کمال در کلام امیرالمومنین علی علیه السلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

2 دانشیار، دانشکده الهیات و معارف اهل بیت علیهم السلام، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران: نویسنده مسئول.

3 . استاد، دانشکده الهیات و معارف اهل بیت علیهم السلام، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

نگرش امیرالمؤمنین علیه السلام به موضوع کمال، نگرشی خاص است. بیاناتی از حضرت در مورد "کمال" وارد شده است که بعضاً نظیری در دیگر سخنان معصومین ندارد. از جمله این‌که کمال در دنیا مفقود است، که برای فهم این سخن باید به اقسام دنیا که عبارتند از دنیای ممدوح و مذموم و نیز رابطه بین دنیا و آخرت توجه نماییم. در یک نگرش کلی می‌توان گفت که کمال در عرصه‌های مختلف مورد توجه آن حضرت قرار گرفته است که در قالب نگرش ایجابی و نگرش سلبی قابل تبیین است. اما نگرش ایجابی امیرالمؤمنین به بحث کمال، شامل چندین جهت است. یک جهت، توجه به ارزش ذاتی انسان دارد که همانا عقل و خرد اوست. جهت دیگر وجه ایجابی کمال مربوط به رابطه زبان و قلب است. زبان انسان تابع قلب اوست و اگر آدمی بخواهد شخصیتش را حفظ کند، باید مواظب قلب خویش باشد، چرا که زبان مظهر قلب آدمی است. درنتیجه اگر کسی از لحاظ دل، دلیر و از جهت زبان گویا باشد، هم از جهت قلب در معرفت خدا و حمایت از یاد او موفق است و هم از لحاظ زبان در نشر معارف دینی و تزکیه نفوس و خدمت به جامعه کامیاب.

کلیدواژه‌ها


  1. . قرآن کریم

    . نهج‌البلاغه، 1414ق، شریف رضی، تصحیح: صبحی صالح، قم: مؤسسه دارالهجره.

    1. ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبه الله، 1404ق، شرح نهج‌البلاغه. ج1، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی ;.
    2. ابن ابی جمهور، محمد بن زین الدین، 1403ق، عوالی اللئالی العزیزیه فی الاحادیث الدینیه. ج 1، قم: مؤسسه سیدالشهدا علیه السلام.
    3. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، 1404ق، تحف العقول عن آل الرسول صلی الله علیه وآله، ج1، تحقیق علی اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    4. ابن منظور، محمد بن مکرم، 1375 ق، لسان العرب، ج 11 ، بیروت: دار صادر.
    5. احمد نکری، عبد النبی بن عبد الرسول ، 1421 ق، دستور العلماء( جامع العلوم فی اصطلاحات الفنون)، ج3 ، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    6. امام صادق(ع)، جعفربن محمد،1400ق، مصباح الشریعه، بیروت: مؤسسه الاعلمی.
    7. آمدی، عبدالواحد بن محمد، 1381ش، غررالحکم و درالکلم، ترجمه محمدعلی انصاری/ تحقیق مهدی انصاری قمی، قم: انتشارات امام عصر(عج).
    8. خمینی، روح الله، 1360ش، سر الصلاه معراج السالکین و صلوه العارفین. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
    9. خمینی، روح الله، 1371ش، شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
    10. دهخدا، علی اکبر، 1377ش، لغت نامه دهخدا، ج 12، تهران: دانشگاه تهران.
    11. دیلمی، حسن بن محمد، 1371 ش، ارشاد القلوب الی الصواب، ج 1، قم: انتشارات الشریف الرضی.
    12. شجاعی، محمدصادق، 1385 ش، دیدگاه های روان شناختی حضرت آیت الله مصباح یزدی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
    13. صدوق، محمد بن علی بن بابویه، 1362ش، الخصال، ج 1و2 ، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    14. عمید، حسن، 1389ش، فرهنگ فارسی ، تهران:انتشارات راه رشد.
    15. قرائتی، محسن، 1387ش، تفسیر نور، ج 5، تهران : مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
    16. قرشی بنایی، علی اکبر، 1371ش، قاموس قرآن، ج 6، طهران: دارالکتب الاسلامیه.
    17. کلینی، محمد بن یعقوب، 1407 ق، الکافی، ج 1 ،2، 5 ، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    18. لیثی واسطی، علی بن محمد، 1376 ش، عیون الحکم و المواعظ، تحقیق: حسین حسنی بیرجندی، قم: دارالحدیث.
    19. مجلسی، محمد باقربن محمدتقی، 1403ق، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار،ج 1، 68، 70، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    20. مصباح یزدی، محمد تقی، 1396ش، خودشناسی برای خودسازی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
    21. مطهری، مرتضی، 1385ش، انسان کامل، تهران:انتشارات صدرا.
    22. مطهری، مرتضی، 1372ش، سیری در نهج‌البلاغه، تهران: انتشارات صدرا.
    23. نراقی، محمدمهدی. بی تا، جامع السعادات، بیروت: مؤسسه الاعلمی.
    24. نصری، عبدالله، 1378ش، فلسفه خلقت انسان، تهران: اندیشه جوان