ
خشونت
محسن
قاسمپور
ghasempour@kashanu.ac.ir
1
دانشیار دانشگاه کاشان
LEAD_AUTHOR
پروین
شناسوند
p.shenasvand@kiau.ac.ir
2
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج.
AUTHOR
منابع و مآخذ
1
ـ قرآن کریم، ترجمه محمد مهدی فولادوند.
2
ـ نهجالبلاغه، 1378، گردآوری سید رضی، ترجمه سید جعفر شهیدی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
3
ـ ابنابیالحدید، عبدالحمید بن هبةالله، 1337، شرح نهجالبلاغه، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
4
ـ ابنتیمیه، احمد بن عبدالحلیم، 1409 ق، منهاج السنه النبویه، تحقیق محمد رشاد سالم، بیجا، مکتبه ابن تیمیه.
5
ـ ابنحجر عسقلانی، احمد بن علی، 1406 ق، لسان المیزان، بیروت، مؤسسه الاعلمی.
6
ـ ابنخلکان اربلی، شمس الدین احمد بن محمد، بیتا، وفیات الاعیان، تحقیق احسان عباس، بیروت، دار صادر.
7
ـ ابندرید، محمد بن حسن، 1988 ـ 1976 م، جمهره اللغه، چاپ رمزی منیر بعلبکی، بیروت، بینا.
8
ـ ابنقتیبه، عبدالله بن مسلم، 1960 م، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره، بینا.
9
ـ آلوسی، محمود، 1342 ق، بلوغ الارب فی معرفه احوال العرب، چاپ محمد بهجه اثری، بیروت، بینا.
10
ـ ایزوتسو، توشیهیکو، 1360، ساختمان معنایی مفاهیم اخلاقی دینی در قرآن، ترجمه فریدون بدرهای، تهران، قلم.
11
ـ بحرانی، کمالالدین بن میثم، 1362، شرح نهجالبلاغه، بیجا، نشر الکتاب.
12
ـ بیهقی انصاری، علی بن زید، 1376، معارج نهجالبلاغه، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
13
ـ تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، 1410 ق، غرر الحکم و درر الکلم، تصحیح سید مهدی رجایی، قم، دار الکتاب الاسلامی.
14
ـ جاحظ، عمرو بن بحر کنانی، 1405 ق، البیان و التبیین، تحقیق عبد السلام محمد هارون، قاهره، مکتبه الخانجی.
15
ـ جرج جرداق، 1956 م، الامام علی، صوت العداله الانسانیه، با مقدمه میخاییل نعیمه، بیروت، بینا.
16
ـ جوادعلی، 1413 ق، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بغداد، بینا.
17
ـ راغب اصفهانی، 1416 ق، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، دمشق، دارالقلم.
18
ـ رستمی، حیدرعلی، 1392، قرآن و فرهنگ زمانه، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
19
ـ زرگرینژاد، غلامحسین، 1378، تاریخ صدر اسلام، تهران، سمت.
20
ـ زریاب خوئی، عباس، 1370، سیره رسولالله’، تهران، سروش.
21
ـ زرینکوب، عبدالحسین، 1371، تاریخ ایران بعد از اسلام، تهران، امیرکبیر.
22
ـ 1362، کارنامه اسلام، تهران، امیرکبیر.
23
ـ زیدان، جرجی، 1975 م، تاریخ آداب اللغه العربیه، قاهره، بینا،.
24
ـ ذهبی، شمسالدین محمد بن احمد، بیتا، میزان الاعتدال، تحقیق علی محمد بجاوی، بیروت، دارالمعرفه.
25
ـ شوشتری، نورالله بن شرفالدین (معروف به قاضی نورالله)، 1378 ق، احقاق الحق و ازهاق الباطل، با تعلیقات شهابالدین مرعشی نجفی، قم، بینا.
26
ـ شوشتری، محمدتقی، 1376، بهج الصباغه، تهران، امیرکبیر.
27
ـ ضیف، شوقی، 1960 م، العصر الجاهلی، قاهره، بینا.
28
ـ طباطبایی، سید محمدحسین، 1417 ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
29
ـ طبرسی، فضل بن حسن، 1425 ق، مجمع البیان لعلوم القرآن، بیروت، مؤسسه الاعلمی.
30
ـ طوسی، محمد بن حسن، بیتا، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
31
ـ رازی، محمد بن عمر، 1420 ق، مفاتیح الغیب، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
32
ـ محسنی، منوچهر، 1363، مقدمات جامعهشناسی، تهران، شرکت پژوهشیار.
33
ـ مرعشی نجفی، سیدشهابالدین، 1398 ق، ملحقات احقاق الحق در احقاق الحق، قم، بینا.
34
ـ مطهری، مرتضی، 1386، سیری در نهجالبلاغه، تهران، صدرا.
35
ـ مکارم شیرازی، ناصر، 1375، پیام امام امیرالمؤمنین علیهالسلام ، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
36
ـ نادم، محمدحسن، 1388، نهجالبلاغه؛ نقدها و پاسخها، قم، ادیان.
37
ـ هاشمی خوئی، میرزا حبیبالله، 1358، منهاج البراعه، تهران، مکتبه الاسلامیه.
38
ـ یعقوبی، احمد بن محمد (ابن واضح)، 1379 ق، تاریخ یعقوبی، بیروت، بینا.
39
ORIGINAL_ARTICLE
بیعت از دیدگاه امام علی(ع) در آموزههای نهج البلاغه
بیعت در ادبیات آیینی اسلام، بیانگر کارکرد مشارکتجویانه مردم در حکومت و به مفهوم حق حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش است که در متن حاکمیت الهی پذیرفته شده است. منظور از حق حاکمیت آن است که مردم حق دارند خود سرنوشت خویش را بهدست گیرند. بیعت در نگاه و عمل امام علی× تناسب بیمانندی با جمهوریت و حاکمیت اراده ملت دارد؛ در نگاه امام علی× بیعت وسیله تحقق حکومت و نشان مقبولیت آن است. در این نوشتار ضمن تعریف واژگانی و اصطلاحی بیعت و تبیین تاریخی این رخداد بزرگ در غدیرخم و پس از دوران خلافت سه خلیفه نخست، با ارائه نگاهی جامع از مقوله بیعت در گفتار، نوشتار و رفتار امام علی× با تکیه بر نهج البلاغه و دیگر نگاشتههای حدیثی، ضرورت و اهمیت این رویکرد در شکلگیری حکومت عدل علوی بررسی و ملاکهای بیعت صحیح از دیدگاه آن حضرت بیان شده است. همچنین گوشهای از تصویرآفرینی هنری ایشان در توصیف رخداد بیعت نمایانده شده است.
https://www.nahjmagz.ir/article_59622_04ae013eb55a6479b0d1d2a84e7bdcd8.pdf
2017-07-23
91
112
بیعت
ملاکهای بیعت
حق حاکمیت
حکومت علوی
احمد
ربانیخواه
rabbani_kh@pnu.ac.ir
1
مربی دانشگاه پیام نور.
AUTHOR
منابع و مآخذ
1
ـ قرآن کریم.
2
ـ نهجالبلاغه، گردآوری سید رضی، تحقیق صبحی صالح، قم، دار الهجرة، بیتا.
3
ـ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهجالبلاغه، تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی، 1337 ق.
4
ـ ابن ابی شیبه کوفی، ابوبکر عبد الله بن محمد، الکتاب المصنف فی الأحادیث و الآثار، تحقیق کمال یوسف الحوت، ریاض، مکتبة الرشد، 1409 ق.
5
ـ ابن اثیر، عزالدین ابوالحسن علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، 1385 ق.
6
ـ ابن اعثم کوفی، محمد بن علی، الفتوح، تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، آموزش انقلاب اسلامی، 1372.
7
ـ ابن حنبل، ابوعبدالله احمد بن محمد، المسند، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
8
ـ ابن خلدون، عبدالرحمن، مقدمه، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، چاپ دوم، 1366.
9
ـ العبر، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، بیتا.
10
ـ ابن سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دار صادر، 1405 ق.
11
ـ ابن عبد ربه، ابوعمر احمد بن محمد، العقد الفرید، قاهره، بینا، 1953 م.
12
ـ ابن عساکر، ابوالقاسم علی بن الحسین، ترجمه الامام علیبنابیطالب من تاریخ مدینة دمشق، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، مؤسسه محمودی، چاپ سوم، 1400 ق.
13
ـ ابن فارس، ابو الحسین احمد بن فارس بن زکریا، معجم مقاییس اللغة، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، دار الکتب العلمیة، بیتا.
14
ـ ابن قتیبه الدینوری، ابو محمد عبدالله بن مسلم، الامامة و السیاسة، تحقیق طه محمد الزینی، بیروت، دار المعرفه، 1388 ق.
15
ـ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، بیتا.
16
ـ ابن میثم بحرانی، میثم بن علی بن میثم، شرح نهج البلاغة، بیجا، دفتر نشر کتاب، چاپ دوم، 1404 ق.
17
ـ ابن هلال ثقفی، ابواسحاق ابراهیم بن محمد، الغارات، ترجمه محمدباقر کمرهای، بیجا، فرهنگ اسلام، 2536 م.
18
ـ افخمی عقدا، رضا، «نگاهی نمادین به حضور شتر در شعر دوره جاهلی»، ادب عربی، سال سوم، 1390، ش ۳، زمستان.
19
ـ بلاذری، ابوالحسن احمد بن یحیی، أنساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار، ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، 1417 ق.
20
ـ بیهقی دبیر، خواجه ابوالفضل محمد بن حسین، تاریخ بیهقی، تصحیح علی اکبر فیاض به اهتمام محمدجعفر یاحقی، مشهد، دانشگاه فردوسی، چاپ چهارم، 1383.
21
ـ تستری، محمدتقی، بهج الصّباغة فی شرح نهج البلاغة، تهران، بینا، بیتا.
22
ـ جرداق، جرج، روائع نهجالبلاغه، بیجا، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة، چاپ دوم، 1375.
23
ـ جرداق، جرج، امام علی صدای عدالت انسانیت، ترجمه سید هادی خسروشاهی، تهران، فراهانی، 1344.
24
ـ جعفری، سید محمد مهدی، پرتوی از نهجالبلاغه، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ سوم، 1380.
25
ـ خطیب بغدادی، ابوبکر احمد بن علی، تاریخ بغداد، بیروت، دار الکتب العلمیه، بیتا.
26
ـ خوارزمی، موفق بن احمد حنفی، المناقب، تهران، مکتبه نینوا الحدیثه، بیتا.
27
ـ دلشاد تهرانی، مصطفی، دولت آفتاب؛ اندیشه سیاسی و سیره حکومتی امام علی علیهالسلام ، تهران، دریا، چاپ سوم، بیتا.
28
ـ جمال دولت محمود؛ حکومت امام علی علیهالسلام حکومت موفق تاریخ، تهران، دریا، 1382.
29
ـ حکومت حکمت؛ حکومت در نهجالبلاغه، تهران، دریا، 1379.
30
ـ لوح بینایی؛ تحلیل تاریخ حکومت امام علی علیهالسلام با تأکید بر نهجالبلاغه، تهران، دریا، 1392.
31
ـ دینوری، ابو حنیفه احمد بن داوود، اخبار الطوال، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران، نشر نی، 1364.
32
ـ زبیدی، محمّد بن محمّد بن عبد الرزّاق، تاج العروس من جواهر القاموس، تحقیق مجموعة من المحققین، بیجا، دار الهدایة، بیتا.
33
ـ سید رضی، محمد بن حسین، آفرینشهای ادبی در گفتار نبوی، ترجمه سید محمد مهدی جعفری، تهران، وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، 1390.
34
ـ سید مرتضی، علی بن حسین، الشّافی فی الامامة، تهران، بینا، 1410 ق.
35
ـ سیوطی، عبدالرحمن بن، تاریخ الخلفاء، مصر، بینا، 1378 ق / 1959 م.
36
ـ شهیدی، سید جعفر، «بیعت و چگونگی آن در تاریخ اسلام»، کیهان اندیشه، 1368، ش 26.
37
ـ صدوق، محمد بن علی، الخصال، تهران، مکتبه الصدوق، 1389 ق.
38
ـ طبرسی، ابو احمد بن علیبنابیطالب، الاحتجاج، مشهد، مرتضی، 1403 ق.
39
ـ طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، تاریخ الرسل و الملوک، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر، چاپ دوم، 1362.
