"خالی نبودن زمین از حجّت " در نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکترای دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

"خالی نماندن زمین از حجّت خداوند" از جمله اساسی ترین مباحث شیعه در حوزۀ اعتقاد امامت است. آیاتی از قرآن کریم و احادیثی از معصومان علیهم السلام و نیز آثار مهمّی از بزرگان شیعه ، در اثبات این عقیده مطرح شده است.از این قاعده‌ی مهم با عنوان "اتصال الوصیه" یاد می‌شود. آیه هایی که در آنها سخن از قرار دادن خلیفۀ خداوند بر روی زمین شده، یا از وجود گواهان و انذاردهندگان الهی در میان تمام امتها سخن به میان آمده است، به همین موضوع اشاره دارد. همچنین روایات فراوانی از اهل بیت علیهم السلام که از مرز تواتر معنوی می‌گذرد پشتوانه‌ی آن است. نکتۀ قابل توجّه اینکه درعبارات نهج البلاغه نیز در کنار سایر منابع روایی، شواهد روشنی در اثبات این عقیدۀ مهمّ به چشم می خورد.با توجّه به اعتبار و مقبولیّت نهج البلاغه در میان بسیاری از فرق اسلامی،تبیین این موضوع در نهج البلاغه اهمیّتی دو چندان می یابد. با بررسی عبارات نهج البلاغه،معلوم می شود که در عباراتی از خطبۀ اوّل، و خطبه های 87 و 88 و97 و 237 ونیز حکمت 147 به این موضوع اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع:

    قرآن کریم

    1. ابن ابی الحدید ، عبد الحمید بن هبة الله ، شرح نهج البلاغة، قم‏، انتشارات کتابخانه آیت‏ الله مرعشى نجفى، 1404ق
    2. ابن حنبل، احمد، المسند، بیروت، دارصادر، بی تا
    3. ابن شعبه حرّانى، حسن بن علی ، ‏تحف العقول عن آل الرسول، قم ،‏‏جامعه مدرسین‏1404 ق‏
    4. ابن ماجه، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، بیروت، دارالفکر، بی تا
    5. ابن منظور، لسان العرب، دار احیاء التراث العربى ، بیروت، 1405ق
    6. ابن هلال ‏ثقفى، ابراهیم بن محمد بن سعید، الغارات ، قم،دار الکتاب الإسلامی‏،1410 ق‏
    7. بخاری، محمد بن اسماعیل، الجامع الصحیح ، دارالفکر، بیروت، بی تا
    8. ترمذی، محمّد بن عیسی، سنن ترمذی، بیروت، دار الفکر،1403ق
    9. خوئى‏، میرزا حبیب الله هاشمى، منهاج ‏البراعه فی‏ شرح‏ نهج ‏البلاغه، تهران، مکتبةالاسلامیة، 1358 ش
    10. سید رضى، ابو الحسن محمد بن حسین بن موسى، نهج البلاغة، قم، دارالهجرة، بی تا
    11. صدوق، محمد بن على بن حسین بن بابویه،عیون اخبار الرضاعلیه‌السلام، نشر جهان ، تهران ،1378ش
    12. همو، کمال الدین وتمام النعمة،قم،‏انتشارات دار الکتب الاسلامیه، ‏1395 ق
    13. صفار، محمد بن حسن بن فروخ، بصائر الدرجات، ‏قم، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى‏1404 ق
    14. طبرسی(ابومنصور)، احمد بن علی، الاحتجاج، نشر مرتضی، مشهد، 1401ق
    15. کلینی، محمد بن یعقوب ، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، 1365 ش
    16. متقی هندی،علی بن حسام الدین،کنز العمّال فی سنن الاقوال و الافعال،بیروت،موسسه الرساله،1409ق
    17. مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار ، بیروت ، مؤسسة الوفاء 1404ق
    18. مسلم بن حجّاج، صحیح مسلم، دارالفکر، بیروت، 1403 ق