مفهوم سازی دو گانه اعتدال در اندیشه امام علی (علیه السلام)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

2 عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

مبنای اندیشه امام علی7 بر پایه الگوی اعتدال بنیان نهاده شده است. حقیقت دوگانه اعتدال، یعنی اعتدال به مثابه «روش» و اعتدال به مثابه «بینش»، با ماهیت توازن بخش و تقارن آمیزش، گاه در میانه و گاه در طرف صورت­بندی خواهد شد. با تکیه بر نظریه تشکیک، فهم دوگانه اعتدال در تناسب با مدرج سازی پدیده­ها و امکان راهیابی به معنای اعتدال و چگونگی مفهوم سازی آن برای کاربست مفید و مؤثر در عرصه جامعه و سیاست فراهم خواهد شد. مدعای نوشتار حاضر بر آن است که اعتدال چارچوبی مشروعیت بخش در اندیشه امام علی7 است که بر محور، اجتناب از «افراط گرایی» و در مسیر «توحید» قرار گرفتن هدف­گذاری شده است. عناصر سه گانه عقلانیت، دیانت و اخلاق، امکان صورت­بندی اعتدال به مثابه بینش را فراهم خواهد نمود. با در نظر گرفتن این سه عنصر به صورت پیوسته و مدرج، اعتدال به مثابه بینش انتظام خواهد یافت. این سه عنصر، سه جزء و رکنِ وجودشناسانه، قوام بخش و تفکیک ناپذیر اعتدال در اندیشه امام علی7 به شمار می روند.

کلیدواژه‌ها


 

منابع و مآخذ

جوادی آملی عبدالله (1391)، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، چاپ ششم، قم: اسراء
حکیمی محمدرضا (1384)، الحیاة، ج 1، احمد آرام، چاپ ششم، تهران: دلیل ما
خمینی سیدروح الله (1388)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
صدرالمتألهین شیرازی(1384)، اسفار، ج2/5/7، محمد خواجوی، چاپ سوم، تهران: مولی
طباطبایی سید محمدحسین(بی تا)، معنویت تشیع، قم: انتشارات تشیع
قماشی سعید(1386)، جایگاه عقل در استنباط احکام، چاپ دوم، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
کاپلستون فردریک (1380)، تاریخ فلسفه،ج1، سیدجلال الدین مجتبوی، چاپ چهارم، تهران: سروش و علمی و فرهنگی
مطهری مرتضی(1380)، آینده انقلاب اسلامی ایران، تهران: صدرا
مطهری مرتضی (1389)، مجموعه آثار ، ج8، تهران: صدرا
مطهری مرتضی (1390)، مقدمه ای بر جهان بینی اسلامی؛ انسان در قرآن، تهران: صدرا
موراتا ساچیکو(1378)، سیمای اسلام، عبدالرحیم گواهی، چاپ نخست، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
نهج البلاغه(1386)، ترجمه محمد دشتی، قم: عطرآگین
آمدی عبدالواحد بن محمد (بی تا)، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، محقق المصطفی الدرایتی، قم: مکتب الإعلام الاسلامی
جیلی عبدالکریم(1418)، الانسان الکامل فی معرفة الاواخر و الاوائل، بیروت: دارالکتب العلمیه
الراغب الاصفهانی(بی تا)، المفردات فی غریب القرآن، الجزء الاول، مکتبة نزار مصطفی الباز
الصفارمحمدبن الحسن(1426)، بصائر الدرجات الکبری، ج1،تحقیق السید محمدالسید حسین المعلم، انتشارات المکتبة الحیدریة
الکلینی محمدبن یعقوب(1428)، اصول کافی، الجزء الاول، بیروت: منشورات الفجر
نهج الفصاحه،(بی تا)، کلمات قصار پیامبر 9، ابوالقاسم پاینده، برگرفته از سایت آیت الله تبریزی
برزگر ابراهیم(1381)، مفهوم غایت در اندیشه سیاسی غرب و اسلام، پژوهش حقوق و سیاست، سال چهارم، شماره 6