40
ـ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، نجف، الطبعه الحیدریه، بیتا.
41
ـ فردوسی طوسی، حکیم ابوالقاسم، شاهنامه، تهران، قطره، چاپ چهارم، 1376.
42
ـ قطب، آفرینشهای هنری در قرآن، ترجمه محمد مهدی فولادوند، تهران، بنیاد قرآن، چاپ سوم، 1367.
43
ـ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهارعلیهمالسلام ، بیروت، 1403 ش / 1983م.
44
ـ مسعودی، علی ابن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چاپ دوم، بیتا.
45
ـ مطهری، مرتضی، آینده انقلاب اسلامی، تهران، صدرا، 1389.
46
ـ سیری در نهجالبلاغه، تهران، صدرا، چاپ چهل و نهم، 1391.
47
ـ مفید، محمد بن نعمان، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة، تحقیق سید علی میرشریفی، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1413 ق.
48
ـ الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1377 ق.
49
ـ نصر بن مزاحم منقری، وقعه صفین، ترجمه کریم زمانی جعفری، بیجا، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، 1364.
50
ـ نویری، شهاب الدین احمد، نهایة الارب فی فنون الادب، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران، امیرکبیر، 1364.
51
ـ هاشمی، سیدرضا، دانشنامه جهان اسلام، بیجا، مدخل «بیعت»، بیتا.
52
ـ یعقوبی، احمد بن یعقوب، تاریخ یعقوبی، بیروت، بینا، 1379 ق.
53
ORIGINAL_ARTICLE
کاربست گفتمان سکوت در تحلیل نامه امیرمومنان(ع) به معاویه
سکوت یا غیاب معنادار عناصر زبانی در نوشتار دارای کارکردهای مختلف و در تحلیل گفتمان، موضوعی حائز اهمیت است و بهمثابه صورتی دلالتمند، کاملکننده گفتار و قادر به بیان اندیشهها است. از این منظر که سکوت میتواند بهنوعی، غیابی نسبی باشد و برخی رخدادها از خلال آن تفسیر میشوند، سکوتها دلالتمند است و بهعنوان بخشی از زبان، قصد تاثیر بر مخاطب بهواسطه نگفتن پارهای از اطلاعات و یا حذف اطلاعات را دارد. از آنجا که متن مکاتبههای امرمومنان×، در کنار عنصر هدایتبخشی، قابلیت سنجش از زاویه جدیدترین دیدگاههای زبانی را داراست، در این پژوهش، نامه امام علی× به معاویه، با موضوع تاکید بر مشروعیت خلافت علوی و مقابله با گفتمان مخالف، بر اساس نظریه «سکوت گفتمانی» بازخوانی میشود. این پژوهش گفتمان سکوت را در دو محور ابتدایی در دو سطح ساختاری و معنایی مورد نظر قرار میدهد و سپس با فرارفتن از متن و بر اساس بافت زبانی و سیاق و بافت موقعیتی، به تحلیل دلالتهای سطح کاربردشناختی گفتمان میپردازد. نتیجه پژوهش نشان میدهد که وجود نمونههایی از سطوح سکوت ساختاری، معنایی و کاربردشناختی در این نامه، کارکرد ایجازگویی، همگرایی، تصویرسازی، فعالسازی ادراک مخاطب و عتابگویی را بهدنبال دارد.
https://www.nahjmagz.ir/article_59623_a1614d4b14ade6dfdd8510ac3dbc0cd1.pdf
2017-07-23
113
132
نامه 10 نهج البلاغه
نامه امام علی(ع) به معاویه
زبانشناسی
گفتمان سکوت
مرضیه
محصص
m_mohases@sbu.ac.ir
1
استادیار دانشگاه شهید بهشتی.
AUTHOR
منابع و مآخذ
1
ـ نهجالبلاغه، گردآوری سیدرضی، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، بنیاد نهجالبلاغه، چ سوم، 1378.
2
ـ ابن اثیر، علی بن ابی کرم، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، 1386 ق.
3
ـ ابن عساکر، علی بن حسین، تاریخ مدینه دمشق،تحقیق علی شیری، بیروت، دار الفکر، 1415 ق.
