مفهوم شناسی یَفْرُطُ مِنْهُمُ الزَّلَلُ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 بدون سمت الحمدلله

2 عضو هیات علمی دانشگاه قران و حدیث

چکیده

کلام خدا و معصومین علیهم السلام دارای پیوستگی و دقت نظرِ قابل دریافت است. عدم فهم صحیح مراد خداوند و معصومین علیهم السلام منجر به کج فهمی و انحرافات گوناگونی مانند اخلاقی و عقیدتی‌ می‌شود، البته قرآن و معصومین علیهم السلام بر تفکّر و دقّت‌نظر نسبت به کلامشان تاکید دارند ، این اصل درباره حضرت علی علیه السلام و کلماتشان– امام اول بودن شیعیان و خلیفه چهارم بودن اهل سنت- دارای حساسیت بیشتری است، و چون ترجمه، خود به تنهایی گویای مفهوم واقعی کلمات قرآن و ائمه علیهم السلام نیست بررسی آنها از منظرهای مختلف، به ویژه دامنه لغت می‌تواند راه‌گشا باشد. پرداختن به ظرایف و تفاوت معانی واژگان بر عهده دانش «فروق‌اللغه» است، این دانش معنای دقیق‌تر و زوایای پنهان دلالی بیشتری را از واژگان ارائه می‌دهد. در قسمتی از نامه 53 نهج البلاغه، از ترکیب «یَفرُطُ مِنهُم الزَّلل» استفاده شده است. این بخش از نامه 53 درباره مردم و رفتارهای اشتباه آنها، انواع اشتباهاتشان و نحوه برخورد والی با ایشان را تبیین می‌نماید. فارغ از نکات بی‌شمار روانشناسی و جامعه‌شناسی موجود در این جملات، نکات بی‌نظیر لغوی متعددی در آن رویت می‌گردد. هدف این پژوهش؛ توجه به معنای دقیق این کلمه‌ها و نزدیک شدن به منظور اصلی حضرت علی علیه السلام از استعمال این واژگان در جمله، برای استفاده کاربردی‌تر و بهتر از آن است. در نگارش این پژوهش از معاجم، ترجمه‌ها، کتابهای حدیثی و قرآن بهره برده شده است.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع

    .قران کریم

    .الصحیفة السجادیة، 1376ش، على بن الحسین علیه‌السلام ، مصحح: حامد رحمت کاشانی، چاپ اول، قم: دفتر نشر الهادی

