بنیاد بین المللی نهج البلاغه
فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه
1735-8051
18
1
2019
05
22
بررسی تطبیقی شاخص وجدانی بودن شخصیت از منظر نهجالبلاغه و روان شناسی
11
30
FA
رضا
کهساری
0000000170305895
استادیار الهیات و فلسفه و کلام ،واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی
kohsari888@gmail.com
رقیه
خلیلی
0000-0001-7810-7164
دانشجوی دکتری الهیات و علوم قرآن و حدیث، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی
r.khalili89@gmail.com
نعمت
ستوده
0000000150363983
دانشیار، مرکز تحقیقات مراقبتهای پرستاری دانشگاه علوم پزشکی، سمنان
sotodeh1@yahoo.com
وجدانی بودن، استعداد ویژهای است که خداوند در نهاد بشر قرار داده است تا در کنار دیگر تجهیزات، عهدهدار کنترل، تنظیم و هدایت تکانهها گردد. موضوعی که دو روانشناس مککری و کوستا ، در طرح 5 عاملی شخصیت به بخشی از آن تحت عنوان شاخص وجدانی بودن پرداختهاند و رویههایی را جهت شناسایی این شاخص پیشنهاد نمودهاند. تطبیق دو دیدگاه نهجالبلاغه و روانشناسی میتواند چشمانداز دقیق و اثربخشی را به وجود آورد.هدف این پژوهش بررسی تطبیقی رویههای شاخص وجدانی بودن شخصیت از منظر نهجالبلاغه و روانشناسی است. در این پژوهش توصیفی- تحلیلی، شاخص وجدانی بودن از منظر نهجالبلاغه بر اساس مدل پنج عامل شخصیت مورد بررسی قرار گرفت. یافتهها نشان داد جامعنگری در تعیین مقیاسهای این شاخص مهمترین وجه تشابه دو دیدگاه است و مهمترین تفاوتها این است که در نظریه روانشناسی، بهواسطه غفلت از ارتباط انسان با خداوند، نگاهی انسان محورانه ارائهشده است و بهزیستی فردی و اجتماعی محور قرار دارد. درحالیکه نهجالبلاغه ضمن توجه به بهزیستی مادی، و طرح مسئله در ابعاد وسیعتر، نگرشی خدامحورانه دارد و به تعالی روحی و ارتباط با خدا توجه ویژه دارد. با توجه به نتایج تحقیق ارتباط و پیروی از فرامین الهی نهتنها کمککار این شاخص است بلکه پشتوانه و ضامن دوام آن خواهد بود.
نهجالبلاغه,روانشناسی,شخصیت,وجدانی بودن,مدل پنج عاملی
https://www.nahjmagz.ir/article_108077.html
https://www.nahjmagz.ir/article_108077_513dcdd2771d3df6137610fe64ff0623.pdf
بنیاد بین المللی نهج البلاغه
فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه
1735-8051
18
1
2019
05
22
بررسی مبانی و الزامات آزادی سیاسی در اندیشه و سیره امام علی علیه السلام
31
48
FA
علی
محسنی
گروه علوم سیاسی، دانشگاه ازاد اسلامی قم
dr.amohseni@gmail.com
مهدی
جاودانی مقدم
گروه علوم سیاسی دانشگاه ازاد اسلامی قم
javdani2020@gmail.com
آزادی سیاسی، یکی از مهمترین مفاهیم کلیدی علوم سیاسی و از نیازهای اساسی در حقوق مدنی و سیاسی بهحساب میآید بااینوجود، تفاسیر متعددی از سوی اندیشمندان، فلاسفه و نخبگان سیاسی، سیاستگذاران و کنوانسیونها و معاهدات بینالمللی در مورد تعریف ابعاد و ماهیت آن ارائهشده که در مواردی نیز با تعارضات جدی همراه بوده است. در این میان، با توجه به مناقشات علمی و نظری که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی ایران در خصوص مقوله آزادی سیاسی در نظام جمهوری اسلامی ایران مطرح گردیده و اخیراً نیز تشدید شده است، ضرورت دستیابی به یک تعریف دقیق و جامع از آزادی سیاسی در چارچوب مبانی و اصول اسلامی با تمرکز بر اخلاق و سیره اهلبیت آشکارشده است. لذا این مقاله درصدد پاسخ به این سؤال است که مبانی و الزامات آزادی سیاسی در اندیشه و سیره امام علی علیه السلام کدامند؟ یافتههای این مقاله نشان میدهد که اصالت آزادی سیاسی در دو ساحت درهم تنیده مردمی و الهی با تمرکز بر آزادی اندیشه و بیان، مشارکت مردمی، حکومت قانون، نظارت بر حکومت و آزادی انتقاد از عملکرد آن، رواداری سیاسی و کرامت انسان، از مقومات و الزامات آزادی سیاسی در اندیشه و سیره علوی است.
آزادی سیاسی,مردم سالاری دینی,حکومت اسلامی,حاکمیت قانون,امام علی علیه السلام
https://www.nahjmagz.ir/article_108078.html
https://www.nahjmagz.ir/article_108078_1ddc0f451dc97272f778387aa8298ef6.pdf
بنیاد بین المللی نهج البلاغه
فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه
1735-8051
18
1
2019
05
22
تأثیر جنسیت بر تصدی حاکمیت در نهج البلاغه
49
68
FA
معصومه
عبدلی نشلجی
دانشجوی دکترای معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
abdoli.1475@gmail.com
سید محمد
مرتضوی
استاد و عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد
mortazavi-m@ferdowsi.um.ac.ir
سید حسین
سید موسوی
دانشیار، عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد
shmosavi@ferdowsi.um.ac.ir
پس از جنگ جمل و تلاش طلحه و زبیر برای به حاکمیت رساندن یکی از همسران پیامبر a امام علی j از این جریان تعبیر به « تحکیم النساء » فرمودند و زنان را با صفت « النواقص العقول » خطاب فرموده و به شهادت دو زن در برابر یک مرد استناد نمودند، در مورد این عبارات و تعابیر مذکور، این سؤال مطرح می گردد که ارتباط نقص عقل زن با حکم شهادت دو زن در برابر یک مرد چیست و این مطالب چه تأثیری برتصدی حاکمیت زن دارد؟ عده ای نقص عقل را به گونه ای تفسیر می کنند که زن نسبت به مرد از هوش و یا قدرت فهم کمتری برخوردار است ، این مقاله با بررسی واژه های عقل و نقصان در لغت و قرآن و روایات به این نتیجه رسیده است که، عقل در لغت ، به معنای حفاظت و امنیت است وبا بررسی آیه شهادت مشخص گردید ، نسیان یا نقص عقل در معنای اصطلاحی قوه فهم، نمی تواند فلسفه شهادت دو زن در برابر یک مرد باشد و ازاین جهت که این آیه ،دلیلی برای نقص عقل قرار گرفته ، کاربرد نقص عقل در معنای ضعف امنیت را تقویت می کند ، از این روبه موجب این ویژگی و ویژگی های جنسیتی که مغایر با شرایط مدیران است و در نهج البلاغه بیان گردیده، تصدی حاکمیت جامعه متناسب با شاخصه های جنسیتی زن نمیباشد.
زنان,نهج البلاغه,نقصان عقل,حاکمیت,تفاوتهای جنسیتی
https://www.nahjmagz.ir/article_108079.html
https://www.nahjmagz.ir/article_108079_a0d76a9a18394af6bb743f48c9235269.pdf
بنیاد بین المللی نهج البلاغه
فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه
1735-8051
18
1
2019
05
22
تبیین معنای «رجال مذهبی – سیاسی» درج شده در اصل 115 قانون اساسی با تأکید بر سیره علوی
69
90
FA
صغری
لک زایی
معارف اسلامی، ادبیات و زبانهای خارجه، کاشان، ایران.
s1lakzaee@gmail.com
عبدالله
موحدی محب
دانشگاه کاشان، دانشیار گروه معارف اسلامی
عباسعلی
فراهتی
0000000246697451
هیئت علمی دانشگاه کاشان
a.farahati@gmail.com
در اصل 115 قانون اساسی خصوصیاتی برای مقام ریاست جمهوری بیان گردیده که قید «رجال مذهبی- سیاسی» به عنوان پیش شرط آن عنوان شده است. با عنایت به ابتنای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر مبانی اسلامی باید دید چه مبنای شرعی و دینی برای این خصوصیت وجود دارد؟ <br />از آن جایی که حکومت اسلامی پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله یک بار دیگر در دوران حکومت پنج ساله امیرالمومنین علیه السلام جان تازهای گرفت لذا الگوبرداری از سیره آن حضرت علیه السلام میتواند مبنای دقیقی برای نظام مقدس جمهوری اسلامی قرار گیرد. این مقاله بر آن است تا با بررسی منش و سیره عملی امیرالمومنین علیه السلام در گزینش صاحبان مناصب حکومتی به این مهم دست یابد که آیا میتوان ردپایی از خصوصیت رجل مذهبی- سیاسی در سیره آن حضرت علیه السلام یافت؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که اگر چه واژه ریاست جمهوری در نهج البلاغه و متون مربوط به آن دوران نیامده است ولی با توجه به آن که این مقام نیز یک منصب حکومتی است، میتوان معیارهای آن را در بیانات امام علیه السلام راجع به گزینش حاکمان واکاوی نمود. با بررسی و تحقیقی که در سیره علوی علیه السلام صورت گرفت این حقیقت به اثبات رسید که در متون دینی خصوصاً معارف علوی به طور روشن معیارهایی برای تصدی مقامهای حکومتی مشخص شده است که «حُسن شهرت» از جمله آنان میباشد به طوری که رجال صاحب منصب در حکومت علوی همگی از «حُسن شهرت» در زمینه یا زمینههای متعدد برخوردار بودهاند. این تحقیق به روش کتابخانهای (توصیفی- تحلیلی) و با بهرهگیری از نهجالبلاغه امیرالمؤمنین علیه السلام و کتب سیره و تراجم نگاشته شده است.
رجل مذهبی- سیاسی,اصل 115 قانون اساسی,سیره علوی,امام علی,سرشناس
https://www.nahjmagz.ir/article_108081.html
https://www.nahjmagz.ir/article_108081_274a169972f1b344414f758bc81f579c.pdf
بنیاد بین المللی نهج البلاغه
فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه
1735-8051
18
1
2019
05
22
تبیین نظریهٔ احساس شلایرماخر در بستر پلورالیسم دینی و نقد آن از منظر نهجالبلاغه
91
114
FA
پرستو
مصباحی جمشید
مدرس دانشگاه فرهنگیان
p.mesbahij@yahoo.com
حسین رضا
طاهری
دانشگاه پیام نور همدان
taheri_h32@yahoo.com
پلورالیسم یکی از اندیشههای برآمده از اندیشه تنوع ادیان در کلام مسیحی است که دین را به تجربه دینی تقلیل میدهد. یکی از انواع نظریات در باب تجربه دینی نظریهٔ احساس شلایرماخر است. در این نظریه بر جنبه شهودی و عاطفی دین تأکید میشود و دین امری مستقل در تجارب انسانی و فاقد بعد معرفتی تلقی میگردد. در این نوشتار ضمن تبیین نظریهٔ احساس شلایرماخر، به اشکالات وارد بر آن بر اساس تعریف دین و رابطه دین با عقل و احساس پرداخته میشود و از منطق حاکم بر نهج البلاغه در ارائه روش صحیح دینداری و مؤلفههای اساسی آن بهرهگیری میشود. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است و نتایج حاکی از آن است که نظریهٔ احساس شلایرماخر تببین دقیق و جامعی از مبنا و غایتِ فعل دیندارانهٔ انسان ارائه نمیدهد. در مقابل، نگرش اسلامی نسبت به اصل مقوله دین، رویکردی است که طبق آن مصنوع بودن دین توسط خدا و نظارت آن بر حوزه باورها و اعمال در اولویت توجه است. در این رویکرد تعادلی منطقی و مفهومی نسبت به وجود عقل و احساس در بطن دین نمایان است.
پلورالیسم,نظریهی احساس,نهج البلاغه,شلایرماخر,تجربه دینی
https://www.nahjmagz.ir/article_108082.html
https://www.nahjmagz.ir/article_108082_cbdad5be3a682917674cf1f5b89e7393.pdf
بنیاد بین المللی نهج البلاغه
فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه
1735-8051
18
1
2019
05
22
تحلیل مضمون زهد در آموزههای نهج البلاغه
115
134
FA
احمد
ربانی خواه
0000-0001-9879-8652
مربی دانشگاه پیام نور
rabbani_kh@pnu.ac.ir
محمد
مصطفایی
عضو هیئت علمی دانشگاه حکیم سبزواری
m.mostafaei@hsu.ac.ir
معصومه
امامی روشناوند
دانشگاه حکیم سبزواری
mjmemami64@gmail.com
زهد و سادهزیستی همواره به عنوان یکی از فضایل مهم اخلاقی و دینی مورد تأکید اهل بیتb و به ویژه امام علی علیه السلام بوده است. بررسی محتوای نهج البلاغه درباره زهد موضوع این تحقیق است که با روش تحلیل مضمون و پس از تحلیل لغوی زهد انجام گرفت. رسیدن به الگوی زهد از سه منظرِ چیستیِ زهد، چرایی و چگونگی زهدورزی سؤالاتی هستند که ابعاد مختلف الگوی زهد در نهج البلاغه را روشن ساختند. در این مسیر، ابتدا همه متون مرتبط با زهد، از خطبهها، نامهها و حکمتهای نهج البلاغه گزینش و در جدولی مقابل هر متن، مضمون یا مضامین پایهای حاکی از ابعاد مختلف زهد استخراج گردید و در نهایت، این مضامین در قالب سه جدول چیستی، چگونگی و چرایی زهد سامان یافتند؛ بدین صورت که میان مضامین هر جدول دستهبندی شد و هر یک ذیل عناوین کلیتر به عنوان مضامین سازماندهنده قرار گرفتند. نتیجه آنکه در نهج البلاغه، ماهیت زهد، رغبت نداشتن به دنیا و در آرزوی دنیا نبودن است و دلیل آن، کوچکانگاری دنیا در برابر آخرت و اسباب زحمت بودنِ دنیاخواهی است. همچنین بیشتر مضامین درباره چگونگی زهدورزی است که به شکل قناعت به اندازه کفایت نمودار میشود.
