1
دانشیارگروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی
چکیده
ژرار ژنت از محققان برجستهی عرصهی بینامتنیت، ارتباط و تعامل یک متن با متون یکدیگر را مطرح کرده است. یکی از گستردهترین مفاهیم بینامتنی، تأثیرپذیری صریح و غیر صریح و ضمنی متون ادبی از منابع دینی از جمله نهجالبلاغه است. در این پژوهش با رویکردی تحلیلی- توصیفی، روابط بینامتنی اشعار خاقانی با نهجالبلاغه بر اساس نظریهی بینامتنیت ژنت بررسی شده است. بین اشعار خاقانی و نهجالبلاغه در سه سطح واژگان، تصویر و مضمون تعامل و گفتگومندی وجود دارد. خاقانی اغلب از تعبیرات دنیاستیزانهی نهجالبلاغه همانند فریبندگی دنیای پرنقش و نگار، ناپایداری و زودگذری دنیا، ملازمت دنیا با فقر، پوچی دنیا، عدم دلبستگی به دنیا و امثال اینها به صورت ترفندهای ادبی تصویرپردازی کرده است. او با توجه به رویکرد بینامتنی در تشبیه دنیا به مار، مادر، خشک آخر، جیحون آفت و تعبیرات دیگر به نهجالبلاغه توجه داشته است. در سطح بینامتنیت ضمنی نیز مفاهیمی همچون بیعدالتی، بیوفایی و منافات عافیت با دنیا حاکی از ارتباط بینامتنی دو اثر است.
غضنفری، سیداکبر؛ قادری بیباک، مهری؛ جنتیفر، محمد، 1397ش، «بررسی و تحلیل استعارههای شناختی نهجالبلاغه در حوزه دنیا و آخرت»، فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهشهای نهجالبلاغه، سال هفدهم، شماره 56، صص 85-107.
ماهیار، عباس، 1388ش، سحر بیان خاقانی، چاپ سوم، کرج: جام گل.
محمدی افشار، هوشنگ، 1391ش، «سیمای امام علی علیهالسلام در اشعار خاقانی»، فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 26، صص 1-24.
مصطفوینیا، محمد رضی؛ سپهرنوش، معصومه، 1390ش، «تأثیر و تأثر در موضوع دنیا بین صائب و متنبی»، نشریه ادبیات تطبیقی دانشکده ادبیات و علوم انسانی شهید باهنر کرمان، سال دوم، شماره4، صص 185-206.
معدنکن، معصومه، 1381ش، «عرفان خاقانی»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، شماره 185، صص 7-22.
معروف، یحیی؛ فارغی شاد، محمد، 1393ش، «بررسی تطبیقی سیمای دنیا در شعر بهار و شیخ ناصیف یازجی»، فصلنامه لسان مبین، سال ششم، شماره هفدهم، صص 134-169.
میرقادری، سیدفضل الله؛ غلامی ،منصوره، 1388ش، «بررسی تطبیقی سیمای دنیا در شعر ناصرخسرو و ابوالعلاء»، نشریه ادبیات تطبیقی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال اول، شمارهی اول، صص 236-207.
ناصرخسرو، ابومعین، 1365ش، دیوان ناصرخسرو، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
نامور مطلق، بهمن، 1386ش، «ترامتنیت مطالعهی روابط یک متن با دیگر متنها»، پژوهشنامه علوم انسانی، شمارهی 56، صص 83-98. 19.
1390ش، درآمدی بر بینامتنیت: نظریهها و کاربردها، چاپ اول، تهران: سخن.
محرمی, رامین, & کریمی, ثریا. (1397). بررسی بینامتنی سیمای دنیا در اشعار خاقانی و نهجالبلاغه. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 17(4), 43-64.
MLA
رامین محرمی; ثریا کریمی. "بررسی بینامتنی سیمای دنیا در اشعار خاقانی و نهجالبلاغه". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 17, 4, 1397, 43-64.
HARVARD
محرمی, رامین, کریمی, ثریا. (1397). 'بررسی بینامتنی سیمای دنیا در اشعار خاقانی و نهجالبلاغه', فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 17(4), pp. 43-64.
VANCOUVER
محرمی, رامین, کریمی, ثریا. بررسی بینامتنی سیمای دنیا در اشعار خاقانی و نهجالبلاغه. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 1397; 17(4): 43-64.