    .نهج البلاغة، 1414ق، رضی، محمد بن حسین، مصحح: صبحی صالح ،چاپ اول، قم: دارالهجرة

    1. ابن ابی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله، 1404ق، شرح نهج البلاغة،جلد دوم، مصحح: محمد ابوالفضل ابراهیم، چاپ دوم، قم:کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی.
    2. ابن بابویه، محمد بن على، 1362ش، الخصال، مصحح: علی اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    3. - 1376ش، ‏الأمالی، طهران، چاپ ششم، تهران: انتشارات کتابچی.
    4.  1395ق، کمال الدین و تمام النعمة، مصحح: علی اکبر غفاری، جلد دوم، چاپ دوم، طهران: دارالکتب الاسلامیة.
    5. ابن درید، محمد بن حسن، 1988م، ‏جمهرة اللغة، جلد اول، چاپ اول، بیروت: دار العلم للملایین
    6. ابن شعبه حرانی، حسن‌ بن علی، 1363ش، تُحَفُ العُقول فیما جاءَ مِنَ الحِکَمِ ‌وَ الْمَواعظ مِنْ آل‌ِ الرّسولصلی‌الله علیه و آله، مصحح: علی اکبر غفاری، چاپ دوم، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    7. ابن فارس، احمد بن فارس، 1404ق، معجم مقاییس اللغة، مصحح: عبدالسلام محمد هارون، جلدهای 3، 4 و 6 ، چاپ اول، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
    8. ابن منظور، محمد بن مکرم، 1414ق، لسان العرب، جلدهای 1، 7، 10، 11 و 15 ، چاپ سوم بیروت: دار الصادر.
    9. ازهرى، محمد بن احمد، 1421ق، تهذیب اللغة، جلد 7 ، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    10. آمدى تمیمی، عبد الواحد بن محمد ،1410ق، غرر الحکم و درر الکلم، مصحح: سید مهدی رجائی، چاپ دوم، قم: دار الکتاب الاسلامی.
    11. جعفر بن محمد علیه‌السلام ،1400 ق، مصباح الشریعة، چاپ اول، بیروت: مؤسسة الاعلمی.
    12. جعفری، سید محمد مهدی ،1381ش، پرتویی از نهج البلاغه، جلد 4 ، چاپ اول،تهران: نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    13. جوهری، اسماعیل بن حماد، 1376ق، الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة، جلدهای 1 و6، مصحح: احمد عبدالغفور فتاح، چاپ اول، بیروت: دار العلم للملایین.
    14. حلوانی، حسین بن محمد، 1408ق، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، مصحح: مدرسة الإمام المهدی (عج) ، چاپ اول، قم: مدرسة الإمام المهدی (عج) .
    15. دلشاد تهرانی، مصطفی،1390ش، دلالت دولت؛ آیین نامه حکومت و مدیریت در عهدنامه مالک اشتر ، چاپ سوم،تهران: انتشارات دریا.
    16. راغب اصفهانی ، حسین بن محمد، 1412ق، مفردات ألفاظ القرآن‏ ، چاپ اول، بیروت: دارالقلم.
    17. رضی، محمد بن حسین ، 1378ش، نهج البلاغه، مترجم: سید جعفر شهیدی، چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
    18.  1379ش، نهج البلاغه، مترجم: محمد دشتى ، قم، چاپ: اول، نشر مشهور.
    19.  1378ش، نهج البلاغه، مترجم: عبدالمحمد آیتی ، چاپ: سوم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی و بنیاد نهج البلاغه.
    20.  1388ش، نهج البلاغه، مترجم: حسین انصاریان، قم: دار العرفان.
    21. زبیدی، مرتضی، 1414ق، تاج العروس من جواهر القاموس، تحقیق: علی شیری، چاپ اول، بیروت: دار الفکر.
    22. صاحب، اسماعیل بن عباد، 1414ق، المحیط فی اللغة، جلدهای 4و 9، مصحح: محمد حسن آل یاسین، چاپ اول، بیروت: عالم الکتب.
    23. صینى، محمود اسماعیل، 1414ق، المکنز العربی المعاصر،چاپ اول، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
    24. طباطبایى، سید محمد حسین، 1417 ق، المیزان فى تفسیر القرآن، جلدهای 3، 4، 5، 7، 8، 11، 13، 15 و 20 ‏، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    25. طبرسی، فضل بن حسن، 1372 ش، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، جلد اول، مصحح: محمد جواد بلاغی، چاپ سوم، طهران: انتشارات ناصر خسرو.
    26. طوسی، محمد بن الحسن، 1411ق، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، جلد اول، چاپ اول، بیروت: مؤسسة فقه الشیعة.
    27. عاملی، محمد بن حسن ، 1409 ق، وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة،جلد 17، مصحح: مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام ، قم: مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام .
    28. عسکری، حسن بن عبدالله، 1400ق، الفروق فی اللغة، چاپ اول، بیروت: دار الافاق الجدیدة.
    29. عطار، قیس بهجت، 1431ق، نهج البلاغة و هو ما اختاره الشریف الرضی من کلام مولانا امیرالمؤمنین علی بن ابی طالبعلیه‌السلام ، چاپ اول، قم: موسسة رافد.
    30. فراهیدی، خلیل بن احمد، 1409ق، کتاب العین، مجلدات: 2، 4، 5، 7، 8 و 9 ، چاپ دوم، قم: دارالهجرة.
    31. فیومی، أحمد بن محمد، 1414ق، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، جلد سوم ،چاپ دوم، قم: دار الهجرة.
    32. مجلسی، محمد باقر بن محمد تقى،1403ق، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهارعلیهم‌السلام ، جلدهای 3 و 33 ، چاپ دوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    33. مصطفوی، حسن ،1430ق، التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، مجلدات 5 و 9 ،چاپ دوم، تهران: وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    34. مکارم شیرازى، ناصر، 1374 ش، تفسیر نمونه، جلدهای 2و 15، چاپ اول ، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    35. منقری، نصربن مزاحم‏، 1404ق، وقعةصفین، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون،چاپ دوم، قم: کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی‏.
    36. هلالی، سلیم بن قیس،1405ق، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، چاپ اول، قم: الهادی.