زهد,نهج البلاغه,تحلیل مضمون
https://www.nahjmagz.ir/article_108083.html
https://www.nahjmagz.ir/article_108083_06e577ecc54ccfa6b610b59e125a4122.pdf
بنیاد بین المللی نهج البلاغه
فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه
1735-8051
18
1
2019
05
22
حس آمیزی در نهجالبلاغه
135
156
FA
ریحانه
ملازاده
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه الزهراء(س)، تهران.
r.mollazadeh@alzahra.ac.ir
فرزانه
رحمانیان کوشککی
دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رامهرمز اهواز
ehsan7413@gmail.com
آرایه حس آمیزی که در حوزه علم بیان جای میگیرد، در نتیجه آمیختگی یکی از حواس با امور وابسته به حس دیگر حاصل شده و به متکلم کمک میکند تا از رهگذر خیال، با آفرینش ترکیبات جدید لغوی، باعث توسعه زبانی شده و با قابلیت محسوس ساختن معنا زمینه درک بهتر مخاطب را فراهم سازد.<br />این جستار پس از بیان مفهوم آرایه حس آمیزی و نگاهی گذرا بر تاریخچه آن، با تکیه بر شیوه توصیفی تحلیلی، ابتدا تمام نمونههای موجود از انواع حواس پنجگانه در نهج البلاغه را شناسایی کرده و سپس در صورت مشاهده آمیختگی حواس، به واکاوی و بیان دلالتهای معنایی آن میپردازد، تا از این طریق جلوههایی از زیباییهای ادبی کلام امامj نشان داده شود.<br />یافته های پژوهش نشان می دهد در کلام حضرت، صنایع بلاغی مانند تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه، که از گستره قابل توجهی برخوردار است، هرازگاهی از رهگذر حواس منجر به خلق تصاویر بدیع و زیبایی شده که در نهایت موجبات درک بهتر معنا را برای مخاطب فراهم ساخته است. از این میان حس بینایی نسبت به دیگر حواس کاربرد بیشتری داشته و آمیختگی یکی از حواس با مفهومی انتزاعی جایگاه قابل ملاحظه ای را به خود اختصاص داده است.
نهج البلاغه,حواس پنجگانه,حس آمیزی,مفاهیم انتزاعی
https://www.nahjmagz.ir/article_108084.html
https://www.nahjmagz.ir/article_108084_eec72e2749097c3c35a11f503e761b77.pdf
بنیاد بین المللی نهج البلاغه
فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه
1735-8051
18
1
2019
05
22
مفهوم شناسی قرآن ناطق و ارتباط آن با معصومین علیهم السلام
157
174
FA
سعید
حاجیان
دانشجوی پژوهشکده نهج البلاغه
saeedhajian62@yahoo.com
منصور
پهلوان
استاد دانشگاه تهران.
pahlevan@ut.ac.ir
لفظ قرآن ناطق، برای اولین بار توسط امام علی(ع) مطرح گردید. مقام قرآن ناطق از قرآن مکتوب بالاتر بوده و قرآن کریم در آیات بسیاری اشاره به مراتب ایشان و هدایت به سوی آنها نموده و اهل بیت (ع) را یگانه مرجعی که علم الکتاب در نزد ایشان است معرفی نمودهاست.<br />بر پایه بسیاری از احادیث وارده، پیامبر اکرم (ص) و ائمه طاهرین (ع)، تنها مصادیق قرآن ناطق هستند؛ زیرا تمام رفتار، گفتار و کردار ایشان بر اساس آیات قرآن بوده هستند و آنها هستند که در میان تمام برداشتهای مختلفی که در طول تاریخ توسط افراد مختلف از آیات قرآن داشتهاند، مراد و مقصود حقیقی الهی را میدانند و به آن نطق میکنند. بسیاری از فرقههای منحرف برای گمراه کردن مردم از آیات متشابه، سوء استفاده کردهاند که محفوظ ماندن از این آسیب فقط به واسطه تمسک به اهل بیت(ع) که قرآن ناطقند محقق میشود از این رو میتوان تبلور آیات قرآن را در رفتار و گفتار آنان یافت و در واقع هیچگونه تناقضی بین آنان و قرآن نیست و جز امامان معصوم (ع)، مصداق دیگری برای قرآن ناطق نیست
نطق,قرآن ناطق,اهل بیت علیهم السلام,قرآن مکتوب,علم الکتاب
https://www.nahjmagz.ir/article_108085.html
https://www.nahjmagz.ir/article_108085_29b609ba07e5b24bc175b2c27c0111fb.pdf