الگوی کاربردی حقوق متقابل معلّم و شاگرد از منظر امیرالمؤمنین علی (ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار و عضو هیأت علمی دانشگاه لرستان(نویسنده مسئول).

2 کارشناس ارشد رشته نهج البلاغه،دانشگاه لرستان،دبیر آموزش و پرورش.

3 کارشناس ارشد رشته تاریخ، دانشگاه اراک، دبیر آموزش و پرورش.

چکیده

شخصیّت برجسته و الهی امام علی علیه السلام نمونه انسان کامل است که خداوند ایشان را برای هدایت مردم به عنوان الگو و معلّم اخلاق برگزیده­ است؛ از این رو ضرورت دارد افکار و ایده‌هایش در موضوع تعلیم و تربیت مورد مطالعه قرار گیرد تا با دستیابی به یک الگوی کاربردی، از پیرویِ طرح‌های وارداتی که مناسب جامعه اسلامی نیست، پرهیز شود. معلّم و شاگرد به عنوان دو رکن مهم از ارکان فرهنگی جامعه به شمار می‌آیند، که شناخت و رعایت حقوق آنها موجب رشد و تعالی هرچه بهتر نظام تعلیم و تربیت خواهد شد. این مقاله با روش توصیفی– تحلیلی به بررسی الگوی کاربردی حقوق متقابل معلّم و شاگرد از منظر امام علی علیه السالم پرداخته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که امام علیه السلام حقوق متقابلی برای معلّم و شاگرد شامل: تواضع، فراگیری دانش، گستاخی و درشتی نکردن، مشورت کردن و ... در نظر گرفته است. از این رو معلّم باید با تأسی از آن حضرت از ایشان سرمشق گرفته و غبار جهل و نادانی را از صفحۀ سفید جان شاگرد بزداید و دانش آموز نیز در این فضای محبّت آمیز باید فراگیری را امری مقدس دانسته و با تمام وجود در یادگیری در کنار خودسازی تلاش نماید.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع

    نهج‌‌‌‌البلاغه پارسی، 1379ش، ترجمه سید جمال الدین دین پرور: تهران: بنیاد نهج البلاغه.

