اخلاق در جهاد از دیدگاه امام علی علیه السلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد قرآن و حدیث دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور

چکیده

امروزه بعضی از گروه‌ها و دولت‌ها به نام جهاد اسلامی، مرتکب اعمال غیر انسانی می‌شوند که باعث شده اسلام به عنوان دینی شناخته شود که در مواجهه با دشمن، رعایت هیچ یک از اصول اخلاقی را لازم نمی‌داند. این مقاله با بررسی سیره امیرمومنان علیه السلام در جنگ‌ها، اهتمام بر رعایت اصول اخلاقی در برابر دشمن و تنافر تعالیم اسلام با چهره ضد اخلاقی‌ای که رفتار بعضی از این گروه‌ها از اسلام ترسیم می‌کند، آشکار می‌سازد. بر اساس این بررسی، مقدم شمردن صلح بر جنگ، پرهیز از آغاز کردن جنگ در میدان نبرد، رعایت اصول اخلاقی و پرهیز از پیمان شکنی، ممنوعیت جنگ با غیر جنگ‌جویان و عدم تعرض به اموال ایشان، دفاع از همرزمان، دعا و خیرخواهی برای دشمن، پرهیز از دشنام دادن به دشمن، نکوهیده بودن فرار از مقابل دشمن، ممنوعیت کشتار جمعی، پرهیز از آسیب زدن به درختان و حیوانات، حفظ عمران و آبادی‌ها، منع تعقیب کردن فراریان و کشتن مجروحان و رفتار نیک با اسیران در دیدگاه امیر مومنان علیه السلام از اخلاق جهاد شمرده می‌شود.

کلیدواژه‌ها


منابع
- قرآن کریم
- امام زین العابدین علیه السلام، 1375 ش، الصحیفة السجادیة، تهران، سروش
- ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله، 1404ق، شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی
-   ابن أبی زینب، محمد بن ابراهیم، 1397ق،  الغیبة( للنعمانی)، تهران، نشر صدوق.
-  ابن بابویه، محمد بن علی، 1385ق، علل الشرائع، قم، کتاب فروشى داورى
- ابن شهر آشوب، محمد بن على، 1379 ق، مناقب آل أبی طالب علیهم السلام، قم، علامه
- ابن منظور، محمد بن مکرم، 1414ق، لسان العرب، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
- ابن هشام، عبدالملک بن هشام، بی‌تا، السیره النبویه، بیروت، دارالمعرفه
- الصالحی الشامی، محمد بن یوسف، 1414ق، سبل الهدى والرشاد فی سیرة خیر العباد، بیروت، دار الکتب العلمیة
- برقى، احمد بن محمد، 1371ق، المحاسن، قم، دار الکتب الإسلامیة
- بستانى، فؤاد افرام، 1375ش، فرهنگ ابجدى، تهران، انتشارات اسلامی
- بلاذری، احمد بن یحیی، 1417ق، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر
- تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، 1410ق، غرر الحکم و درر الکلم، قم، دار الکتاب الإسلامی
- ثقفى، ابراهیم بن محمد، 1395ق، الغارات، تهران، انجمن آثار ملى
- حر عاملى، محمد بن حسن، 1409 ق، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
- دهخدا، علی اکبر، بیتا، لغت نامه، تهران، دانشگاه تهران
- شریف رضى، محمد بن حسین، 1414ق، نهج البلاغة، قم، هجرت
-  شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان، 1413 ق، الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، قم، کنگره شیخ مفید.
- طبرسى، فضل بن حسن، 1390ق، إعلام الورى بأعلام الهدى، تهران، اسلامیه
- طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، 1378ق، تاریخ الأمم و الملوک، بیروت، دار التراث
-  طریحی، فخر الدین بن محمد، 1375ش، مجمع البحرین، تهران، مرتضوى
- طوسى، محمد بن حسن، 1400ق، الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد، قم، مکتبه جامع چهلستون
- طوسى، محمد بن حسن، 1407، تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الإسلامیه
- علامه حلى، حسن بن یوسف، 1982م، نهج الحقّ و کشف الصدق، بیروت، دار الکتاب اللبنانی
-  کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، 1407 ق، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
- مجلسى، محمد باقر، 1403 ق، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی
- ــــــــــــــــــ ، 1404ق، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الإسلامیة
-  مصطفوى، حسن، 1368ش، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
- مفید، محمد بن محمد، 1413ق، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة، قم، کنگره شیخ مفید
- منقری، نصر بن مزاحم، 1404ق، وقعة صفین، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی
- نجفى، محمد حسن، 1404ق، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی
- واقدی، محمد بن عمر، 1409ق، المغازی، بیروت، الاعلمی