استادیارسازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) .تهران .ایران
چکیده
بیشترین دلیل اشتهار سید رضی (ره) در وهله نخست به خاطر گردآوری سخنان امیرالمؤمنین در کتاب شریف نهجالبلاغه و سپس به جهت آثار ادبی و علمی مختلف اوست. اما بعد سیاسی حیات سید رضی(ره) مغفول مانده و اغلب حتی نزد شیعیان ناشناخته است. در این نوشتار کوتاه میخواهیم ضمن بیان شرح حال مختصری از سیدرضی(ره) و اشاراتی به آثار و تألیفات وی، به بعد سیاسی شخصیت او در دو حیطه زندگی و تفکر سیاسی بپردازیم و حیات و اندیشه سیاسی وی را در حدودی که منابع قابل اعتماد در اینباره وجود دارد بیان کنیم. در این مقاله در بعد زندگی سیاسی به مناصب، مسئولیتها و اشتغالات سیاسی و اجتماعی وی، مشخصاً نقش وی در مقام ناظر بر دیوان مظالم و امیرالحاج بودن و نیز تلاشهایش برای کسب مقام خلافت پرداخته میشود. و در بعد حیات فکری به نگرش سید به حق خلافت و حقانیت امیرالمؤمنین و اولاد او در جانشینی رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و اعتراضهای سیاسی وی به خلفا و حاکمان زمانه که عمدتا در قصائد وی تبلور یافته است اشاراتی میرود. بر اساس وجوه علمی و عملی سید رضی(ره) در عرصه سیاسی و اجتماعی میتوان به تصور درستی از شخصیت ذی وجوه وی رسید و از این طریق در فهم و بازخوانی آثار و اندیشههای وی منظرِ نظری دیگر را فراهم کرد.
ابن ابیالحدید معتزلی، عبدالحمید بن هبة الله،1363ش، شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، 20 جلد در 10 مجلد، قم: اسماعیلیان.
ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک ، به کوشش: محمد عبدالقادر و مصطفی عبدالقادر، مراجعه: نعیم زرزود، چاپ اول، 18 جلد، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن خلّکان، احمد بن محمد،1364ش، وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان، تحقیق: احسان عباس، چاپ دوم، 8 جلد، قم: منشورات الشریف الرضی; .
ابن عِنَبَه، احمد بن علی، 1362 ش، عمدة الطالب فی أنساب آل أبیطالب، به کوشش: محمد حسین آل طالقانی، چاپ دوم، قم: منشورات الشریف الرضی;.
اصفهانی، میرزا عبدالله،1431ق، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، به کوشش: سید احمد حسینی، چاپ اول، 6 جلد، قم: کتابخانه آیةالله مرعشی.
امین عاملی، سید محسن بن عبدالکریم،1403ق، أعیان الشیعة، به کوشش: سید حسن امین، چاپ پنجم، 10 جلد، بیروت: دارالتعارف .
امینی، محمد هادی، 1366ش، الشریف الرضی;، طهران: بنیاد نهج البلاغه.
بحرالعلوم طباطبایی، سید مهدی،1363 ش، الفوائد الرجالیة، به کوشش: محمد صادق بحرالعلوم و حسین بحرالعلوم، 4 جلد، طهران: مکتبة الصادق.
ثعالبی، عبدالملک بن محمد ابومنصور ، 1403ق، یتیمة الدهر فی محاسن أهل العصر، به کوشش: مفید محمد قمیحه، 5 جلد، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
10.جعفری، سید محمد مهدی، 1378ش، سید رضی;، تهران: طرح نو.
حر عاملی، محمد بن حسن، 1385ش، أمل الآمل فی علماء جبل عامل ، به کوشش: سید احمد حسینی اشکوری، 2 جلد، بغداد: مکتبة الأندلس.
خطیب بغدادی، ابوبکر احمد بن علی، 1417 ق، تاریخ بغداد أو مدینة السلام، بیروت، دارالکتب العلمیه.
خوانساری، سید محمد باقر ، روضات الجنات فی أحوال العلماء و السادات، 1390ش، به کوشش: اسدالله اسماعیلیان، 8 جلد، قم:انتشارات اسماعیلیان .
دوانی، علی، 1377 ش، مفاخر اسلام، محدث نامی حاج شیخ عباس قمی چهره درخشان روحانیت شیعه، چاپ اول، جلد یازدهم، در دو بخش، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
ذهبی، شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان،1407 ق، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق: عمر عبدالسلام تدمری، چاپ اول، بیروت: دارالکتاب العربی.
سید رضی; ، محمد بن حسین،1374ش، تلخیص البیان فی مجازات القرآن، تحقیق: محمد عبدالغنی حسن، قم: مکتبة بصیرتی.
سید رضی; ، محمد بن حسین، 1406 ق، حقائق التأویل فی متشابه التنزیل، به کوشش: محمدرضا آل کاشف الغطاء، جلد5،بیروت:دار الأضواء.
سید رضی; ، محمد بن حسین، 1415 ق، دیوان اشعار، 2 جلد، بیروت: دارالجیل.
صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، تحقیق: گروهی از فضلا، چاپ دوم، 27 جلد، بیروت: دار صادر.
عمری، علی بن ابیغنائم مشهور به ابن صوفی، 1419 ق، المجدی فی أنساب الطالبیین ، تحقیق: احمد مهدوی دامغانی، چاپ اول، قم: کتابخانه آیةالله مرعشی.
فاخوری، حنا، ۱۳۷۴ش، تاریخ ادبیات عربی از عصر جاهلی تا قرون معاصر، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: توس.
قمی، شیخ عباس، 1392، الکنی و الألقاب، 2 جلد، قم: انتشارات بیدار.