4
ـ ابن میثم، میثم بن علی، ترجمه و شرح نهجالبلاغه، ترجمه حبیبالله روحانی، مشهد، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، 1375.
5
ـ احمدپور، علیاکبر، امام علی علیهالسلام و همگرایی اسلامی در عصر خلافت، قم، بوستان کتاب، 1386.
6
ـ احمدی، بابک، ساختار و تأویل متن، تهران، نشر مرکز، چ هشتم، 1385.
7
ـ افراشی، آزیتا، اندیشههایی در معناشناسی، تهران، فرهنگ کاوش، 1381.
8
ـ ایگلتون،تری، پیش درآمدی بر نظریه ادبی، ترجمه عباس مخیر، تهران، مرکز، 1368.
9
ـ تمیمی آمدی، عبدالواحد، غررالحکم و درر الکلم: مجموعه من کلمات و حکم الامام علی علیهالسلام ، بیروت، مؤسسه اعلمی، 1407 ق.
10
ـ بهشتی، احمد، اندیشه سیاسی ـ تربیتی علوی در نامههای نهجالبلاغه، قم، بوستان کتاب، 1386.
11
ـ تجلیل، جلیل، بلاغت نهجالبلاغه، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1379.
12
ـ تزوتان، تودوروف، بوطیقای ساختارگرا، ترجمه محمد نبوی، تهران، آگه، 1379.
13
ـ تفتازانی، سعدالدین، مختصر المعانی، قم، دار الفکر، 1411 ق.
14
ـ جرجانی نحوی، ابوبکر عبدالقاهر، اسرار البلاغه، تعلیق ابوفهر محمود محمد شاکر، قاهره، المطبعه المدنی، 1412 ق.
15
ـ جرداق، جورج، روائع نهج البلاغة، بیجا، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، 1375.
16
ـ جمعی از نویسندگان، زبانشناسی و ادبیات تاریخچه چند اصطلاح، ترجمه کورش صفوی، تهران، هرمس، 1377.
17
ـ داوری اردکانی، رضا و دیگران، زبان استعاری و استعاره های مفهومی، تهران، هرمس، 1391.
18
ـ دلشاد تهرانی، مصطفی، جمال دولت محمود؛ حکومت امام علی حکومت موفق تاریخ، تهران، دریا، 1382.
19
ـ زرکشی، بدرالدین محمدبن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار الجمیل، 1408 ق.
20
ـ زیتون، علی مهدی، ادبیات گفتمان اسلامی در مکتب نهجالبلاغه، ترجمه رقیه رستمپور ملکی، تهران، امیرکبیر، 1393.
21
ـ زیدان، جرجی، تاریخ تمدن اسلام، تهران، امیرکبیر، 1362.
22
ـ ساجدی، ابوالفضل، زبان قرآن با نگاهی به چالشهای کلامی تفسیر،تهران، سمت، 1392.
23
ـ سجودی، فرزان و صادقی، لیلا، «کارکرد گفتمانی سکوت در ساخت روایت داستان کوتاه»، فصلنامه پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی، 1389، ش 2، 88 ـ 69.
24
ـ سیوطی، جلالالدین، الاتقان فی علوم القرآن، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، دار التراث، 1378 ق.
25
ـ صادقی، لیلا، کارکرد گفتمانی سکوت در ادبیات معاصر فارسی،تهران، نقش جهان، 1392.
26
ـ صالح سامرایی، فاضل، درآمدی بر تفسیر بیانی قرآن کریم ـ رویکردی زبانی به آیات قرآن کریم، ترجمه حمیدرضا میرحاجی، تهران، نشر تهران، 1392.
27
ـ صفوی، کورش، فرهنگ توصیفی معناشناسی، تهران، فرهنگ معاصر، 1384.
28
ـ درآمدی بر معناشناسی، تهران، سوره مهر، 1379.
29
ـ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، 1387 ق.
30
ـ تاریخ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ترجمه ابوالقاسم پناهنده، تهران، اساطیر، 1375.
31
ـ عسکری، حسن بن عبدالله، الصناعتین الکتابه و الشعر، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1409 ق.
32
ـ کوفی، ابن اعثم، الفتوح، فتوحات امام علی علیهالسلام در 5 سال حکومت، ترجمه احمد روحانی، تهران، دار الهدی، 1379.
