1
کارشناسی ارشد روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قاینات، ایران
2
عضو هیئت علمی گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور مرکز قاین
چکیده
بررسی سرشت و حقیقت انسان و ابعاد وجودی او، از موضوعاتی است که همواره مورد توجه عالمان دین، فیلسوفان و روانشناسان بوده است. اندیشمندان در طول تاریخ و روان شناسان در یک قرن اخیر کوشیده اند،وجود تشابه و تفاوت شخصیت‌های مردم را بررسی کنند. و انواع شخصیت های متفاوت را بیان کرده ا ند و نتوانستند به طور واقعی به شخصیت انسان پی ببرند.ما معتقدیم از طریق کتاب های دینی مثل قرآن و نهج البلاغه بهتر می توان شخصیت واقعی انسان را شناخت و تقسیم بندی کرد. خطبه 32 نهج‌البلاغه انسان ها را به چهار گروه دنیا طلب یعنی 1- فاسدان بی‌کفایت که به دلیل ناتوانی به سراغ دنیا نمی‌روند، 2- ظالمان زورمدار که با زور و ظلم درپی دستیابی به دنیا هستند، 3- دنیاپرستان ریاکار که با تزویر و فریب دنیا را طلب می‌کنند و 4- زاهدین دروغین که درپی آنند تا مردم آنها را قانع و زاهد بپندارند. و گروهی که قابل مقایسه با این چهار گروه نیستند یعنی مردان خدا که دنیا را گذرگاه آخرت دانسته و با ایمان و عمل صالح آماده سرای آخرت می‌شوند، تقسیم کرده‌اند. در این مقاله ویژگی‌های این گروه ها و تفاوت آنها با یکدیگر مورد بررسی قرار گرفته است. این تقسیم بندی نشان دهنده اهمیّت عقیده در ساختار شخصیت انسان و تشخیص خصوصیات متمایز کننده او است و نیز رفتار انسان را به شکلی خاص و مشخص که موجب تمایز او از دیگران شود جهت می‌دهد.
قرآن کریم. ترجمه مکارم شیرازی، ناصر (1373). ناشر: دارالقرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی).
نهج البلاغه. ترجمه شهیدی، جعفر (1387). ناشر: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
اتکینسون، ریتا ال و همکاران (1996).زمینه روانشناسی هیلگارد. ترجمه براهنی، محمد نقی و همکاران (1384). انتشارات رشد.
احمدوند، محمد علی (1382). بهداشت روانی. ناشر: دانشگاه پیام نور.
بحرانی، میثم بن علی بن میثم (1362). شرح نهج البلاغه ابن میثم. ترجمه محمدی مقدم، قربانعلی (1375). ناشر: بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی.
ترخان، مرتضی ؛ آقایوسفی، علی رضا و شقاقی، فرهاد (1389). نظریه های مشاوره و روان درمانی ناشر: دانشگاه پیام نور.
جعفری، محمد تقی (1368).ترجمه و تفسیر نهج البلاغه. ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
جوادی آملی، عبدالله (1381). صورت و سیرت انسان در قرآن. قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1388). حق و تکلیف در اسلام. قم: اسراء
جوانمرد، غلام حسین (1387). آسیب شناسی روانی2. ناشر: دانشگاه پیام نور.
دادستان، پریرخ (1378). روانشناسی مرضی تحولی از کودکی تا بزرگسالی. ناشر: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
رهبر، محمد تقی و رحیمیان، محمد حسن (1380). اخلاق و تربیت اسلامی. ناشر: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
فارسی، جلال الدین (1389). انسان شناسی. ناشر: آبگین رایان.
ﻗﺎﺑﻀﯽ، فاطمه؛ ﭘﺎﮐﺪاﻣﻦ، شهلا؛ ﻓﺘﺢآﺑﺎدی، جلیل و ﺣﺴﻦزاده ﺗﻮﮐﻠﯽ محمدرضا(1394). اﺣﺴﺎس ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻣﻌﻨﻮی ـ ﻣﺬﻫﺒﯽ: ﺳﺎﺧﺖ و اﻋﺘﺒﺎرﯾﺎﺑﯽ ﻣﻘﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮای ﺳﻨﺠﺶ اﺑﻌﺎد ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ اﺣﺴﺎس ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ . روانشناسی و دین، ﺳﺎﻝ ﻫﺸﺘﻢ، ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺍﻭﻝ، ﭘﻴﺎﭘﻲ 29، ص ۸۴ ـ ۶۳.
قرائتی، محسن (1383). تفسیر نور. ناشر: مرکز فرهنگی درس هایی از قرآن. جلد ۲ سوره آل عمران آیه ۲۸.
کتابی، احمد(1391). فرافکنی و توجیه (دلیل تراشی) در فرهنگ عامه ایران. نشریه جامعه پژوهی فرهنگی، دوره ۳، شماره ۱، ۱۲۱-۹۷.
کرباسیان، فاطمه و چناری، مهین(1394). جایگاه زبان سکوت در تربیت دینی . دوفصلنامه علمی ـ ترویجی علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، دوره ۳، شماره 5، ص ۱۴۶-۱۲۱.
کریمی، یوسف (1370). روانشناسی شخصیت.ناشر: دانشگاه پیام نور.
محمدی ری شهری ، محمد (1377). میزان الحکمه. ترجمه شیخی، حمید رضا . قم: دار الحدیث.
مروتی، سهراب و یعقوبی، مینا(1389). نقد و بررسی نظریه انسان شناسانه«مازلو» با رویکردی بر آیات قران کریم. مطالعات قرآن و حدیث، سال چهارم، شماره اول، پیاپی7، ص99-77.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه. ناشر: دارالکتاب الاسلامیه. جلد ۲۵ سوره انسان (دهر): آیه ۱۰. جلد ۲ سوره آل عمران: آیه ۲۸.
مکارم شیرازی، ناصر (1379). پیام امام شرح تازه و جامعی بر نهج البلاغه. ناشر: دارالکتاب الاسلامیه.
مکارم شیرازی، ناصر (1387). اخلاق در قرآن. انتشارات: امام علی بن ابیطالب (ع).
نجاتی، محمد عثمان (1387).قرآن و روانشناسی. ترجمه عرب، عباس، ناشر: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
نجاریان، محمدرضا و حاتم پور ، ندا (1392). تأثیر پذیری ابواب الجنان از مجموعه ورّام (کبر و عجب، ریا و سمعه). فصلنامه پژوهش های ادبی- قرآنی، دوره ۱، شماره ۱، ص۱۲۸-۹۹.
واسوانی، جی. پی (1389).ترس را بکش پیش از آنکه ترس تو را بکشد. ترجمه جعفری فیجانی، بهرام، ناشر: محراب دانش.
واعظی، احمد (1377). انسان از دیدگاه اسلام. ناشر: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت).
یارمحمدیان ، احمد و کمالی، فاطمه(1386). بررسی رابطه هوش هیجانی با خود شکوفایی دانش آموزان پایه اول دبیرستان. مجله علوم اجتماعی و انسانی ، دانشگاه شیراز. دوره بیست و ششم، شماره سوم، پیاپی ۵۲، ص ۲۱۱-۲۲۶.
)