    1. آمدى تمیمی، عبد الواحد بن محمد، 1385ش، (الف)، غررالحکم و دررالکلم، ترجمه: سید حسین شیخ الاسلامی: قم: انتشارات انصاریان.
    2. آمدى تمیمی، عبد الواحد بن محمد ، 1427ق، (ب)، غرر الحکم و درر الکلم، مصحح: سید مهدی رجائی، چاپ دوم، قم: دار الکتاب الاسلامی.
    3. ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبة الله، 1387ش، شرح نهج البلاغه. ترجمه: غلامرضا لایقی: تهران: نشر نیستان.
    4. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، 1363ش، تحف العقول عن آل الرسول صلی الله علیه وآله، ترجمه: احمد جنتی: تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.
    5. ابن میثم بحرانی، میثم بن علی، 1388ش، شرح نهج البلاغه، ترجمه: قربانعلی محمدی مقدم و علی اصغر نوایی یحیی زاده: مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی.
    6. ابن منظور، محمّد بن مکرم، 1363ش، لسان العرب، قم: نشر ادب الحوزه.
    7. جوادی آملی، عبدالله، 1388ش، حق و تکلیف در اسلام، تحقیق: مصطفی خلیلی: قم: مرکز نشر اسراء.
    8. حجتی، سید محمد باقر، 1366ش، اسلام و تعلیم و تربیت، چاپ ششم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    9. حرّ عاملی، محمد بن حسن، 1403ق، وسائل الشیعۀ الی تحصیل مسائل الشریعۀ، تحقیق: عبدالرحیم ربّانی شیرازی: بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    10. خسرو شاهی، قدرت الله و دانش پژوه، مصطفی، 1379ش، فلسفه حقوق، قم: مؤسسه آموزش و پژوهش امام خمینی رحمه الله.
    11. خمینی، روح الله، 1388ش، شرح چهل حدیث(اربعین حدیث)، تهران: مؤسسه چاپ و نشر عروج.
    12. خوانساری، جمال الدین محمد، 1360ش، شرح غررالحکم و دررالکلم، تصحیح و تعلیق: میرجلال الدین حسینی ارموی، چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    13. دلشاد تهرانی، مصطفی، 1384ش، تفسیر موضوعی نهج البلاغه، چاپ چهارم، قم: دفتر نشر صدف.
    14. شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد، 1359ش، منیة المرید، ترجمه: سید محمد باقر حجتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    15. صدوق، محمد بن علی، 1369ش، (الف)، من لایحضره الفقیه، ترجمه: صدر بلاغی و علی اکبر غفاری: تهران: نشر صدوق.
    16. صدوق، محمد بن علی ، 1376ب، خصال، ترجمه و شرح: محمد باقر کمره ای: چاپ چهارم، تهران: کتابچی.
    17. طریحی، فخرالدین، 1403ق، مجمع البحرین، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    18. فلسفیان، عبدالمجید، 1388ش، علی و جاری حکمت، چاپ دوم، قم: لیلةالقدر.
    19. فیض کاشانی، محمد بن مرتضی، 1389ش، المحجۀ البیضاء فی تهذیب الاحیاء، ترجمه: سیّد محمد صادق عارف: چاپ سوم، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
    20. قضاعی، محمد بن سلامه، 1362ش، قانون: دستور معالم الحکم و مأثور مکارم الشیم، ترجمه: فیروز حریرچی: تهران: انتشارات امیر کبیر.
    21. کلینی، محمد بن یعقوب، 1367ش(الف)، الفروع من الکافی، چاپ سوم، طهران: دارالکتب الاسلامیه.
    22. کلینی، محمد بن یعقوب ، 1390ش(ب)، اصول کافی، ترجمه: حسین استاد ولی: طهران: دارالثقلین.
    23. لوک، بدار؛ دزیل، ژوزه و لامارش، لوک، 1381ش، روانشناسی اجتماعی، ترجمه: حمزه گنجی: تهران: ساوالان.
    24. مجلسی، محمد باقر، 1403ش(الف)، بحارالانوار، چاپ دوم، بیروت: مؤسسه الوفاء.
    25. مجلسی، محمد باقر ، 1363ش(ب)، مراۀُ العُقُول فی شرح اَخبار آل الرَّسول علیهم السلام، تصحیح: سید هاشم رسولی، چاپ دوم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    26. محمدی ری شهری، محمد، 1388ش(الف)، میزان الحکمۀ، ترجمه: حمید رضا شیخی: قم: دارالحدیث.
    27. محمدی ری شهری، محمد ، 1391ش(ب)، دانش نامۀ عقاید اسلامی، ترجمه: عبدالهادی مسعودی: چاپ سوم، قم: دارالحدیث.
    28. مصباح یزدی، محمد تقی، 1391ش، اخلاق در قرآن جلد سوم(مشکات)، چاپ ششم، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمه الله.
    29. مکارم شیرازی، ناصر، 1385ش(الف)، 110 سرمشق از سخنان حضرت علیه السلام ، چاپ دوم، قم: مدرسۀ الامام علی بن ابی طالب علیه السلام .
    30. مکارم شیرازی، ناصر ، 1390ش(ب)، پیام امام امیرالمؤمنین: شرح تازه و جامعی بر نهج­‌البلاغه، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب.
    31. مغنیه، محمّد جواد.، 1387ش، در سایه سار نهج البلاغه، ترجمه: محمّد باقر معموری و همکاران: قم: دار الکتاب الاسلامی.
    32. ملکی شهری، ابراهیم، 1382ش، خطاب مهر آمیز، تهران: انتشارات همای دانش.
    33. نوری، حسین بن محمد تقی، 1408ق، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، تحقیق: مؤسسه آل البیت علیهم السلام قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.