نقش معادباوری در طهارت اقتصادی از دیدگاه نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شهید چمران اهواز- دانشکده الهیات- گروه علوم قرآن و حدیث

2 دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده الهیات، گروه علوم قرآن و حدیث

3 دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

اصطلاح طهارت اقتصادی برای اولین بار توسط رهبر معظّم انقلاب در بیانیه‌ی گام دوم انقلاب مطرح گردید. معظم ‌له شرط مشروعیت مسئولین حکومتی را منوط به طهارت اقتصادی آنان دانستند. توجه به طهارت اقتصادی در زندگی در حوزه‌ی فردی مقدمه‌ای برای حفظ طهارت اقتصادی در هنگام تصدی مناصب حکومتی است. تحکیم مبانی اعتقادی، نقش مهمی در این مسأله دارد. تأثیر این مبانی و مفاهیم در سالم‌سازی نظام اقتصادی در بعد فردی و اجتماعی، بیشتر از تأثیر قضایا و روابط علت و معلولی اقتصادی است. یکی از این مبانی، اعتقاد به معاد است که از مهمترین عوامل سازنده‌ی اخلاق و رفتار انسان‌هاست به گونه‌ای که در تشویق انسان به انجام رفتارهای صحیح و دوری از رفتارهای ناپسند در همه‌ی زمینه‌ها به ویژه اقتصادی نقش مؤثری ایفا می‌کند. پژوهش حاضر با استفاده از ابزار کتابخانه‌ای و به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی نقش معادباوری در طهارت اقتصادی از دیدگاه امام علی(ع) در نهج‌البلاغه می‌پردازد و صورت دقیقی از بایدها و نبایدها را برای تحقق طهارت اقتصادی ترسیم می‌کند. نتایج به دست آمده حاکی از این است که معادباوری نقش بنیادین، مبنایی و اساسی در سالم‌سازی و طهارت اقتصادی انسان دارد؛ به گونه‌ای که موجب می‌شود در کسب رزق و روزی، پرداخت حقوق شرعی و انسانی و در زمان تصدی مناصب و مشاغل، امیال مخرّبی نظیر طمع‌ورزی، بخل‌ورزی، مال‌اندوزی و گرایش به آرزوهای طولانی با یاد سفر مهم، دشوار و ابدی آخرت فروکش کرده و در بُعد اقتصادی شاهد طهارت و پاکی باشیم

کلیدواژه‌ها


منابع و مآخذ
- قرآن کریم، مترجم علی مشکینی، 1393 ش، چاپ اول، قم، الهادی.
- نهج‌البلاغه، مترجم محمد دشتی، 1393ش ، چاپ هجدهم، قم، پیام مقدس.
1- ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله‏، 1404 ق، شرح نهج‌البلاغة ، مصحح محمد ابوالفضل ابراهیم، ‏، ج2، چاپ اول، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏.
2-ابن بابویه، محمد بن على‏، 1406ق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، چاپ دوم، قم، دار الشریف الرضی.
3- ابن فارس، احمد بن فارس، 1404ق، معجم مقاییس اللغه، محقق: عبدالسلام محمد هارون، ج 3، چاپ اول، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
4- امیدی، ابوالفضل، 1393ش، آثار دنیوی ایمان به معاد در نهج‌البلاغه و شروح آن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
5- باقریان ساروی، احمد، 1381ش، معاد در نهج‌البلاغه، قم، مهر امیرالمؤمنینعلیه‌السلام .
6- بحرانی، ابن میثم، 1375ش، ترجمه شرح نهج‌البلاغه، ج5، چاپ اول، مترجم قربانعلی محمدی مقدم و علی اصغر نوایی یحیی زاده، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
7- تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، 1366ش، غرر الحکم و درر الکلم، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
8- ثقفی، ابراهیم بن محمد، 1353 ش ، الغارات، تحقیق: جلال الدین محدث، ج 1، تهران، انجمن آثار ملی.
9- جمعی از نویسندگان، 1387ش، معادشناسی، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
10- جمعی از نویسندگان، بی‌تا، اصول پنج گانه اعتقادی، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
11- جوادی آملی، عبدالله، 1378ش، تفسیر تسنیم، ج 2، قم، اسراء.
12- حرانی، ابن شعبه، 1404ق، تحف العقول عن آل الرسول، چاپ دوم، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
13- حرعاملی، محمد بن حسن، 1409ق، وسائل الشیعة، ج 9، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام
14- حکیمى، محمدرضا، محمد و على‏، 1383ش، الحیاة، مترجم، احمد آرام، ج 5، چاپ ششم، قم، دلیل ما‏.
15- حکیمی، محمد، 1385ش، زمینه‌ها و موانع تحقق عدالت اقتصادی، چاپ سوم، تهران، کانون اندیشه جوان.
16- ذاکری، علی اکبر، 1385ش، اخلاق کارگزاران، چاپ سوم، تهران، کانون اندیشه جوان.
17- راغب اصفهانى، حسین بن محمد، 1374ش، ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، محقق و مترجم غلامرضا خسروی حسینی، ج 2 و 4، چاپ دوم، تهران، مرتضوی.
18- طباطبایى، سید محمد حسین، 1374ش، تفسیر المیزان‏، مترجم: سید محمد باقر موسوى همدانى‏، ج9 و 14، چاپ پنجم، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ ى مدرسین حوزه علمیه قم‏.
19-  1384ش، اصول عقاید و دستورات دینی، قم، دفتر نشر آثار علامه طباطبایی.
20- طبرسی، فضل بن حسن، 1372ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: محمد جواد بلاغی، ج 10، تهران، انتشارات ناصرخسرو.
21- طریحی، فخر الدین، 1408ق، مجمع البحرین، ج 2، چاپ دوم، بی‌جا، مکتب النشر الثقافة الاسلامیة.
22- فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، 1422ق، قاموس المحیط، چاپ اول، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
23- کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، 1367ش، کافی، ج 5، چاپ دوم، تهران، دارالکتب الاسلامیة.
24- مظاهری، حسین، 1393ش، معاد سرنوشت جاودانه انسان، چاپ اول، اصفهان، مؤسسه فرهنگی مطالعاتی الزهرا علیها‌السلام.
25- مکارم شیرازى، ناصر، 1374ش، تفسیر نمونه، ج 1 و 27،‏ چاپ اول، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
26- مکارم شیرازی، ناصر، 1388ش، معاد و جهان پس از مرگ، چاپ هفتم، قم، سرور.
27- 1380ش، پیام امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام: شرح تازه و جامعی بر نهج‌البلاغه، ج3، چاپ اول، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
28- 1387ش، پیام امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام: شرح تازه و جامعی بر نهج‌البلاغه، ج9، چاپ اول، قم، انتشارات امام علی بن ابی طالب علیه‌السلام.
29-  1390ش، پیام امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام: شرح تازه و جامعی بر نهج‌البلاغه، ج12، چاپ اول، قم، انتشارات امام علی بن ابی طالب علیه‌السلام.
30- نراقی، احمد، بی‌تا، معراج السعادة، بی‌جا، بی‌نا.
31- نوری طبرسی، میرزا حسن، 1408ق، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 13، چاپ اول، بیروت، مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث.