بررسی سیر تطور پژوهش‌های مستشرقان درباره نهج البلاغه و بررسی آراء آنها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران

2 دانش‌آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران (نویسنده مسئول).

چکیده

در بین میراث مأثور امامیه، نهج‌البلاغه گنجی گران‌بها و مجموعه‌ای از تعالیم معرفتی، عرفانی، دینی، فرهنگی و اجتماعی شیعه است که از دیرباز، مورد توجّه عالمان و ادیبان مسلمان واقع شده و اخیراً، سهم فراوانی از پژوهش‌های مستشرقان را نیز به خود اختصاص داده ‌است. مطالعات مستشرقان درباره نهج‌البلاغه شامل پژوهش‌های مختلفی در جنبه‌های ادبی، حکمی و محتوایی است. در نتیجه این مطالعات و پژوهش‌‌ها، مستشرقان آراء و نظرات خود در توصیف نهج‌البلاغه را در قالب عبارت‌های نسبتاً کوتاهی بیان کرده‌‌اند که ما را در شناخت فهم کلی آنها از نهج‌البلاغه یاری می‌دهد. پژوهش حاضر که به روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه‌ای انجام شده، می‌کوشد تا ضمن بررسی در سیر تطورّی پژوهش‌های مستشرقان در خصوص نهج‌البلاغه، به بازخوانی و نقد دیدگاه، آراء و نظرات آنها بپردازد.

کلیدواژه‌ها


منابع
1. ابن خلکان، شمس الدین أحمد بن محمد، 1900م، وفیات الأعیان وأنباء أبناء الزمان، بیروت: دار صادر.
2. ابن عماد حنبلی، 1399ق، شذرات الذهب، فی أخبار من ذهب،بیروت: دار المسیرة.
3. ابن منظور، محمد بن مکرم، 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
4. آربرى، آرتور، 1943م، المستشرقون البریطانیون، مترجم: محمّد دسوقى، لندن.
5. آل یاسین، سید تقی، 1392ش، مستشرقین، پرسمان دانشگاهیان، تهران.
6. البدوى، عبد الرحمن، 1922م، موسوعة المستشرقین، بیروت: دار العلم الملایین.
7. تقی زاده داوری، محمود، 1385ش، تصویر امامان شیعه در دائرة المعارف اسلام، قم:مؤسسه شیعه‌شناسى.
8. جرداق، جورج، 1996م، روائع نهج البلاغة، قم: مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه.
9. جعفری، محمدمهدی، 1364ش، آشنایی با نهج البلاغه، تهران، انتشارات امیرکبیر.
10. دشتی، محمد، 1370ش، شناخت نهج البلاغه، قم: نشر امام علی علیه السلام.
11. ذهبی، شمس الدین محمد بن احمد، 1382ق، میزان الاعتدال، به کوشش: علی محمد البجاوی، بیروت:دار المعرفة.
12. رشاد، علی‌اکبر، ۱۳۸۰ش، دانشنامه امام علی علیه السلام، تهران، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
13. صفدی، خلیل بن ایبک، 1420ق، الوافی بالوفیات، به کوشش: أحمد أرناؤوط و ترکـی مـصطفى، بیروت:دار إحیاء التراث.
14. عاملی، حسین جمعه، 1983م، شروح نهج البلاغه، بیروت:مطبعه وزنکو غراف الفکر.
15. عبدالجلیل، ج . م، 1376ش، تاریخ ادبیات عرب، ترجمه: دکتر آذرتاش،چاپ سوم، تهران:امیرکبیر.
16. عتابی، عبدالحسین، 2018م، نهج البلاغة فی الدراسات الاستشراقیة، کربلا: العتبه الحسینیه المقدسه.
17. عزیزی، رکس بن زائد، 1393ش، امام علی علیه السلام شیرمرد و قدیس اسلام، ترجمه: هاشم حمیدیان‌پور، علی‌رضا سمائی، میرعماد شریف، قم: دلیل ما.
18. عقیقی، نجیب، 1926م، المستشرقون، قاهره: دارالمعارف بمصر.
19. علیقلی، محمدمهدی، 1379ش، سیمای نهج البلاغه، تهران:انتشارات تاریخ و فرهنگ.
20. فرحات، خلیل، 1990م، فی محراب علی، بیروت: المرکز الوثائقی لتراث اهل البیت علیهم السلام.
21. قپانچی، سید حسن، 1427ق، صوت الامام علی علیه السلام فی نهج البلاغه، قم: احیاء التراث الشیعی.
22. گابریل دانکیری، 1354ش، شهسوار اسلام، ترجمه کاظم عمادی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات سپهر.
23. مجله الموسم، 2006م، مجلة فصلیة مصورة تعنى بالآثار والتراث، رئیس تحریر: محمد سعید طریحی.
24. مصطفى، إبراهیم و الزیات، أحمد و عبدالقادر، حامد و النجار، محمد، 2010م، المعجم الوسیط، قاهره: دار الدعوة.
25. معارف، مجید، 1388ش، تاریخ عمومی حدیث با رویکرد تحلیلی، تهران: انتشارات کویر.
26. مکارم شیرازى، ناصر، 1386ش، پیام قرآن‏، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
27. ناجی، عبدالجبار، 2020م، تطورالاستشراق فی دراسة التراث العربی، بغداد: دار الجاحظ.
28. هالم، هاینس، 1385ش، تشیع، ترجمه محمدتقی اکبری، قم: انتشارات ادیان.
29. هالیستر، جان نورمن، 1373ش، تشیع در هند، ترجمه آزر میدخت مشایخ فریدنی، تهران: نشردانشگاهی.
پایانامه ومقالات
30. احمدوند، عباس، کاوندی، سحر، 1387ش، پژوهش های خاورشناسان درباره نهج البلاغه، مجله علوم حدیث، دوره  13، شماره  4-3 (50-49)، ص 330-343.
31. اسعدی، مرتضی، 1376ش، مطالعات اسلامی در غرب انگلیسی زبان از آغاز تا شورای دوم واتیکان (1965م)، مقالات و بررسی ها، شماره 62، 67-93.
32. بروجردی، مصطفی، 1380ش، نگاهی به شرح های نهج البلاغه، مجله علمی پژوهشی قبسات، شماره 19، 43-79.
33. بهاءالدین، محمد، المستشرقون و الحدیث النبوی، پایان نامه کارشناسی، بغداد، دانشکده علوم اسلامی، 1420.
34. حسن نیا، علی، 1439ق، توثیق نهج البلاغة وتاریخه علی ضوء المعاییر الأ دبیة والبلاغیة: دراسة تحلیلیة لأول بحث غربی منهجی حول نهج البلاغة، فصلیة علمیة - محکمة نصف سنویة دراسات حدیثة فی نهج البلاغة، السنة الأ ولی، العدد الأ ول، المتوالی 1، 35-47.
35. دهقان منگابادی، بمانعلی و غضنفری، زیور، 1395ش، بررسی سیر تاریخی پژوهش های خاورشناسان انگلیسی زبان درباره نهج البلاغه، اولین کنفرانس بین المللی مطالعات اجتماعی فرهنگی و پژوهش دینی، رشت.
36. غضنفری، زیور، 1393ش، بررسی سیر تاریخی پژوهش‌های خاورشناسان انگلیسی زبان درباره نهج‌البلاغه (پایان نامه کارشناسی ارشد)، استاد راهنما: بمانعلی دهقان منگابادی، دانشگاه یزد.
.