.دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه پیام نور ،تهران ،ایران
چکیده
حقوق شهروندی مجموعهای از وظایف و مسئولیتهای شهروندان در قبال یکدیگر، شهر و دولت و به عبارتی مجموعه حقوق مدنی، سیاسی و اجتماعی افراد است. امروزه حقوق شهروندی از دغدغههای اساسی محققان و از موضوعات مهم جوامع مدنی است، با اینکه سابقه تحقیق و مطالعه تاریخی به شکل منسجم امروزی نداشته است اما حقوق شهروندی در تعالیم الهی بهویژه در قرآن کریم، احادیث مأثور و نهجالبلاغه مورد توجه بوده است. این مقاله پس از مطالعه متن قرآن و نهجالبلاغه به روش کتابخانهای، با انتخاب و جمعآوری مطالب مرتبط، مفاد آنها را تجزیه و تحلیل نموده و به این سوال پاسخ داده که دیدگاه قرآن و نهجالبلاغه در مسألهی حقوق شهروندی چیست؟ یافتهها نشان می دهد حقوق شهروندی در آموزههای اسلامی ریشه داشته و دستورات دینی بهصورت کامل به آن می پردازد. الگوی حقوق شهروندی در قرآن و نهجالبلاغه شامل حقایق و راهبردهایی در مورد شاخصههای ارتباط مطلوب کارگزاران با مردم، حفظ کرامت انسانی، نحوه مدیریت و حکومتداری، انتقادپذیری و تفکر منطقی، حق حیات و آزادی عقیده انسان است. این الگو بسیاری از الگوهای حقوقی امروزه را برای زندگی تحتالشعاع خود قرار میدهد از این روی، میتوان از این الگوها برای تبیین مسائل و مشکلات حقوق شهروندی استفاده کرد.
ابن تراب، مریم،1385ش، «حقوق شهروندی از دیدگاه حضرت علی علیه السلام»، ندای صادق. ،42،.110-146.
امینی، سید حسن، 1377ش، قانون اساسی و حقوق شهروندان، مجموعه مقالات جمهوریت و انقلاب اسلامی، سازمان مدارک فرهنگ انقلاب اسلامی.
جعفری، محمدمهدی،1385ش، «مدیریت قبیلگی و مدیریت مدنی در نهجالبلاغه»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 10، ،1،. 91-110.
شیانی، ملیحه، 1381ش، «تحلیلی جامعهشناختی از وضعیت شهروندی در لرستان»، جامعهشناسی ایران، دوره چهارم، ،3،. 60-80.
عباسی، محمود، کلهر نیا گلکار، میثم و همکاران، 1395ش، «تأملی بر جلوههای حقوق شهروندی در آموزههای قرآن و نهجالبلاغه»، اخلاق زیستی، سال 6، 21،. 7-22.
عمید زنجانی، عباسعلی، 1380ش، «امام علی و حقوق اقلیتها»، کتاب نقد ،18،.50-81.
علم الهدی، جمیله، 1379ش، غایت شناسی تربیت علوی، مجموعه مقالات همایش تربیت در سیره و کلام امام علیعلیه السلام، 4، تهران: مرکز مطالعات تربیت اسلامی وزارت آموزش و پرورش، 133-162.
غلامی نیا، عبدالحمید، 1388ش، «تأثیر انسانشناسی بر اخلاق شهروند»، دو فصلنامه علمی پژوهشی مجتمع عالی شهید محلاتی، دوره 6. ،21،. 161-171.
گرجی، ابوالقاسم، 1364ش، «حق و حکم و فرق میان آنها»، مطالعات حقوقی و قضایی، ،1،. 29-38.
محقق داماد، سیدمصطفی، 1380ش، «امام علی علیه السلام و حقوق بشر»، کتاب نقد، ،18، 150-193.
شاهنده, آمنه. (1401). تعالی حقوق شهروندی؛ جستاری در مولفه های حقوق شهروندی در آموزههای قرآن و نهجالبلاغه. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 21(2), 123-139.
MLA
آمنه شاهنده. "تعالی حقوق شهروندی؛ جستاری در مولفه های حقوق شهروندی در آموزههای قرآن و نهجالبلاغه". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 21, 2, 1401, 123-139.
HARVARD
شاهنده, آمنه. (1401). 'تعالی حقوق شهروندی؛ جستاری در مولفه های حقوق شهروندی در آموزههای قرآن و نهجالبلاغه', فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 21(2), pp. 123-139.
VANCOUVER
شاهنده, آمنه. تعالی حقوق شهروندی؛ جستاری در مولفه های حقوق شهروندی در آموزههای قرآن و نهجالبلاغه. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 1401; 21(2): 123-139.