33
ـگوکر، کریستوفر، واژهها بدون معنا، ترجمه کورش صفوی، تهران، نشر علمی، 1392.
34
ـ لطفی پور ساعدی، کاظم، درآمدی بر اصول و روش ترجمه، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1371.
35
ـ محمودی، محمد باقر، نهج السعاده فی مستدرک نهجالبلاغه، مصحح عزیز آل طالب، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1376.
36
ـ مدرسی، سید محمدتقی، تفسیر من هدی القرآن، تهران، دار محبی الحسین علیهالسلام ، 1419 ق.
37
ـ مزاحم مطر، حسین، «اثر الحذف فی اثراء المعنی عند البلاغیین»، مجله القادسیه للعلوم الانسانیه، دوره دوم، 2008 م، ش 11.
38
ـ مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، پیام امام امیرالمؤمنین علیهالسلام : شرح تازه و جامعی بر نهجالبلاغه، قم، انتشارات امام علی علیهالسلام ، چ چهارم، 1392.
39
ـ منقری، نصر بن مزاحم، وقعه صفین (پیکار صفین)، ترجمه پرویز اتابکی، تهران، آموزش انقلاب اسلامی، چ دوم، 1370.
40
ـ میر، مستنصر، ادبیت قرآن، ترجمه محمدحسن محمدی مظفر، قم، ادیان و مذاهب، 1378.
41
ـ هاشمی خویی، میرزا حبیب الله و دیگران، منهاج البراعه فی شرح نهجالبلاغه، تهران، مکتبه الاسلامیه، چ 4، 1375.
42
ـ یزدی، محمد حسن بن محمد ابراهیم، سیف الواعظین و الذاکرین (تاریخ تفصیلی جنگهای جمل،صفین و نهروان)، تحقیق مهدی احمدی، قم، ثقلین، 1383.
43
ـ یول، جرج، کاربردشناسی زبان، ترجمه محمد عموزاده مدیرجی، منوچهر توانگر، تهران، سمت، چ دوم، 1385.
44
ORIGINAL_ARTICLE
نقد سکولاریسم بر اساس مکتب علوی(ع)
با نگاهی گذرا به تاریخ زندگانی پیامبران الهی و با استناد به کلام وحی و سخنان اولیای دین از جمله امیرمؤمنان× بهراحتی شمول رسالت انبیا در دو قلمرو دنیوی و اخروی قابل اثبات است. مقاله حاضر در صدد پاسخ به این پرسش است که چرا دامنه رسالت دین محدود شده و با حذف بخش اعظم محتوایش، کاراییاش ستانده شده است؟! فرضیه تحقیق آن است که دین اسلام با ارائه طرح و برنامه برای زندگی و معرفی مدل رهبری پیامبر|، امامان معصوم^ و فقیهان واجد شرایط در روزگار غیبت، نافی سکولاریسم است، اما در دوران معاصر افرادی با سر دادن شعار سکولاریسم بهدنبال بیاهمیت جلوه دادن دین و محدودسازی نقش آن در زندگیاند. در این نوشتار ادعا و اثبات میشود که سکولاریسم در مکتب علوی× مردود و محکوم به فنا است و مبانی اصلی سکولاریسم بهدلیل کلینگری و توصیفی بودن خطاپذیرند. ازاینرو پاسخگوی مناسبی برای نیازهای ضروری بشر نیست. پس نیاز آدمی به دین و تعالیم وحیانی، ابدی خواهد بود؛ زیرا نیازهای وی برای رشد، قرب به خدا و استیفای حقوقش از راه مکاتب بشری و الحادی و یا به کمک دانش محدود آدمی ممکن نیست و تنها اسلام بهعنوان دین برآمده از دانش نامحدود الهی پاسخگوی نیازهای یادشده است.
https://www.nahjmagz.ir/article_59626_4f8e14b4cd3be637b2b620975b795338.pdf
2017-07-23
133
154
دین
سکولاریسم
آموزههای علوی
اکرم
احمدیان احمدآبادی
ak.ahmadian@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری دانشگاه کاشان
LEAD_AUTHOR
محمد
اخوان
akhavan.mohammad89@gmail.com
2
استادیار دانشگاه کاشان.
AUTHOR
منابع و مآخذ
1
ـ قرآن کریم.
2
ـ نهجالبلاغه، گردآوری سید رضی، ترجمه محمد دشتی، مشهد، سنبله، 1386.
3
ـ آربلاستر، آنتونی، ظهور و سقوط لیبرالیسم غرب، ترجمه عباس مخبر، تهران، نشر مرکز، 1368، چ 2.
4
ـ تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، تحقیق مصطفی درایتی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1366.
5
ـ ایزوتسو، توشیهیکو، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1361.
6
ـ باربور، ایان، علم و دین، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1362.
7
ـ بریجانیان، ماری، فرهنگ اصطلاحات فلسفه و علوم اجتماعی، ویراسته بهاءالدین خرمشاهی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1371.
8
ـ جعفری، محمدتقی، ایدهآل زندگی و زندگی ایدهآل، تهران، مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری، چ 7، 1386.
9
ـ سکولاریسم یا حذف دین از زندگی دنیوی، تلخیص محمدرضا جوادی، تهران، دفتر نشر فرهنگ، چ 2، 1378.
10
ـ فلسفه دین، تهران، مؤسسه فرهنگی اندیشه، 1375.
11
ـ جعفریان، رسول، انجیل نادر شاهی(متی، مرقس، لوقا، یوحنا)، ترجمه میرزا مهدی خان استرآبادی، تهران، نشر علم، 1388.
12
ـ جوادی آملی، عبدالله، نسبت دین و دنیا، تحقیق علیرضا روغنی، قم، اسراء، چ 5، 1387.
13
ـ دلشاد تهرانی، مصطفی، تفسیر موضوعی نهجالبلاغه، قم، دفتر نشر معارف، چ 12، 1393.
14
ـ دورانت، ویلیام جیمز، تاریخ تمدن، ترجمه ابوطالب صارمی، ج 5، تهران، اقبال، چ 2، 1353.
15
ـ تاریخ تمدن، ترجمه فریدون بدرهای، ج 6، تهران، اقبال، چ 2، 1354.
16
ـ رشاد، علیاکبر، دموکراسی قدسی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1379.
17
ـ ریچاردز، گلین، رویکردهای مختلف به پلورالیزم دینی، ترجمه رضا گندمی نصرآبادی و احمدرضا مفتاح، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، چ 2، 1383.
18
ـ سارتر، ژان پل، اصول فلسفه اگزیستانسیالیسم، ترجمه پزشکپور، بیجا، انتشارات شهریار، بیتا.
19
ـ شاپیرو، جان سالوین، لیبرالیسم معنا و تاریخ آن، ترجمه محمدسعید حنایی کاشانی، تهران، نشر مرکز، 1380.
20
ـ طوسی، محمد بن حسن، الأمالی، قم، دار الثقافه، 1414 ق.
21
ـ کاپلستون، فردریک چارلز، تاریخ فلسفه، ترجمه داریوش آشوری، ج 7، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چ 5، 1388.
22
ـ گارودی، روژه، در شناخت اندیشه هگل، ترجمه باقر پرهام، تهران، آگاه، 1362.
23
ـ گلشنی، مهدی، از علم سکولار تا علم دینی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1377.
24
ـ مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهارعلیهمالسلام ، ج 9 و 35، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چ 2، 1403 ق.
25
ـ مطهری، مرتضی، وحی و نبوت، تهران، صدرا، چ 9، 1375.
26
ـ میشل، توماس، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1377.
27
ـ میلر، ویلیام مک الوی، تاریخ کلیسای قدیم در امپراطوری روم و ایران، ترجمه علی نخستین، تهران، اساطیر، 1382.
28
ـ هابرماس، یورگن، دگرگونی ساختاری حوزه عمومی (کاوشی در باب جامعه بورژوایی)، ترجمه جمال محمدی، تهران، نشر افکار، چ 3، 1388.
29
ـ هیک، جان، فلسفه دین، ترجمه بهرام راد، تهران، الهدی، 1372.
30
ـ مباحث پلورالیسم دینی، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران، تبیان، 1378.
31
ـ ویلم، ژان پل، جامعهشناسی ادیان، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران، تبیان، 1377.
32
ـ الیاده، میرچا، دینپژوهی، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، ج 1، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1375، چ 2.
33