دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات-دانشگاه امام صادق (ع)
چکیده
مطالعه تاریخ اسلام نیازمند تجدید نظر در نگاه به حوادث تاریخی و زمینه های خلق آنها می باشد. این تحول نیازمند بازنگری مفهومی، مصداقی و معنایی بر پایه نگاه تحلیلی و تفسیری برای کشف ناگفته های تاریخی است که فراتر از گفته های موجود و از متن موجود غایب اند و ناگفته هایی که می توان بر مبنای متن، قرائت نمود و کشف کرد. نامه های رد و بدل شده میان حضرت علی علیه السلام و معاویه، از متون مهم تاریخ اسلام است که نیازمند مطالعه تحلیلی با روش گفتمانی است. مطالعه تحلیلی این نامه ها چگونگی مدیریت معنای حاکم بر نامه های مزبور و شیوه گفتمان سازی درباره آنها را مشخص می سازد. در این مقاله تلاش شده است مفهوم «بیعت» که یکی از اساسی ترین مفاهیم مطرح در نامه های مزبور است با روش عملیاتی تحلیل گفتمان (پدام) و بر پایه نظریه مدیریت هماهنگ معنا مورد تحلیل قرار گیرد. نظریه مدیریت هماهنگ معنا یک نظریه تفسیری، انتقادی و کاربردی است. این نظریه با تحلیل گفتمان های زیسته شده، گفتمان های گفته شده، گفتمان های ناشناخته، گفتمان های نانشنیده و گفتمان های ناگفته در صدد است با توجه به شیوه گفتمان سازی، چگونگی مدیریت معنا در این فرایند گفتمانی را تبیین کند. نامه های مزبور، علاوه بر تبیین دو رویکرد متمایز در خلق گفتمان مرتبط، تعیین کننده اصول و ادبیات گفتمانی در بیان دیدگاههای اسلامی در مورد جامعه، حاکمیت، اخلاق و جنگ در گفتمان های علوی و اموی در شیوه و چگونگی تعارض و تخالف با گفتمان مزبور است.
آقا گل زاده،فردوس ، 1385 ش، تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ابن ابى الحدید، عزالدین ابو حامد، 1375 ش، جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه، ترجمه: محمود مهدوى دامغانى، تهران: نشرنى
استنفورد، مایکل،1384 ش، درآمدی بر تاریخ پژوهی، ترجمه: مسعود صادقی، چاپ دوم، تهران: دانشگاه امام صادق علیهالسلام و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها.
بلاذرى، أحمد بن یحیى بن جابر ،1974 ق، انساب الأشراف، تحقیق: محمد باقر المحمودی، جلد اول، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
تاجیک محمد رضا و همکاران ،1378 ش، گفتمان و مجموعه مقالات تحلیل گفتمانی،تهران: انتشارات فرهنگ گفتمان.
جانی پور، محمد ،1390 ش، اخلاق در جنگ: تحلیل محتوای مکاتبات امیرالمؤمنین علیهالسلامو معاویه، با مقدمه: حسن بشیر، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق علیهالسلام .
دینوری، ابن قتیبة ،1380 ش، الإمامة و السیاسة المعروف بتاریخ الخلفاء، ترجمه: سید ناصر طباطبایى، تهران: ققنوس.
مهدیزاده، سیدمحمد ،1387ش، رسانه ها و بازنمایی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه ها.
ون دایک، تئونای ،1382 ش، مطالعاتی در تحلیل گفتمان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها.
یورگنسن، ماریان. فیلیپس، لوئیز ، 1389 ش، نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمه هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
پایاننامه
مهدیزاده طالشی، محمد (1383) بازنمایی ایران در مطبوعات غرب: تحلیل انتقادی گفتمان (نیویورک تایمز)، (گاردین)، (لوموند) و (دیولت) 2000-1997 میلادی، پایان نامة دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
مقالات
بشیر، حسن (1396) "عصر گفتمان: جامعه شناسی گفتمانی"، مدیریت ارتباطات، دی ماه 1396، صص 52-53.
بشیر, حسن. (1398). تحلیل گفتمانی بیعت در نامه های حضرت علی علیه السلام و معاویه بر پایه نظریه مدیریت هماهنگ معنا. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 18(3), 131-166.
MLA
حسن بشیر. "تحلیل گفتمانی بیعت در نامه های حضرت علی علیه السلام و معاویه بر پایه نظریه مدیریت هماهنگ معنا". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 18, 3, 1398, 131-166.
HARVARD
بشیر, حسن. (1398). 'تحلیل گفتمانی بیعت در نامه های حضرت علی علیه السلام و معاویه بر پایه نظریه مدیریت هماهنگ معنا', فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 18(3), pp. 131-166.
VANCOUVER
بشیر, حسن. تحلیل گفتمانی بیعت در نامه های حضرت علی علیه السلام و معاویه بر پایه نظریه مدیریت هماهنگ معنا. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 1398; 18(3): 131-166.