نگرشی میان رشته ای به حکمرانی خوب؛ زمینه مندسازی حکمرانی خوب در قرآن و نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار قرآن و حدیث دانشگاه شهید بهشتی

2 نویسنده و پژوهشگر

چکیده

پژوهش مؤثر در موضوعات و پدیده‌های چندوجهی رویکردی میان‌رشته‌ای جهت تعمیم به میدان می‌کشد. رویکرد میان‌رشته‌ای می‌تواند به تبیین و فهم بهتر از پدیده‌های پیچیده و چندوجهی بیانجامد. زمینه‌مندسازی یکی از راه‌های مؤثر برای دست‌یابی به فهم صحیحِ میان‌رشته‌ای  است. در این روش مباحث یک رشته علمی در بافتِ زمان، فرهنگ و یا تجربۀ فردی قرار می‌گیرد و در نتیجه مفاهمه میان‌رشته‌ای و یا میا‌ن‌گفتمانی بهتر صورت می‌پذیرد. حکمرانی مطلوب پدیده‌ای پیچیده و چندوجهی است که در گفتمان‌ها و بافت‌های متفاوت، برخی از مؤلفه‌های آن برجسته‌ و برخی دیگر چندان مورد ‌توجه قرار نگرفته است. همچنین بسیاری تلاش کرده‌اند آن‌را از گفتمان غربی و لیبرال دریافت کرده و در گفتمان اسلامی به کار ببندند. چنین رویکردی بیش و پیش از همه نیازمند آن است که در فضای گفتمان دینی‌ـ‌اسلامی زمینه‌مندسازی شود و سپس برای حل معضلات اجتماعی و اقتصادی به کار گرفته شود. پژوهش حاضر، با ابن رویکرد، نشان داد که در بین مؤلفه‌های حکمرانی خوب، سه شاخص «کنترل فساد»، «حاکمیت قانون» و «صدا و پاسخگویی» از اهمیت و اولویت برخوردار است و سه شاخصة دیگر با توجه به بافت غیر مدرن جامعه صدر اول، چندان قابل تعمیق و بررسی نیست، اما نشانه‌های متقّن دالّ بر اهمیت و ویژگی آن وجود دارد. همچنین مشخص شد حکمرانی خوب در گفتمان دینی‌ـ‌اسلامی بر ویژگی‌های معنوی، الهی و آخرت‌گرا تمرکز داشته و متأثر از سعادت اخروی است.

کلیدواژه‌ها


منابع:
قرآن کریم
-          ابن اثیر، عزالدین، تاریخ کامل، تاریخ بزرگ اسلام و ایران، ترجمه: عباس خلیلی و ابوالقاسم حالت، تهران، علمی فرهنگی، 1371ش؛
-          ابن اسحاق، محمد، السیر و المغازی، دمشق، 1398ق؛
-          ابن­سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت، دار صادر، 1960م؛
-          بلاذری، احمدبن یحیی، فتوح البلدان، بیروت: الکتب العلمیه، 1420ق؛
-          موسوی بجنوردی، کاظم، دائره المعارف بزرگ اسلامی، تهران، انتشارات دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، 1367، جلد هشتم؛
-          بشیریه، حسین، جامعه شناسی تجدد، نقد و نظر، سال سوم، شماره دوم و سوم، بهار و تابستان 1376؛
-          سید رضی، نهج البلاغه، تصحیح: صبحی صالح، قم: دار الهجره، بی­تا؛
-          طبری، محمدبن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، لبنان، بی­نا، بی­تا.
-          قربانی، قدرت الله،Humanization of Certainty in the Philosophical Modernity، حکمت و فلسفه، No.4، Vol.8، Janouary 2013، 77-98؛
-         قلی­پور، رحمت­الله، "تحلیل و امکان­سنجی الگوی حکمرانی خوب در ایران با تاکید بر نقش دولت"، دانش مدیریت، شمارۀ 67، زمستان 1383، صص85-111؛
-          مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، بیروت،  1385 هـ ق/1965م؛
-          نادری، محمد مهدی، "حکمرانی خوب؛ معرفی و نقد اجمالی"، اسلام و پژوهش­های مدیریتی، سال اول، شماره اول، تابستان 1390، صص69-93؛
-          واقدی، محمد، المغازی، لندن، 1966م؛
-          یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، قم: مکتبه الحیدریه، 1382؛
-       George F. Gant (2006), The Concept of Development Administration, in Eric E. Otenyo, Nancy S. Lind (ed.)Comparative Public Administration (Research in Public Policy Analysis and Management, Volume 15)Emerald Group Publishing Limited, pp.257 – 285;
-       Haque, M. Shamsul; " Rethinking development administration and remembering Fred W. Riggs",  International Review of Administrative Sciences 76(4) 767–773, 2010;
-       Kaufmann, D., Kraay, A. and Mastruzzi, M. “Governance matters VIII: Aggregate and individual governance indicators 1996-2008,” World Bank Policy Research Working Paper 4978, pp. 1-103, 2009;
-       Landman. T (July 2003) « Map Making and Analysis of the Main International Initiatives on Developing Indicators on Democracy and Good Governance» , University of Essex : Human Rights Center ;
-       Macionis, John & Ken Plummer. 2008. Sociology. Harlow: Pearson Education
-       Madelung, Wilferd. The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate. Cambridge University Press, 1977;
-        Nikitina, Svetlana, “Three Strategies for Interdisciplinary Teaching: Contextualizing, Conceptualizing, and Problem-Solving”, Curriculum Studies, 2002, vol. 38, No. 3, 251-271;
-       Plumpter, Tim & G     raham, John, "Governance and Good Governance: International and Aboriginal Perspectives", Institute on Governance, 1999;
-       Plumptre Tim; Graham, John, “Governance and Good Governance: International and Aboriginal Perspectives”, Institute on Governance (IOG) , Ottawa, Canada, 1999;
-       Riggs FW (1970) The Idea of Development Administration. In: Edward Weidner (ed.) Development Administration in Asia. Durham, NC: Duke University Press, 25–72;
-       UNESCAP. What is Good Governance?, 2002, Present at: http://www.unescap.org/huset/22/governance:htm.