عوامل زمینه ساز در بروز تعارضات عقیدتی از دیدگاه امیرمؤمنان(ع) با تأکید بر نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار ادیان و عرفان دانشگاه آزاد

2 کارشناسی ارشد نهج البلاغه دانشکده علوم حدیث

چکیده

تعارضات اعتقادی، به علت تغییر ارزش‌های اعتقادی به ضد ارزش‌ها، زمینه ساز بروز انحراف و ایجاد تعارض در افراد می‌شود. برای بررسی علل تعارضات عقیدتی باید فرهنگ حاکم بر جامعه را شناخت. فرهنگ غالب جامعه‌ای که امیرمؤمنان? در آن به سرمی‌بردند، فرهنگ جاهلی بود. در این مقاله علل تعارضات عقیدتی در نهج‌البلاغه با توجه به فرهنگ جاهلیّت، بر اساس ارتباط‌های چهارگانه انسان (ارتباط با خدا، با خود، با دیگران، با جهان) بررسی شد. در بخش ارتباط انسان با خدا، ضعف خداباوری و غفلت از یاد خدا، در بخش ارتباط با خود، جهل، عجب، کوتاه‌فکری و...، در بخش ارتباط با دیگران، عللی مانند هم‌نشینی با افراد فاسد، رهبران منحرف، جدال، وسوسه شیطان و... و در بخش ارتباط با جهان، دنیا‌پرستی و محیط فاسد از مهم‌ترین علل تعارض عقیدتی هستند که با توجه به اهمیت شناخت علت‌ها در پیشگیری از بروز چنین تضاد‌هایی این تحقیق انجام شد.

کلیدواژه‌ها


آمدی، غررالحکم ‏و دررالکلم، ترجمه محمدعلى‏انصارى‏قمى، ج 2، تهران، بی‌نا، بی‌تا.
_______________، ترجمه جمال الدین محمد خوانساری، ج1، چاپ چهارم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1366.
_______________، ترجمه هاشم‏رسولى‏محلاتى، ج 1، چاپ دوم، تهران، دفترنشرفرهنگ ‏اسلامى، 1378.
ابن ابى الحدید، عزالدین ابوحامد، شرح‏نهج‏البلاغه، ج20، قم، کتابخانه‏ عمومى ‏آیةالله‏ مرعشى‏ نجفى، بى تا.
ابن بابویه، محمدبن‌علی، خصال، قم، انتشارات جامعه مدرسین، 1403 ق.
_____________، الاعتقادات، تحقیق علی میرشریفی؛ عبدالسید عصام، قم، کنگره شیخ مفید، بی‌تا.
ابن‌میثم (بحرانی، میثم بن علی بن میثم)، ‏شرح ‏نهج‏ البلاغه، ترجمه قربانعلى‏محمدى‏مقدم، ج2، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1375.
________________________________، ترجمه محمدصادق‏عارف، ج3، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1370.
ابوترابی‏، حسن، اسرارحسن عاقبت وسوءعاقبت، ج2، قم، اسوه، 1389.
جوادی آملی، عبدالله، وحدت جوامع در نهج‌البلاغه، قم، اسراء، 1380.
جعفری، محمد تقی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج21، چاپ دوم، مشهد، آستان قدس رضوی؛ شرکت به نشر، 1388.
حرانی، حسن بن شعبه، تحف العقول، قم، انتشارات جامعه مدرسین، 1404 ق.
حرعاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعة، ج 1، قم، مؤسسه آل البیتD ،  1409ق.
حسینی دشتی، مصطفی، معارف و معاریف، ج2، چاپ دوم، قم، دانش، 1376.
______________________، ج7، چاپ دوم، قم، نشر صدر، 1376.
خمینی، روح‌الله، اخلاق اسلامی، گزینش مرکزتدوین ونشر متون درسی حوزه، ج4، قم، نشر دانش حوزه، 1382.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات الفاظ قرآن، ج‏2، چاپ دوم، تهران، 1374.
شریف رضی، نهج البلاغه، ترجمه محمد مهدی جعفری، چاپ چهارم، تهران، ذکر، 1389.
طباطبائی، محمدحسین، تفسیرالمیزان، ترجمه محمدباقرموسوى همدانى، ج1، قم، دفترانتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه، 1374.
طبرسی، احمد ‌بن‌ علی، الاحتجاج، ج1، مشهد، نشر مرتضى، 1403 ق.
طوسى، محمد‌بن‌حسن، الأمالی، قم، انتشارات دارالثقافة، 1414ق.
طیب، عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیرالقرآن، ‏تهران، انتشارات اسلام، 1378.
فیض کاشانی، محسن، راه روشن، ترجمه عبدالعلی صاحبی، ج 5، مشهد، آستان قدس رضوی، 1372.
قرائتی، محسن، گناه شناسی، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، 1386.
قرشی بنابی، علی اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج1، تهران، مرکز فرهنگی نشر قبله،1377.
کراجکى، ابوالفتح، کنز الفوائد، قم، انتشارات دار الذخائر، 1410ق.
کلینى، محمد‌بن‌یعقوب، اصول کافی، ج2، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1365.
__________، ترجمه جواد مصطفوی، ج3، بی‌جا، انتشارات علمیه اسلامیه، بی‌تا.
__________، ترجمه هاشم رسولی، ج4، بی‌جا، انتشارات علمیه اسلامیه، بی‌تا.
مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج71، بیروت، مؤسسةالوفاء، 1404ق.
مصباح الشریعه، رساله منسوب به امام صادق?، بی‌نا، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بی‌تا.
مصباح یزدى، محمدتقى، اخلاق درقرآن، ج1، قم، انتشارات مؤسسه آموزشى وپژوهشى امام خمینى (ره)، 1391.
مطهری، مرتضی، سیری درنهج البلاغه، قم، صدرا، 1380.
_____، مجموعه آثار، ج1، تهران، صدرا، 1390.
مکارم شیرازى، ناصر، اخلاق درقرآن، قم، مدرسه الامام علی بن ابیطالب ?، 1377. (ج1و 2و 3)
مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرمؤمنان?، ج1، چاپ ششم، تهران، دارالکتب‌الاسلامیه، 1390.
________________، ج2، چاپ پنجم،______________، 1391.
________________، ج4، چاپ سوم، ______________، 1390.
________________، ج7، چاپ سوم، _______________، 1387.
________________، ج13، قم، انتشارات امام علی‌بن‌ابی‌طالب?،1390.
مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، ج1، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1377.
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج15، چاپ21، تهران، دارالکتب الاسلامیه،1382.
نراقی، احمدبن‌محمدمهدی، معراج السعادة، ج1، قم، هجرت، 1378.