آسیب شناسی اخلاق سیاسی مدیران در اندیشه و سیره امام علی علیه السلام با تأکید بر نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا -دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان

2 استادیار گروه عرفان اسلامی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

3 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

چکیده

شرایط و مقتضیّات سیاسی در هر عصری ایجاب می­‌نماید که محققان در پی پاسخگوئی به مسائل و مشکلات زمانه خود برآیند و این پژوهش نیز، با ارائۀ­ تصویری از اندیشه سیاسی بلند امام علی علیه السلام و عملکرد ایشان در ارتباط با مردم، در صدد پی بردن به سیرۀ علوی در عرصه­ سیاست عصر امروز می­باشد. از آن جا که سیاست، عرصه­ای آفت­‌خیز است که اگر با حراست نفس و حاکمیّت اخلاق همراه نباشد، مدیران و کارگزاران جامعه را در دام آسیب­‌های اخلاقی گرفتار می­‌نماید؛ لذا سعی بر این شده تا با الهام از کلام امام علی علیه السلام در نهج­‌البلاغه، دریچه­‌ای نو به سوی مدیران جامعه، جهت شناخت آسیب­‌های اخلاقی در عرصۀ سیاست و اجتماع، و تلاش در رفع این آسیب­‌ها، گشوده شود.
 روش مطالعه در این پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی بر اساس رویکرد کتابخانه­‌ای بوده است. در این پژوهش تنها سه متغیّر تأثیرگذار در جامعه؛ یعنی ظلم و بی­‌عدالتی، خشونت­ ورزی، دروغ­‌گویی و فریب­‌کاری، از منظر نهج­ البلاغه مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است که محصول این آسیب­‌ها در جامعه، به وجود آمدن شرایط نامساعد اجتماعی و اقتصادی بوده که نه تنها سرمایه­ اجتماعی یعنی بی­‌اعتمادی مردم را نسبت به حکومت دینی فراهم می­‌کند، بلکه مشروعیّت نظام سیاسی را نیز، خدشه­‌دار می­­‌نماید.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع

    1. قرآن کریم.
    2. نهج البلاغه، 1387ش، امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام ، ترجمه­: محمّد دشتی، چاپ ششم، قم: موسّسه ­ی بوستان کتاب.
    3. آمدی، عبدالواحد بن محمّد، 1366ش، تصنیف غررالحکم و دررالکلم. تحقیق: مصطفی‌ درایتی، ‌قم: دفتر تبلیغات.
    4. آمدی، عبدالواحد بن محمّد، 1413ق، معجم الفاظ غررالحکم و دررالکلم، تحقیق مصطفی درایتی، چاپ اوّل، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
    5. ابن ابی جمهور، محمدبن­ زین ­الدین، 1405ق، عوالی الئالی ­العزیزیه. قم: مطبعة سیدالشهداء.
    6. ابن بابویه، محمّد بن علی، 1429ق، من لایحضره الفقیه. تصحیح و تحقیق: علی اکبر غفاری،چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    7. ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، 1369ش، مقدمه ابن خلدون. ترجمه محمد پروین گنابادی، چاپ هفتم،تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
    8. ابن شعبه حرّانی، حسن بن علی، 1400ق، تحف العقول عن آل الرسول صلی‌اللّه علیه و آله، ترجمه علی اکبر غفاری، تهران: کتاب فروشی اسلامیه.
    9. ابن شهرآشوب مازندرانی، محمّد بن علی، 1405ق، مناقب آل ابی­طالب، قم: انتشارات علامه.
    10. ابن فارس، ابوالحسین احمد بن فارس بن زکریا ، 1389 ق، معجم مقاییس اللغه، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، چاپ دوم، مصر: قاهره
    11. ارسطو، 1371ش، سیاست، ترجمه­: حمید عنایت، چاپ سوم، تهران: انتشارات سهند.
    12. افلاطون، 1374ش، جمهور، ترجمه فؤاد روحانی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
    13. جرداق، جورج، 1375ش، امام علی علیه‌السلام  صدای عدالت انسانی، ترجمه­: سیّد هادی خسروشاهی، چاپ دوم، قم: نشر خرّم.
    14. جعفری، محمد تقی، 1373ش، حکمت اصول سیاسی اسلام، چاپ دوم، قم: بنیاد نهج البلاغه.
    15. خوانساری، جمال الدین محمّد، 1373ش، شرح غرر الحکم و دُرر­الکلم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    16. دلشاد تهرانی، مصطفی، 1391ش، تفسیر موضوعی نهج البلاغه، قم: دفتر نشر معارف.
    17. دژاکام، علی، 1377ش، تفکر فلسفی غرب (از نظر استاد شهید مرتضی مطهّری)، قم: موسسه فرهنگی اندیشه­ ی معاصر.
    18. راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمّد، 1412 ق، مفردات الفاظ قرآن، تحقیق: صنوان عدنان داوودی، چاپ اول، دمشق: دارالقلم.
    19. شبّر، سید عبدالله، 1386ش، اخلاق، ترجمه محمدرضا جبّاران،چاپ دوازدهم، قم: انتشارات هجرت.
    20. غزالی، ابوحامد محمد، 1368ش، احیاء علوم­ الدین، ترجمه مؤید­الدین محمّد خوارزمی، چاپ دوم، تهران:انتشارات علمی و فرهنگی.
    21. طریحی، فخرالدین ‌بن ‌محمد، 1378ش، مجمع البحرین، تحقیق: سید احمد حسینی، چاپ سوم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    22. سپهر، محمّدتقی، 1381ش، ناسخ التواریخ، به اهتمام جمشید کیانفر، چاپ اول، تهران: انتشارات اساطیر.
    23. لیثی واسطی، علی بن محمّد، 1376ش، عیون الحکم و المواعظ، تحقیق:حسین، حسنی بیرجندی،چاپ اول، قم: دارالحدیث.
    24. فیضی، کریم، 1393ش، تفسیر موضوعی نهج البلاغه (برگرفته از آثار علاّمه جعفری)، قم: نشر معارف.
    25. کلینی، محمّد بن یعقوب، 1372ش، اصول کافی، ترجمه: محمّدباقر کمره­ ای، قم: انتشارات اسوه.
    26. متقی هندی، علی بن حسام‌الدین بن عبدالملک ، 1419ق، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، محقق: محمود عمر دمیاطی. بیروت: دارالکتب العلمیه
    27. مجلسی، محمّدباقربن محمدتقی، 1397 ق، بحارالانوار، طهران: دارالکتب الاسلامیه.
    28. محمّدی­ ری­ شهری، محمّد، 1381ش، میزان الحکمه. ترجمه­: حمیدرضا شیخی،چاپ سوم، قم: دارالحدیث.
    29. مطهری، مرتضی، 1370ش، سیری در نهج البلاغه، چاپ هشتم، تهران: انتشارات صدرا.
    30. نراقی، ملا احمدبن‌ محمد مهدی نراقی ، 1384ش، معراج السعاده،چاپ سوم، قم: انتشارات قائم آل محمد صلی‌اللّه علیه و آله .
    31. نراقی، محمد مهدی بن اَبی‌ذَر فاضل نَراقی، بی­تا، جامع السعادات، ترجمه: سیّد جلال­ الدین مجتبوی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات حکمت.
    32. نوری، حسین بن محمدتقی، 1408ق، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم:م‍وس‍س‍ه‌ آل‌ال‍ب‍ی‍ت‌علیهم‌السلام الاح‍ی‍اآ ال‍ت‍راث‌.
    33. ورّام، مسعودبن­ عیسی، بی­تا، تنبیه الخواطر و نزهۀ النواظر، قم:مکتبۀ الفقیه.
    34. هاشمی خوئی، میرزا حبیب ­اله، 1400ق، منهاج ­البراعه فی شرح نهج ­البلاغه، طهران: مکتب الاسلامیه.

     

    مقالات

    1. رضائی، قدرت الله، 1389ش، « آسیب شناسی اخلاق سیاسی کارگزاران از منظر نهج البلاغه»، فصلنامه پژوهشی در اخلاق، شماره 7 و 8،
    2. فائق، مجتبی، 1393ش، «آسیب شناسی اخلاق سیاسی کارگزاران حکومت از دیدگاه نهج البلاغه»، فصلنامه پژوهش­های نهج ­البلاغه، شماره 43، صص 143-160

     

    منابع انگلیسی

    1. فرهنگنامه آکسفورد، 1384ش، واژه pathology ، چاپ اول، بی تا: انتشارات دانش پرور