نماد سازی هنری در کلام تصویری نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران. (نویسنده مسئول)

2 استادیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی نماد و پرداخت تصویری از معانی آن بر اساس فرهنگ نهج­‌البلاغه  و نیز بررسی تطبیقی آن با نظریه نمادسازی هنری انجام شد. روش این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی انجام شده است. جهت جمع آوری داده‌ها از طریق نمونه گیری هدفمند از نهج البلاغه، تعدادی از خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های آن انتخاب شدند. برای رسیدن به این منظور، منابع پژوهشی مورد تحلیل قرار گرفتند. از آنجایی که این پژوهش بدنبال پاسخگویی به دو سوال اساسی مبنی بر این که تصویر­سازی در نهج­‌البلاغه به چه شیوه‌­ای است؟ و تصویر در نهج­‌البلاغه از نظر ویژگی­‌ها و مؤلفه‌­های آن چگونه  بیان می­‌شود؟ لذا نتایج نشان داد که نهج البلاغه توانسته­ است نماد را با تصویر در قالب­ های مختلف پردازش کند، و نیز تصویر را درقالب کلام بپروراند و به مخاطب برساند. همچنین مؤلفه‌­های اصلی تصویر در نهج‌­البلاغه در شش مؤلفه بیان شد و بر اساس ملاک‌های عینی و ذهنی مطابق نظریه پردازان روان فیزیکی نیز قابل تبیین بود. یافته­‌ها نشان می­دهد که تصویرسازی کلامی امام علی علیه السلام می­‌تواند بسیاری از حقایق دینی و معارف توحیدی را در قالب محسوس و عینی به نمایش در­بیاورد و بازنمایی خوبی از حقایق باشد. با توجه به موارد بررسی شده می­توان گفت نهج­‌البلاغه به خوبی توانسته­‌است رسالت هنری خود را انجام دهد و مفاهیم، باورها و اعتقادات دینی را در قالب هنر تصویری به اذهان برساند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

منابع
.نهج البلاغه، سید رضی، 1378ش، ترجمه سید جعفر شهیدی، تهران: تاظهور.
1. افتخارزاده، ساناز، 1392ش، از آشوب ادراک تا شناخت معماری: نظریه‌ای نوین برای آفرینش معماری انسان مدار بر اساس قوانین آشوب، تهران:علم معمار رویال.
2. اگنس ای، ون دن برگ؛ جودیت آی، ام،دگروت، 2012م، مفاهیم پایه در روان-شناسی محیطی، ترجمه: سپیده برزگر، آناهیتا شهپری، تهران:کتاب فکرنو.
3. ایروانی، محمود، 1380ش،  روان‌شناسی احساس و ادراک، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت).
4. پاکباز،رویین، 1387ش، دایره المعارف هنر (نقاشی،پیکره سازی و هنرگرافیک)، تهران: وزارت فرهنگ معاصر.
5. پاکزاد، جهانشاه، 1394ش، الفبای روانشناسی محیط برای طراحان، تهران:انتشارات آرمانشهر.
6. دشتی، محمد، 1379ش، طرحهای آموزشی نهج البلاغه، قم: نشر موسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین.
7. سیف، علی اکبر، 1395ش، روانشناسی پرورشی، تهران:انتشارات آگاه.
8. کاپن، دیوید اسمیت، 1999م، مبانی نظری معماری(2)، مترجم: علی یاران، تهران: انتشارات علمی دانشگاه آزاداسلامی. 
9. کوپر، جی،سی، 1380ش، فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمه: ملیحه کرباسیان، تهران: نشر فرشاد، چاپ اول.
10. گروتر، یورگ، 1987ش، زیبایی شناسی در معماری، ترجمه جهانشاه پاکزاد، مهندس عبدالرضا همایون، تهران: دانشگاه شهیدبهشتی.
11. یونگ، گوستاو، 1383ش، انسان و سمبل هایش،تهران: جامی.
مقاله ها
12. جلیلیان، مریم؛خاقانی اصفهانی، محمد؛ زرکوب، منصوره، 1392ش، «بازتاب هنر تصویر بر سبک نامه‌های امام علی به معاویه»، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، سال اول- شماره 4،ص18-1.
13. حسومی، ولی الله، 1393ش، « انواع تصویر در نهج‌البلاغه»، پژوهش نامه علوی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال پنجم، شماره دوم، 77 – 49.
14. سیدی، سیدحسین، 1387ش، مؤلفه‌های تصویر هنری در قرآن، فصلنامه اندیشه دینی، پیاپی27، صفحات105-116.
15. عباسی، آزاده، 1394ش، «تصویرآفرینی از مظاهر هستی در نهج البلاغه»، فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش‌های نهج البلاغه، سال پانزدهم، پاییز1395، شماره50، 9-29.
16. فتوحی، محمود، 1381ش، «تصویر خیال»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی(تبریز)، دوره45، شماره185، ص103-133.
17. کفشچیان مقدم، اصغر؛ مریم ،یاحقی، 1390ش، «بررسی عناصر نمادین در نگارگری ایران»، فصلنامه علمی-پژوهشی باغ نظر، شماره نوزدهم، سال هشتم، ص65-76.
18. محمد قاسمی، حمید،  1386ش، «هنرتصویر آفرینی در نهج‌البلاغه»، فصلنامه علمی تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال چهارم، شماره اول، 1386،ص191-167

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار