آسیب‌شناسی تربیت کودک بر اساس عامل‌های زمینه‌ای رفتاری والدین از منظر امام علی (ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری الهیات و علوم قرآن و حدیث، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

2 استادیار الهیات و فلسفه و کلام، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران (نویسنده مسئول)

3 دانشیار مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، دانشگاه علوم پزشکی، سمنان، ایران

4 دکتری الهیات و علوم قرآن و حدیث، واحد سمنان،دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران.

چکیده

یکی از اساسی‌ترین خصوصیات انسان تربیت‌پذیری اوست. انسان برای تکامل نیازمند تربیت است. تربیتی می‌تواند انسان را به تکامل برساند که علاوه  بر طراحی و شناسایی شیوه‌های دقیق و کاربردی همواره چالش‌ها و آسیب‌های تربیت را رصد کند. شناخت عوامل آسیب‌زا، تعیین کننده ضوابط حاکم بر فرآیند تربیت است. با توجه به حساسیت دوران کودکی و گستره تربیت‌پذیری کودک از والدین، و جدایی ناپذیر بودن شیوه‌های تربیتی از حالات احساسی، هیجان‌ها، انگیزش‌ها و ادراکات والدین، آسیب‌شناسی خصوصیات شخصیتی و رفتاری والدین نقش مؤثری در افزایش کارامدی تربیت کودک خواهد داشت. هدف پژوهش حاضر آسیب‌شناسی تربیت کودک بر اساس عامل‌های زمینه‌ای رفتاری والدین با تکیه بر کلام امام علی علیه السلام با روش توصیفی تحلیلی و برداشت مفهومی است. امام علی علیه السلام در عامل‌های زمینه‌ای با تاکید بر بُعد معرفتی و اعتقادی والدین، مهم‌ترین آسیب‌های تربیت را مربوط به این حوزه می‌داند که ابعاد مختلف تربیت عاطفی، اخلاقی، اجتماعی و معنوی کودک را متاثر می‌سازد. و در بُعد رفتاری بیشترین آسیب‌ها مربوط به خروج رفتارها از حالت تعادل و یا معدوم کردن رفتارها به واسطه غفلت از آنهاست. بنابراین بدون توجه به بُعد نگرشی و معنوی والدین و اصلاح ضعف معرفتی آنها، تربیت کودک هم‌چنان با آسیب‌ها و چالش‌های جدی مواجه خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع

    1. آراسته‌خو، محمد،1381ش، فرهنگ اصطلاحات علمی اجتماعی، تهران: چاپخش.
    2. ابن‌ابى‌الحدید، عز‌الدین ابو‌حامد، 1377ش، شرح نهج‌البلاغه، تصحیح: محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: کتابخانه عمومی آیة الله مرعشی نجفی.
    3. بابازاده، علی اکبر، 1375ش، مسائل ازدواج و حقوق خانواده، تهران: دفترتحقیقات و انتشارات بدر.
    4. بحرانی، میثم‌بن‌علی‌بن‌میثم، 1362ش، ‏شرح‏ نهج‏ البلاغه، تهران: الکتاب.
    5. تمیمی آمدی، عبدالواحد، 1366ش، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، قم: دفتر تبلیغات.
    6. حر عاملی، محمدبن‌الحسن، 1409ق، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام
    7. حرّانی، الحسن‌بن‌علی(ابن‌شعبة)، 1404ق، تحف العقول عن آل الرسول صلی الله علیه و آله و سلم، محقق: علی اکبر غفّاری، قم: موسسه النشر الاسلامی.
    8. خلیلی، شهربانو؛ خلیلی، رقیه، 1395ش، تطبیق حکمتها و عبرتهای اخلاقی نهج‌البلاغه و شاهنامه، تهران: آراسته.
    9. دلشاد تهرانی، مصطفی، 1379ش، ماه مهرپرور(تربیت در نهج‌البلاغه)، تهران: دریا.
    10. دین پرور، سید جمال الدین، 1379ش، نهج‌البلاغه پارسی، تهران: بنیاد نهج‌البلاغه.
    11. سید‌رضی، محمد‌بن الحسین، 1414ق، نهج‌البلاغه، تصحیح: صبحی صالح، بی‌تا، قم: موسسه دار الهجره.
    12. صدوق، ابن‌بابویه قمی(محمد‌بن‌علی‌بن‌حسین)، 1404ق، من لایحضره الفقیه،قم:جامعه مدرسین.
    13. طبرسى‏، حسن، 1370ش، ‏مکارم الأخلاق، قم: شریف رضى‏.
    14. عروسى حویزى، عبد على بن جمعه، 1415 ق، نور الثقلین، محقق: سید هاشم رسولى محلات، قم: انتشارات اسماعیلیان.
    15. عمیـد، حسن، 1359ش، فرهنگ عمید، تهران: امیرکبیر.
    16. فرجی، نسیم، 1394ش، مطالعه تطبیقی آرای محمد غزالی و مرتضی مطهری در تعلیم و تربیت و مبانی آن، دانشگاه پیام نور، واحد جنوب. تهران.
    17. قمى، عباس‏، 1414 ق، سفینة البحار، قم‏: اسوه.
    18. کلینی، محمدبن‌یعقوب، 1388، الکافی، محقق: علی اکبر غفاری و محمدآخوندی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    19. مجلسی، محمد باقر،1403ق، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: مؤسسه الوفا.
    20. مطهری، مرتضی، 1369ش، تعلیم و تربیت در اسلام، قم: صدرا.
    21. معین، محمد، 1386ش، فرهنگ فارسی معین، تهران: میلاد.
    22. مکارم شیرازى، ناصر، و همکاران، 1377ش ، اخلاق در قرآن، قم: انتشارات امام علی بن‌ابیطالب علیه السلام.
    23. نوری. میرزا حسین، 1408ق، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: مؤسسة آل البیتb لإحیاء التراث.

    مقالات

    1. رمضانی، فاطمه؛ حیدری، مسعود. 1391ش. روش­های تربیت اجتماعی کودک بر اساس قرآن و نهج‌البلاغه. پژوهش در برنامه ریزی درسی، سال نهم، 2(6)،صص 19-6.
    2. زهره کاشانی، علی‌اکبر. 1388ش. اصول تربیت دینی از منظر آیات و روایات. اسلام و پژوهش های تربیتی، 1(2)،صص 169-202.
    3. سنگ سفیدی، رضا؛ میرزایی، سیدحسین؛ عنایتی، سعید؛ فتحی، حسین. 1394ش. بررسی نقش معلمان در رابطه با فعالیت­های تربیتی-اجتماعی دانش­آموزان. همایش ملی آموزش ابتدایی، 1،صص 1500-1488.
    4. فانی، مهدی؛ عبدالجباری، مرتضی .1396ش. ملاک انسان سالم از نگاه متون دینی. پژوهش در سلامت و دین، 4(1)، صص 117- 104
    5. کاویانی، صدیقه؛ نوروزی، رضاعلی. 1398ش. آسیب شناسی تربیت دینی در حیطه فردی از منظر نهج‌البلاغه. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 27(42) ،صص 26-5.
    6. کهساری، رضا؛ خلیلی، رقیه. 1399ش. بررسی تطبیقی رویه‌های شاخص برون‌گرایی شخصیت از منظر روان‌شناسی و متون اسلامی. پژوهش در دین و سلامت، 6(3) ، صص156-139.
    7. مقدسی راد، اکرم، 1394ش، آسیب شناسی تربیت دینی در نوجوانان با رویکرد روایی، دانشگاه اراک، دانشکده علوم انسانی گروه الهیات.