رمزگشایی سخن امام علی(ع) در باره مشورت با زنان در نگاه نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه پیام نور

چکیده

چکیده:
تاریخ، فرهنگ و تمدن بشری گویای این واقعیت است که «خود رأیی» مهم ترین عامل انحطاط جوامع بوده و آثار زیانباری از خود به جای گذاشته است؛ اما در مقابل، مشورت درست با افراد صحیح العقیده، بزرگترین عامل رشد و توسعه و مانع انحطاط جوامع به شمار می آید. از این رو با تکیه بر خرد جمعی و مشورت با خردمندان، می توان به تعالی دنیوی و سعادت اخروی دست یافت.
از مبانی اسلام - همچون آیات قرآن، سیره معصومین(عهم) - نیز چنین به دست می آید که «مشاوره» رکن مهم اداره امور جامعه است. با این وجود، در برخی از روایات، مشورت با زنان که نیمی از افراد جامعه را تشکیل می دهند، مورد مذمت و نگوهش قرار گرفته است. که به نظر می رسد، شایسته است این نگاه، خود در معرض کَندوکاو قرار گیرد.
در این راستا نگارنده بر آن است تا با روش رجوع به منابع و متون و نظریات موافق و مخالف، به توصیف و تحلیل سخن امام علی(ع) در« نهج البلاغه» پرداخته و از آن زمز گشایی کند و به این پرسش پاسخ دهد، کدامین زن و با چه نوع ویژگی های شخصیتی، مشورت با او از سوی حضرت نکوهش شده است؟ که نتیجه ی حاصل از آن، روشن می سازد منظورِ نظر حضرت بطور عام نیست و گفتمان آن حضرت شامل زنانی نمی شود که عاقلانه و به دور از احساس و عاطفه تصمیم می گیرند، سیره امام خود بهترین گواه این مدعاست.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم

    نهج‌البلاغه

    1. ابن ابی الحدید،‌ عبدالحمید، 1415ق، شرح نهج‌البلاغه، موسسه الاعلمی، بیروت.
    2. ابن اثیر الجزری، مجدالدین أبو السعادات المبارک بن محمد، 1367ش، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر.اسماعلیان، قم.
    3. ابن جوزی، سبط، ۱۳۷۹ش، تذکرة الخواص، شرح حال و فضائل خاندان نبوت، ترجمه عطائی، آستان قدس رضوی، مشهد.
    4. ابن سینا، حسین بن عبدالله، 1400ق، رسائل ابن سینا، انتشارات بیدار، قم.
    5. ابن شَبَّه نُمیرى بصرى، عمر، بى تا، تاریخ المدینه المنوره،تحقیق فهیم محمد شلتوت، دارالفکر، قم.
    6. ابن شعبه حرانی، علی‌بن الحسین، ۱۳۶۳ش، تحف العقول عن الرسول صلی الله علیه و آله و سلم، اسلامیه، تهران.
    7. ابن کثیر، 1408ق، البدایه والنهایه، تحقیق علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربیه.
    8. ابن منظور الأنصاری، محمد بن مکرم بن على، أبو الفضل، جمال الدین، 1414ق، لسان العرب،دارصادر، بیروت.
    9. ابن‌شعبه حرانی،حسن بن علی، ۱۳۶۳ش، تحف العقول عن آل‌الرسول صلی الله علیه و آله و سلم ، علی‌اکبر غفاری، قم.
    10. آلکسیس کرل، 1364ش، انسان موجود ناشناخته، مترجم دبیری، کتابفروشی تأیید، چاپ چهارم، اراک.
    11. آمدی، عبدالواحد بن ممحمد تمیمی، 1366ش، غررالحکم و دررالکلم، دفتر تبلیغات اسلامی، حوزه علمیه قم.
    12. بخاری، محمّدبن اسماعیل، ۱۴۲۲ق، صحیح البخاری، تحقیق: محمدزهیر بن ناصر،‌ دارطوق النجاة.
    13. البرقى، احمدبن محمد،1370ش، المحاسن، تحقیق جلال الدین الحسینى، دارالکتب الاسلامیه، طهران.
    14. پاک نژاد، سیدرضا، 1393ش، اولین دانشگاه وآخرین پیامبران، انتشارات اخلاق، تهران.
    15. پاینده، ابوالقاسم، گردآورنده و مترجم، نهج الفصاحه، ناشرجاوید، تهران.
    16. جوادی آملی، عبدالله، 1386ش، زن در آیینه جمال و جلال، انتشارات اسراء، قم، ایران.
    17. حر عاملی، 1414 ق، وسائل الشیعة، مؤسسه آل البیت، چاپ دوم، قم، ایران .
    18. حسینی، سید محمد رضا، 1388ش، مشورت در اسلام، نور مطاف، قم.
    19. حسینی، سیدابراهیم، فمینیزم علیه زنان، کتاب نقد، سال 1379، شماره ۱۷، ایران.
    20. حمیری، عبدالله بن جعفر، ۱۴۱۳ق، قرب الاسناد، قم، آلالبیت، قم، ایران.
    21. حنبل، احمد بن محمد بن حنبل، بی‌تا، مسند، دارالفکر، قم، ایران.
    22. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، 1412ق، مفردات ألفاظ القرآن، چاپ اول، نشر دار العلم الدار الشامیه، دمشق.
    23. راغب اصفهانی، 1404ق، مفردات غریب القرآن، چاپ دوم، دفتر نشر الکتاب، ایران.
    24. صدوق، محمد بن علی بن حسین، 1376ش، الأمالی، کتابچی، تهران.
    25. صدوق، محمد بن علی بن حسین، 1413ق، من لایحضره الفقیه، محقق: علی اکبر غفاری، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    26. صدوق، محمد بن علی بن حسین،۱۳۶۲ش، الخصال، به کوشش علی اکبر غفاری، قم.
    27. طباطبایی قمی، سیدتقی، 1378ش، الانوارالبهیه فی القواعد الفقهیه، انتشارات شهیدمحلاتی، قم، ایران.
    28. طباطبائى، علامه، محمدحسین، 1417ش، تفسیر المیزان، انتشارات اسلامى، قم.
    29. طوسی، محمد بن حسن، 1417ق، التهذیب، به کوشش علی اکبر غفاری، تهران.
    30. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی،1425ق، الشافی فی العقائد و الاخلاق و الاحکام، دار اللوح المحفوظ، تهران.
    31. فیومی، هحمدابراهیم،1423ق، الشیعه العربیه و الزیدیه، دارالفکر العربی، قاهره.
    32. کراجکی، ابوالفتح، 1410ش، کنزالفوائد، انتشارات دارالذخائر، قم.
    33. کریستیانی، ترزاس، جورج، ریکی، ال، 1373ش، روان‏شناسی مشاوره، ترجمه فلاحی حاجیلو، انتشارات رشد.
    34. کلاین برگ، اتو، 1355ش، روان‌شناسی اجتماعی، ترجمه علی محمد کاردان، نشر اندیشه، تهران.
    35. کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق،۱۳۶۳ ش، الکافی، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
    36. کلینی، محمد بن یعقوب، ۱۳۶۳ش، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ایران.
    37. گروهی از نویسندگان، 1374ش، روانشناسى رشد با نگرشى به منابع اسلامى، دفتر همکارى حوزه و دانشگاه، سازمان مطالعات و تدوین کتب علوم انسانى دانشگاهها، تهران.
    38. لمب روزو، جینا، 1369ش، روح زن، انتشارات دانش، تهران، ایران.
    39. مجد، دکتر محمد، 1379ش، روان شناس زن و مرد، انتشارات مکیان، ایران.
    40. مجلسی، محمد باقر، 1363ش، مرآةالعقول فی شرح اخبار آل الرسولصلی الله علیه و آله و سلم، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
    41. مجلسی، محمدباقر، 1403ق، بحار الانوار، مؤسسه الوفاء، بیروت، لبنان.
    42. مطهری، مرتضی، 1386ش، شخصیت و حقوق زن در اسلام، همان، انتشارات صدرا، قم.
    43. مطهری، مرتضی، آشنایی با علوم اسلامی، انتشارات صدرا، قم.
    44. معین، محمد، 1360س، فرهنگ معین، انتشارات امیرکبیر، تهران، ایران.
    45. مفید، ابوعبدالله، محمدبن محمدبن نعمان، بی‌تا، الجمل، مکتبة الداورى، قم، ایران.
    46. ملاصدرا،1366ش، شرح اصول کافی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران.
    47. مهریزی،‌ مهدی،‌ 1396 ش، روایات زنان در کتب حدیث شیعه، موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث،‌ قم.
    48. نراقی، محمد مهدی، بی‌تا، جامع السعادات، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت.
    49. واقدى، محمدبن عمر، 1414ق، المغازى، تحقیق مارسدن جونس، دفترتبلیغات اسلامى حوزه علمیه، قم.
    50. Decoding Imam Ali ( A.S.)’s statement on Consulting Women: Justifying to the Nahjolballaghah
    51. by: Dr Sayyed Mohammadreza Hosseini ( Associate Professor at Payam-e
    52. Noor University. )