بازتاب حکمت عملی علوی در حدیقۀ سنائی با تکیه بر نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان و ادبیات فارسی، پردیس البرز، دانشگاه تهران.

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، پردیس البرز، دانشگاه تهران (نویسنده مسؤول)

چکیده

چکیده
حکمت عملی، مبحثی جامع، کاربردی و ناظر بر بایدها و نبایدهای زندگی فردی و اجتماعیست که در آثار تعلیمی- حکمی از بسامد بالایی برخورداراست. از ‌آن‌جایی که ادبیات فارسی پس از اسلام، همواره تحت تأثیر آموزه‌ها ، معارف قرآن و احادیث قرار داشته‌؛ نهج‌البلاغه، توأمان با داشتن فصاحت و بلاغت، چند بعدی بودن و شمول آن بر آموزه‌ها و معارف الهی و حکمی، توانسته‌است به مثابه منبعی سرشار از آموزه‌های معنوی فردی و اجتماعی، مورد توجه ویژۀ نویسندگان،شاعران و ادیبان، قرار‌بگیرد. این پژوهش، با روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای، به بررسی بازتاب مضامین مرتبط به حکمت عملی علوی نهج‌البلاغه در حدیقةالحقیقۀ سنائی پرداخته‌‌است. اثبات این بازتاب‌ها، در کنار اظهار ارادت خالصانۀ سرایندۀ آن، به امام­علیg، نشان داده‌است که نهج‌البلاغه، یکی از منابع فکری سنائی، در سرودن حدیقه است و این اثر می‌تواند در راستای اشاعه فرهنگ اصیل اسلامی _ ایرانی و صیانت از میراث مکتوب، به عنوان پل ارتباطی، میان اندیشه‌های امام علی علیه السلام و مخاطبانش، نقش ویژه‌ای، ایفا کند.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع

    .قرآن کریم

    . نهج‌البلاغه، ترجمه سید جعفر شهیدی

    1. ابو روح الله بن ابی سعد، جمال‌الدین، ۱۳۸۴ش. حالات و سخنان ابوسعید ابوالخیر. مصحح محمدرضا شفیعی‌کدکنی: تهران: سخن.
    2. افراسیاب پور، علی‌اکبر. 1388ش، شرح جامع حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه سنائی. تهران: عرفان.
    3. ثروت، منصور،1370ش. گنجینۀ حکمت در آثار نظامی، تهران: امیرکبیر.
    4. ثروتیان، بهروز، 1352ش، فرهنگ اصطلاحات و تعریفات نفایس­الفنون، تبریز: مؤسّسۀ تاریخ و فرهنگ ایران.
    5. خاتمی، احمد، 1388ش، فرهنگنامۀ موضوعی نهج‌البلاغه، تهران: سروش.
    6. حسینی، مالک، 1388ش، دانشنامۀ جهان اسلام، ج13، زیر نظر غلامعلی حدّاد عادل: تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    7. خوانساری، جلال­ الدّین محمّد، 1360ش، شرح غررالحکم و دُررالکلم، مصحح میرجلال­ الدّین محدّث ارموی: تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    8. دهخدا، علی ­اکبر.(1377). لغت نامه. ج ششم. زیر نظر محمّد معین و سیّدجعفر شهیدی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    9. راثی، محسن.(1383). تأثیر نهج ­البلاغه و کلام امام امیرالمؤمنین علیه السلام در شعر فارسی. تهران: امیرکبیر.
    10. زرّین­کوب، عبدالحسین، 1386ش، با کاروان حلّه تهران: علمی.
    11.  1395ش، کارنامه اسلام. تهران: امیرکبیر.
    12. سجادی، سید جعفر، 1375ش، اصطلاحات فرهنگ علوم فلسفی و کلامی، تهران: امیر کبیر.
    13. سنائی‌غزنوی، مجدودبن‌آدم، 1377ش، حدیقةالحقیقه و شریعةالطریقة، مصحح سیدمحمّدتقی مدّرس رضوی: تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    14. طباطبایی، جواد، 1392ش، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج21، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی: تهران: سازمان چاپ و انتشارات وابسته به اوقاف و امور خیریه.
    15. غلامعلی، احمد، 1397ش، شناخت نامۀ نهج­ البلاغه، تهران: سمت.
    16. مدرس رضوی، محمدتقی، 1344ش، تعلیقات حدیقة‌الحقیقه، تهران: علمی.
    17. مصاحب، غلامحسین،1356-1345، دائرة المعارف فارسی، تهران: انتشارات فراکلس.
    18. مطهری، مرتضی، 1394ش، کلام، عرفان، حکمت عملی، تهران: انتشارات صدرا.
    19.  1379ش، سیری در نهج­ البلاغه، تهران: صدرا.
    20. طوسی، نصیر‌الدین، 1373، اخلاق ناصری، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری: تهران: خوارزمی.
    21. نصیری، علی، 1397ش، تفسیر موضوعی نهج­ البلاغه، قم: نشر معارف.
    22. وطواط، رشیدالدّین، 1386ش، مطلوب‌کُلّ‌طالب مِن کلامِ علی­ بن ابی­ طالب علیه السلام، به تصحیح و تعلیقات محمود عابدی: تهران: بنیاد نهج‌البلاغه.