آسیب‌شناسی استحمار در کسب و حفظ قدرت سیاسی از منظر نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارگروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران

2 دانشجوی دکتری رشته نهج البلاغه، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران

چکیده

استحمار یکی از مهم‌ترین ابزارهای برخی از حاکمان ناصالح در جهت کسب و حفظ قدرت سیاسی با فریب مردم است ‌و یکی از آسیب‌های فرهنگی است‌که سبب کاهش خودآگاهی سیاسی و استضعاف مردم می‌ گردد. پژوهش‌ حاضر با روش توصیفی‌‌ـ تحلیلی و با بهره‌جویی از منابع کتابخانه‌‌ای، به بررسی استحمار سیاسی، عوامل، آثار و راهکارهای مقابله با آن از دیدگاه امام علی (ع) در نهج البلاغه پرداخته است. یافته-های پژوهش نشان می‌دهدکه از نگاه امیرالمومنین(ع)، عواملی چون سوءاستفاده از جهل و نادانی مردم، استکبار، فریب، روزمرگی، نژاد‌پرستی، فراموشی رهنمودهای هدایتی قرآن و اهل بیت، در شکل‌گیری استحمار نقش دارند و سرکوب انتقاد مردم و گمراهی مردم با شبهه‌افکنی‌ و استعمار، از آسیب‌های آن محسوب می‌شود. همچنین، این مقاله، به راهکارهایی اشاره می‌کندکه استحمار و آسیب‌‌ های ناشی از آن را از بین می‌برد‌، نظیر: پرهیز از اختلاط با منافقین، بصیرت و آگاهی سیاسی، خودآگاهی از طریق تاریخ و عقل ‌گرایی

کلیدواژه‌ها


  1. منابع

    کتاب

    قرآن ­کریم، 1376 ش؛ محمد مهدی فولادوند، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.

    نهج البلاغه،1379؛ تدوین شریف رضی، محمد بن حسین، ترجمه محمد دشتی، قم: انتشارات مشهور.

    1. آشوری، داریوش، 1373 ش، دانش‌نامه سیاسی، تهران: مروارید.
    2. ابن ابی الحدید، عزالدین ابوحامد، 1338 ق؛ شرح نهج البلاغه، مصحح: محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: کتابخانه آیت مرعشی نجفی.
    3. ابن منظور، محمد بن مکرم، 1414 ق، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
    4. طریحی، فخر الدین،1375 ش، مجمع البحرین، محقق: احمد حسینی، تهران: کتاب فروشی مرتضوی.
    5. ابن میثم، میثم بن علی بن میثم، 1375، ترجمه شرح نهج البلاغه، مترجم: قربانعلی محمدی مقدم و علی اصغر نوایی یحیی زاده، مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.
    6. ابوالحمد، عبدالحمید، 1375 ش؛ مبانی سیاست (جامعه شناسی سیاستتهران: توس.
    7. جعفری و دیگران، 1363 ش؛ یادنامه‏ کنگره ‏هزاره‏ نهج ‏البلاغه، تهران: بنیاد نهج البلاغه.
    8. جلالیان، حبیب الله، 1378 ش؛ تاریخ تفسیر قرآن کریم، تهران: اسوه.
    9. جعفری، یعقوب، 1372 ش؛ بینش تاریخی در نهج البلاغه، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    10. جعفری، محمد تقی، 1374 ش؛ ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    11. حجازی و دیگران، 1364 ش؛ کاوشى‏ درنهج ‏البلاغه(مقالات سومین‏ کنگره‏ نهج البلاغه)، تهران: بنیاد نهج البلاغه.
    12. دلشاد تهرانی، مصطفی، 1379 ش؛ حکومت حکمت؛ حکومت در نهج البلاغه، تهران: نشر دریا.
    13. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، 1412 ق؛ «المفردات فی غریب القرآن»، محقق: صفوان عدنان داوودی، بیروت: دارالعلم الدار الشامیه.
    14. سروش، محمد، 1360 ش؛ استکبار و استضعاف در قرآن، قم:پژوهشکده تحقیقات اسلامی نمایندگی ولی فقیه در سپاه.
    15. سبحانی، جعفر،1389 ش؛ فروغ ولایت، چاپ نهم، قم: مؤسسه امام صادق علیه‌السلام.
    16. موسوی،عباس،1418 ق؛ شرح نهج البلاغه، بیروت: دارالرسول الاکرم و دارالمحجة البیضاء.
    17. شریعتی، علی، (1380)؛ خودآگاهی و استحمار، تهران: بنیاد فرهنگی دکتر شریعتی.
    18.  بی­تا؛ قاسطین، ناکثین، مارقین، تهران: بنیاد فرهنگی دکتر شریعتی.
    19. شفاهی، محمدحسین، 1379 ش؛ جنگ و جهاد در نهج البلاغه، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    20. طبری، محمد بن جریر، 1354 ق، تاریخ طبری (تاریخ الامم و ملوک تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم ، بیروت: بی­نا.
    21. مشایخ فریدونی، محمد حسین، 1366 ش؛ نظرات سیاسی در نهج البلاغه، تهران: بنیاد نهج البلاغه.
    22. مکارم شیرازی، ناصر، 1374 ش؛ پیام امام، شرح تازه و جامعی از نهج البلاغه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    23. نصر، عباس، 1372 ش؛ ارزش تاریخ در نهج البلاغه، قم: شکوری.
    24. نقوی قاینی خراسانی، محمدتقی، (بی­تا)؛ مفتاح السعادة فی شرح نهج البلاغة، تهران: مکتبه المصطفوی.

    مقالات

    1.بهشتی، احمد، 1360ش ؛ مستکبران، مجله درس­هایی از مکتب اسلام، شماره 5، ص28-32

    1. باقری، نامدار و ملاشفیعی، کاظم، حسن و بتول، 1392ش، آسیب شناسی قدرت سیاسی از منظر قرآن کریم، مجله علوم سیاسی دانشگاه باقر العلوم علیه‌السلام، تابستان 1392 ، شماره 62، از صفحه 7 تا 34.