تصویر هنری «دنیا» در نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران (نویسنده مسؤول).

2 استاد زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران.

چکیده

یکی از مؤلفه‌های مهمِ دخیل در ادبیات متن،استفاده از تصاویر هنری است. متن نهج‌البلاغه به عنوان متنی ادبی و دینی برای بیان مفاهیم والا و ارزشمند خود از این مؤلفه‌ی ادبی به نحو احسن بهره جسته است.از موضوعاتی که به کرات در نهج‌البلاغه مورد توجه قرار گرفته؛ موضوع «دنیا» می‌باشد لذا پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی تصاویری که امام علی علیه السلام از موضوع «دنیا» ارائه کرده‌اند، بپردازد. نتایج تحقیق حاکی از آن است؛ تصاویری که امامj از «دنیا» ارائه کرده‌اند، دارای مؤلفه‌های اصلی تصویرآفرینی هنری چون حرکت، ایقاع، رنگ، خیال، عاطفه، حرکت، گفتگو هستند که این امر علاوه بر اینکه موجب آفرینش تصاویر بدیع و بی‌نظیر شده؛ به درک عمیق، سریع و بهتر این مفهوم، و تثبیت هرچه تمام‌تر معانی مورد نظر منجر شده است.مضاف بر اینکه تنوع در تصاویر همراه با موسیقی دلنشین آن، مانع از خستگی ذهن ناشی از تکرار این مفهوم شده است. تصاویر ارائه شده از دنیا در نهج‌البلاغه در نسبت بالایی، جنبه‌ی منفی آن را آشکار می‌سازد و به مثابه‌ی هشدار و تلنگری است که می‌خواهد از طریق رویارویی انسان با تصاویری زنده، متحرک و محسوس، مانع از دلبستگی ودوری او از آخرت شود. البته در کنار این تصاویر؛ امام به جنبه‌ی مثبت «دنیا» نیز توجه داشته است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. . نهج‌البلاغه، شریف رضی، 1379هـ ش، ترجمه: محمد دشتی، چاپ دوم، قم: انتشارات مشهور.

    1. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبه الله،1404ق. شرح نهج‌البلاغه، تحقیق: محمدابوالفضل ابراهیم، چاپ دوم، قم:کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
    2. آذرشب، محمدعلی و زینب آذرشب، 1394ش، النقد الأدبی(محاولة تأصیل)، چاپ اول، طهران: سمت.
    3. جاحظ، عمروبن بحر. 1965م. الحیوان، جلد سوم، چاپ دوم، تحقیق وشرح: عبدالسلام محمد هارون، حلب: مکتبة مصطفی الحلبی.
    4. جرجانی، عبدالقاهر، 2004م. دلائل الاعجاز،چاپ پنجم، قرائت وتعلیق محمود محمد شاکر، قاهرة: مکتبة الخانجی.
    5. چمن‌خواه، عبدالرسول. 1384ش، صور خیال در نهج‌البلاغه وتجلی آن در ادب فارسی، چاپ اول، شیراز: نوید شیراز.
    6. راغب، عبدالسلام احمد. 1422ق. وظیفة الصورة الفنیة فی القرآن الکریم، چاپ اول، حلب: فصلت للدراسات والترجمة والنشر.
    7. سید قطب، سید ابراهیم حسین، 1425ق، التصویر الفنی فی القرآن، قاهرة: دارالشروق.
    8. شایب، أحمد، 1994م، أصول النقد الأدبی، چاپ دهم، قاهرة: مکتبة النهضة المصریة.
    9. شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1375ش، صورخیال در شعر فارسی، چاپ ششم،تهران: نشر آگاه.
    10. عباس، حسن، 1998م، خصائص الحروف العربیة ومعانیها،دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
    11. عصفور، جابر، 1992م، الصورة الفنیة فی التراث النقدی والبلاغی عند العرب، چاپ سوم، بیروت: مرکز الثقافی العربی.
    12. غریب، روز، 1971 م، تمهید فی النقد الحدیث، بیروت: دار المکشوف.
    13. فاخوری، حنا، 1377ش، تاریخ ادبیات عربی، مترجم:عبدالمحمد آیتی، چاپ اول، تهران: توس.
    14. مبارک، محمد زکی، 2012م، الموازنة بین الشعراء، القاهرة: مؤسسة هنداوی للتعلیم والثقافة.
    15. مطهری، مرتضی، بی تا، سیری در نهج‌البلاغه، تهران:صدرا.

    پایان نامه و مقالات

    1. قدیمی، فرشته وسید محمد باقر حسینی وحسین ناظری. 1390ش. کارکرد تصویر هنری در نهج‌البلاغه (بر مبنای 114 خطابه‌ی امام علی(ع)). پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.
    2. جعفری، سید محمد مهدی، 1381ش، تصویرآفرینی در نهج‌البلاغه، مجله‌ی علوم اجتماعی وعلوم انسانی دانشگاه شیراز، شماره دوم، دوره هفدهم، صص 65-73.
    3. حسومی، ولی الله، 1393ش، انواع تصویر در نهج‌البلاغه، پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی، سال پنجم، شماره دوم، صص 49-77.
    4. قاضی‌زاده، کاظم. 1389ش. سید قطب ونظریه تصویر هنری در قرآن، تحقیقات علوم قرآن وحدیث. سال هفتم، شماره دوم، صص 133-164.
    5. محمد قاسمی، حمید، 1386ش. جلوه‌هایی از هنر تصویر آفرینی در قرآن، صحیفه‌ی مبین. شماره 40، صص 59-75.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار