خاستگاه لغزش‌های ساختاری ترجمه‌های خطبۀ‌های نهج‌البلاغه در برگردان مشتقات باب استفعال

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 سطح سه حوزه، گروه زبان وادبیات عرب، تربیت مدرس صدیقه کبری(س)، قم، ایران.

2 استادیار و عضو هیات علمی جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

3 استادیار و عضو هیات علمی جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

چکیده

تاکنون ترجمه‌های گوناگونی از نهج‌البلاغه به زبان فارسی انجام گرفته، اما به‌طورکلی به دلیل کاستی­‌هایی که در ترجمۀ زبان عربی به زبان فارسی وجود دارد، این ترجمه­‌ها مورد نقد و بررسی بسیاری از ادیبان قرار گرفته‌اند. در پژوهش حاضر تلاش شده است با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از معاجم مختلف لغوی، کتاب­های صرفی و نحوی و شروح نهج­‌البلاغه، چالش­های پیش روی مترجمان در برگردان مشتقات باب استفعال، مورد مطالعه قرار گیرد. بر این ­اساس، داده­‌های مربوط به هشت مورد از مشتقات باب استفعال از کل خطبه­ های نهج ­البلاغه انتخاب و در شش ترجمۀ فارسی نهج‌البلاغه (فیض الاسلام، انصاری، شهیدی، زمانی، دشتی و آقا میرزایی) مورد بررسی و نقد قرار گرفت. یافته­‌های این پژوهش نشان می­‌دهد که «خطا در تشخیص ساختار فردی» و «خطا در تشخیص ساختار جمعی» از مهم‌ترین لغزش­های ساختاری در برگردان مشتقات باب استفعال است. ازنظر کمّی نیز گزارش آماری عملکرد مترجمان در نمونه­‌های مورد بررسی، بیانگر این است که ترجمه­‌های­ شهیدی و دشتی بدون هیچ لغزشی در تشخیص ساختار فردی و همچنین در تشخیص ساختار جمعی در برگردان مشتقات باب استفعال، موفق­‌ترین ترجمه بوده‌­اند. از آن‌سو، ترجمۀ فیض‌­الاسلام تنها در تشخیص ساختار فردی، بدون هیچ لغزشی، موفق­ترین ترجمه بوده است.
 

کلیدواژه‌ها


  1. منابع :

    .نهج البلاغة، 1414ق، سید رضی رحمه‌الله، چاپ اول، قم: مؤسسه نهج البلاغه،

    1. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، ۱۴۰۴ق ، شرح نهج‌البلاغه، تصحیح محمدابوالفضل ابراهیم، قم: کتابخانه آیة‌الله مرعشی نجفی.
    2. ‌ محمدی اشتهاردی ،محمد ،1383ش، حکایت های شنیدنی،چاپ اول، قم:علامه.
    3. الآمدی، عبدالواحد، ۱۴۲۹ق ، غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق السید مهدی الرجائی، قم: مؤسسة دار الکتاب الاسلامی.
    4. حرانی، ابن‌شعبه،۱۳۶۳ش، تحف العقول عن آل‌الرسول صلی‌الله‌علیه و آله، تصحیح: علی‌اکبر غفاری، قم، بی جا.
    5. .زهادت، عبدالحمید، 1386، تعلیم و تربیت در نهج البلاغه، قم: بوستان کتاب.
    6. خمینی قدس سره ، سید روح‌الله بن مصطفی، 1279ـ 1368ش، صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینیره (بیانات، پیام ها، مصاحبه ها، احکام، اجازات شرعی ونامه ها) (جلد سیزدهم)، تهران: ‏‏مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی.
    7. شعبانی، حسن، 1393ش، مهارت آموزشی: روش ها و فنون تدریس، تهران:انتشارات سمت.
    8. فتحی واجارگاه، کورش، 1389، اصول برنامه ریزی درسی ، تهران: انتشارات ایران زمین.
    9. کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، 1407ق، الکافی ، 8جلد، طهران: دار الکتب الإسلامیة.
    10. لیاقت دار، محمدجواد، 1396، آموزش در نهج‌البلاغه: اصول و مهارت‌های تدریس و یادگیری از دیدگاه امام علی علیه‌السلام ، تهران: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها.
    11. نورى، میرزا حسین، 1408 ه‍ ق ، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، 18 جلد، اول، لبنان، مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام ،
    12. نوروزی، محمدتقی،1385ش، «فرهنگ دفاعی-امنیتی»، مرکز مطالعات و پژوهشهای مدیریت، چاپ اول،تهران:سنا.