1
دکتری زبان و ادبیات عربی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
2
استاد دانشگاه تهران
چکیده
دشمن شناسی از محورىترین مسایل در تقابلهای خصمانه به شمار میرود. در سیره پیامبر اکرم و ائمه اطهار نیز به این امر توجه بسیار شده است. در میان معصومان، حضرت على با توجه به شرایط حکومتی پنج ساله خویش با دشمنان بیشتری روبرو بود که گروهی از آنها سابقه درخشانی در زمان پیامبر داشتند. از جمله آنها اصحاب جمل بود که با توجه به وجهه آنان نزد مسلمانان، آمادهسازی سپاه برای مقابله با آنها دشوار بود. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و با رویکرد تلخیصی، مضامین خطبههای امام در بازه زمانی قبل از جنگ جمل در رابطه با معرفی این گروه مورد کدگذاری و مقولهبندی قرار گرفته است. این مضامین در سه مقوله اصلی«پیشبینی شکست دشمن»، «نکوهش کنش ناپسند دشمن» و «افشاگری سیاسی در مورد دشمن» دسته بندی شده که در آنها امام برای اقناع مخاطبین از ادات تأکیدی بیشترین بهره را برده است. فراوانی مقوله افشاگری، بیشترین سهم را از سخنان امام داراست. بیشترین بسامد مضامین این مقوله نیز به بیعت شکنی طلحه و زبیر اختصاص دارد که میزان اهمیت این موضوع از دیدگاه حضرت علی را نشان میدهد.
مکارم شیرازی، ناصر، 1378ش، پیام امام امیر المؤمنین علیهالسلام: شرحی تازه و جامع بر نهج البلاغه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مهرداد، ندا و دیگران، 1394ش، تحلیل محتوای کیفی، تهران: مرکز نشر بشری.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان، 1413ق، الجمل والنصره لسید العتره، قم: کنگره شیخ مفید.
محمودی، محمد باقر، 1376ش، نهج السعاده فی مستدرک نهج البلاغه، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مقاله ها:
پیربداقی، فاطمه، 1388ش، « تحلیل محتوای کیفی و مطالعات موردی»، پیام پژوهش، سال نهم، شماره 100، صص34-37.
تبریزی، منصوره، 1390ش، «تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی»، فصلنامه علمی پژوهشی علوم اجتماعی (دانشگاه علامه طباطبائی)، شماره 64، صص 105-138.
زرگران، فرخنده، 1378ش، «دشمن شناسی از دیدگاه امام علی علیهالسلام »، مجله پاسدار اسلام، شماره 209، صص14 –16.
غرویان، محسن، 1391ش، «بحثی درباره علم غیب امام علی علیهالسلام »، مجله پاسدار اسلام، سال سی و یکم، شماره366، صص22 – 25.
غلام پور، علی رضا، 1394ش، «رفتارشناسی سیاسی طلحه و زبیر بر پایه مکاتبات در دوره خلافت امام علی علیهالسلام »، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، شماره 37، صص 69-90.
مقیاسی، حسن و فراهانی، سمیرا ، 1393ش، «سبک شناسی لایه ای خطبه 27 نهج البلاغه»، پژوهش نامه نهج البلاغه، سال دوم، شماره7، صص39 – 62.
مؤمنی راد، اکبر، 1392ش، «تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش: ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج»، فصلنامه اندازهگیری تربیتی، سال چهارم، شماره 14، صص 187-222.
قنبری پریخانی, نازی, & طاهری نیا, علی باقر. (1399). بررسی کنش گفتاری امام علی علیه السلام در معرفی اصحاب جمل بر اساس روش تحلیل محتوای کیفی. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 19(3), 35-60.
MLA
نازی قنبری پریخانی; علی باقر طاهری نیا. "بررسی کنش گفتاری امام علی علیه السلام در معرفی اصحاب جمل بر اساس روش تحلیل محتوای کیفی". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 19, 3, 1399, 35-60.
HARVARD
قنبری پریخانی, نازی, طاهری نیا, علی باقر. (1399). 'بررسی کنش گفتاری امام علی علیه السلام در معرفی اصحاب جمل بر اساس روش تحلیل محتوای کیفی', فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 19(3), pp. 35-60.
VANCOUVER
قنبری پریخانی, نازی, طاهری نیا, علی باقر. بررسی کنش گفتاری امام علی علیه السلام در معرفی اصحاب جمل بر اساس روش تحلیل محتوای کیفی. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 1399; 19(3): 35-60.