چگونگی قُرب به خدا از نگاه کوردوورو و بررسی آن با نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای گروه فلسفه و ادیان. واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه فسلفه و ادیان (نویسنده مسئول). واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استادیار موسسه حکمت و فلسفه. تهران، ایران.

چکیده

قرب در مکاتب عرفانی به عنوان یکی از مهم ترین احوال مطرح بوده و عارفان دو سنت یهودی و اسلامی به زوایا و مراتب آن توجه کرده اند. در متون قبالایی برای نزدیکی شدن انسان به خداوند از اصطلاح «دِوِقوت» که به معنای اتّحاد و اتّصال به خداوند می‌باشد، استفاده می‌شود. موسی بن یعقوب کوردوورو، آموزه‌ی «تقلید از خداوند» را لازمه‌ی اتّحاد عرفانی و قرب انسان به خدا می‌داند. اتّحاد با خداوند در نهج البلاغه به طور مستقیم بیان نشده است، اما اصطلاح قرب به خداوند به عنوان امری مشکّک به کرّات به‌کار رفته و با کیفیّت اعمال عبادی، ارتباطی مستقیم دارد. با بررسی آثار کوردوورو و نهج البلاغه مصادیق مشترکی همچون نمازگزاردن، صدقه دادن، نیکوکاری و... موجب تقرّب به خداوند می‌شود. مطابق حدیث «قُرب نوافِل» انسان با انجام فرایض و نوافل دینی به مرتبه‌ی خداگونگی می‌رسد. شرط رسیدن به این وحدت بنا به بیان نهج البلاغه و کوردوورو، نیّت خالص و اخلاص در عمل است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. القرآن‌الکریم

    نهج‌البلاغه، (1414ق).شریف رضی. تصحیح: صبحی صالح، قم: موسسه دارالهجره.

    1. ابن سینا، علی.(1994م). الاشارات و التنبیهات مع شرح نصیرالدین طوسی، القسم الرابع. تحقیق: الدکتور سلیمان دنیا، قاهره: ناشر: دارالمعارف.
    2. ابن میمون، موسی.(1397). دلالةالحائرین. ترجمه ناصر عباس پور. تهران: نشر ورا.
    3. الیاده، میرچا.( 1395). تاریخ اندیشه‌های دینی از محمد| تا عصر اصلاحات، جلد سوم، ترجمه بهزاد سالکی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
    4. جامی، عبدالرحمن.(1383). اشعّةالمعات، تحقیق و تصحیح هادی رستگار مقدم گوهری. قم: بوستان کتاب.
    5. حلّی، ابومنصور جمال‌الدین حسن بن یوسف بن مطهّر.(1378). الباب حادی عشر با شرح النافع یومَ الحَشر، شرح ابوعبدالله مقداد بن عبدالله ره، مشهور به فاضل مقداد یا فاضل سُیوری، مترجم میرزا محمد علی حسینی شهرستانی، تصحیح محمود افتخارزاده. تهران: نشر هیات.
    6. حیدری، علامه علی نقی.(1380). ترجمه و شرح اصولُ الاستنباط. ترجمه عباس زراعت و حمید مسجد سرایی. کاشان: نشر فیض.
    7. حییم، سلیمان.(1344). فرهنگ عبری-فارسی. تهران: برادران القانایان.
    8. رضائیان حق، محمد.(1392). کلام زرتشتی. تهران: انتشارت فروهر.
    9. شرقی مراغه، محمد علی(1366). قاموس نهج‌البلاغه، جزءالرابع. تهران: انشارات دارالکتب الاسلامیه.
    10. شولم، گرشوم.(1392). گرایش‌ها و مکاتب اصلی عرفان یهود. ترجمه علیرضا فهیم. قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
    11. شهیدی، جعفر، معین، محمد، گروهی از نویسندگان، و دهخدا، علی‌اکبر.( ۱۳۷۳–۱۳۷۲). لغت نامه دهخدا. ۱۵ ج. تهران: انتشارات روزنه.
    12. صدوق، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی، اسرار التوحید ترجمه التوحید. مترجم محمد علی اردکانی. تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.
    13. صفی پوری، عبدالرحیم بن عبدالکریم.(1396). منتهی الارب فی لغت العرب، مقدمه، تصحیح تعلیق و فهارس: علیرضا حاجیان نژاد. جلد سوم. تهران:انتشارات سخن.
    14. طباطبایی، محمد حسین.(1390ق). المیزان فی تفسیرالقرآن، جلد اول. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
    15. طوسی، خواجه نصیرالدین محمد. (1386). کشف المراد، شرح تجرید الاعتقاد. شرح از جمال الدین علّامه حلّی. ترجمه و شرح فارسی شیخ ابوالحسن شعرانی. تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامیّه.
    16. طوسی، خواجه نصیرالدین محمد.(1359). تلخیص المُحَصَّل. بانضمام رسائل و فوائد کلامی، جلد اول. تهران: چاپ عبداللّه نورانی.
    17. قرشی، سید علی اکبر.(1374). مفردات نهج‌البلاغه. جلد دوم. ارومیه: بی‌جا.
    18. قمی، حاج شیخ عباس.(1385). مفاتیح الجنان. ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای. قم: انتشارات الطیار.
    19. قنبری، بخشعلی.(1397). معناشناسی به مثابه‌ی روش. تهران: انتشارات نوشناخت.
    20. --------------.(1398). نظام اخلاقی نهج‌البلاغه. تهران: انتشارات نوشناخت.
    21. ---------------. (1398). نظام عرفانی نهج‌البلاغه. جلد دوم. تهران: انتشارات نوشناخت.
    22. کلینی، محمد بن یعقوب.(1362). الکافی. جلد اول و جلد دوم. تهران: انتشارات اسلامیّه.
    23. محقق داماد، مصطفی.(1380). بررسی فقهی حقوق خانواده نکاح و انحلال آن، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.

    مقاله‌ها

    1. حسن زاده کریم آباد، داود.(1391). مراتب قرب در عرفان اسلامی، حکمت عرفانی. سال اول. شماره چهارم. صص89-
    2. دلشاد نداف، علی.(1399). حدیث «خلقَ الله آدمَ علی صُورَتِه» در ادیان ابراهیمی، پژوهشنامه ادیان. شماره 27. صص 60-39.
    3. رحمتی، ان شاءالله.(1395). الهیات تنزیهی از دیدگاه قاضی سعید قمی، خردنامه صدرا. شماره 86. صص33-48.
    4. زمانی، مهدی.(1392). «نور طامس» در حکمت اشراق سهروردی و «مقام طمس» در حکمت متعالیه ملاصدرا. فصلنامه تخصصی عرفان اسلامی، سال دهم، شماره 38.

     

    منابع الکترونیک

    1. ابن میثم، بحرانی، میثم بن علی.(بی تا). شرح نهج‌البلاغه، جلد اول و دوم، مترجمان: محمد صادق عارف، قربانعلی مقدم، محمد رضا عطایی، علی اصغر نوایی یحیی زاده، محمد بن العباس یزیدی، حبیب الله روحانی، گرد آورنده: محمد بن حسین شریف رضی. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی(نسخه دیجیتالی).
    2. حسن زاده آملی، حسن.(بی تا). شرح دفتر دل علامه حسن زاده آملی، جلد اول. به کوشش داود صمدی آملی. قم: انتشارات نبوغ، ناشر دیجیتالی: مرکز تحقیقات رایانه‌ای اصفهان.
    3. خویی، حبیب الله بن محمد هاشم.(1344). منهاج البراعه فی شرح نهج‌البلاغه، جلد اول. تصحیح و تهذیب ابراهیم المیانجی، تهران: مکتبه الاسلامیه(نسخه دیجیتالی).
    4. شوشتری، محمد تقی(تستری). (1376). بهج الصباغه فی شرح نهج‌البلاغه. دار امیرکبیر للنشر بیروت، لبنان(نسخه دیجیتالی).

     

    منابع لاتین

    1. Abramson, H. M, 2014, the Kabbalah of Forgiveness. Retrieved from https://touroscholar.touro.edu/ lcas_books/2
    2. Cordovero, Moses. Or Neerav. (1994) Annotated trans. Ira Robinson. Source: com.Digitization: Digitized by Sefaria. License: CC-BY.
    3. Cordovero, Moses. Tomer Devorah (The palm Tree of Deborah). (1960) Louis Jacobs, New York Sepher-Hermon Press.
    4. Cordovero, Moses. (1780) Pardes Rimonim.tran. Koretz, https://www.sefaria.org/Pardes_Rimonim (In Hebrew)
    5. Dan, joseph. “Devekut”. (2007). the Encyclopedia Judaica, Vol: 5, pp. 268-269. Fred Skolnik, Editor in Chief, ASSOCIATION WITH KETER PUBLISHING HOUSE Ltd., JERUSALEM
    6. Huss, Boaz. “SACK, KABBALAH OF RABBI MOSHE CORDOVERO”. The Jewish Quarterly Review, Vol: 88, No. 3/4 (Jan. - Apr., 1998), pp. 310-313 Published by:  University of Pennsylvania Press

     

    1. Jacobs, Louis. Kabbalistic World View. Leo Baeck College, London, England. No. 7, pp. 321-329
    2. Kressel, Getzel. “ALKABEẒ, SOLOMON BEN MOSES HA-LEVI”. (2007). the Encyclopedia Judaica, Vol: 1, p.662. Fred Skolnik, Editor in Chief, ASSOCIATION WITH KETER PUBLISHING HOUSE Ltd., JERUSALEM
    3. Palmer Hall, Manly. The secret theaching of all ages. (1928). source URL; http://www.secred –texts.com/eso/sta/sta29.
    4. Shi‘ur Komah: THE MYSTICAL SHAPE OF THE GODHEAD. http://www.ma.huji.ac.il/~kazhdan/Shneider/Petersburg2010/Shi'ur%20Komah.pdf
    5. Sholem, Gershum. “ADAM KADMON (Primordial Man)”. (2007). the Encyclopedia Judaica, Vol: 1, pp. 378-379. Fred Skolnik, Editor in Chief, ASSOCIATION WITH KETER PUBLISHING HOUSE Ltd., JERUSALEM
    6. Siegel, Seymour. “IMITATION OF GOD (Imitatio Dei)”. (2007). the Encyclopedia Judaica, Vol: 9, pp.737-738. Fred Skolnik, Editor in Chief, ASSOCIATION WITH KETER PUBLISHING HOUSE Ltd., JERUSALEM

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار