روش‌شناسی رویکرد امام علی(ع) در طرح گفتمان غدیر خم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه لرستان.

چکیده

واقعه غدیرخم مورد تایید کامل منابع شیعه و بسیاری از منابع اهل سنت است. پس از ماجرای سقیفه این امر الهی مورد چالش و بی‌توجهی واقع گردید. با توجه به حاکمیت فضای خفقان‌آمیز، از آن پس مسئولیت ابلاغ غدیر و نشر آگاهی در مورد جایگاه امامت بر دوش امام علی× قرار گرفت. این مقاله درصدد است تا چگونگی پرداختن حضرت به موضوع غدیر و شیوه ورود ایشان به این موضوع و پرسش‌های پیرامونی آن پاسخ دهد. یافته‌های پژوهش بیانگر اهمیت غدیر از نظر امام× است و اینکه آن حضرت آگاهی‌بخشی به اقشار مختلف را در خصوص این موضوع ضرورتی انکارناپذیر دانسته و برای اطمینان آنان از استدلال‌های مختلف استفاده  نمود. طرح گفتمان اسلام در ماجرای غدیر توسط آن حضرت در اشکال گوناگون و بر پایه احقاق حق خود مطرح و پیگیری گردید. ثبات قدم در پیگیری این حق الهی به روش‌های گوناگون انجام پذیرفت. از رحلت پیامبر| تا خلافت امام با توجه به فضای بسته موجود بیشتر فعالیتشان در اندک فرصت‌های ممکن در شکل طرح موضوع غدیر و یادآوری آن به خلفا و برخی از خواص بود. پس از آن با آغاز خلافت چندساله ایشان و امکان دسترسی آزاد به اقشاری از جامعه، حضرت برای آگاهی نومسلمانان و نسل جدید و یادآوری به سابقان بارها غدیر را در محافل عمومی و با گواهی شاهدان در غدیر مطرح نمود.

کلیدواژه‌ها


  • قرآن کریم.
  • نهج‌البلاغه، گردآوری سید رضی، ترجمه محمد دشتی،1379، قم، مشرقین.
  • ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید، 1404 ق، شرح نهج‌البلاغه، قم، مکتبه آیه‌الله المرعشی النجفی.
  • ابن‌اثیر، علی بن ‌ابی‌الکرام، 1407 ق، الکامل فی التاریخ، تحقیق ابوالفداء عبدالله بن القاضی، بیروت، دارالکتب العلمیه.
  • ابن‌اعثم کوفی، ابو‌محمد احمد، بی‌تا، الفتوح، بیروت، دار الندوه الجدیده.
  • ابن‌بکار، زبیر، بی‌تا، الاخبار الموفقیات، تحقیق سامی مکی العانی، بغداد، مطبقه العانی.
  • ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، 1412 ق، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، بیروت، دار الکتب العلمیه.
  • ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، 1406 ق، لسان المیزان، بیروت، موسسه الاعلمی.
  • ابن‌حنبل، احمد، بی‌تا، مسند، بیروت، دار الفکر.
  • ابن‌سعد، محمد، 1416 ق، الطبقات الکبری، تحقیق عبدالعزیز الطباطبایی، بیروت، موسسه آل‌البیت علیهم‌السلام .
  • ابن‌عبدربه، احمد بن محمد، 1372 ق، العقد الفرید، تحقیق محمد سعید العریان، بیروت، دار الفکر.
  • ابن‌عساکر، علی بن حسن، 1417 ق، تاریخ مدینه دمشق، تحقیق علی مشیری، بیروت، دار الفکر.
  • ابن‌کثیر دمشقی، اسماعیل، 1412 ق، البدایه و النهایه، تحقیق احمد ابوالملحم و علی نجیب عطوی، بیروت، دار الکتب العلمیه.
  • امینی، عبدالحسین، 1387، الغدیر، ترجمه محمدتقی واحدی، تهران، بنیاد بعثت.
  • بلاذری، احمد بن یحیی، 1424 ق، انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر.
  • جوینی خراسانی، ابراهیم بن محمد، 1398 ق، فرائد السمطین، بیروت، موسسه المحمودی.
  • حسکانی نیشابوری، عبیدالله بن عبدالله، بی‌تا، شواهد التنزیل، تحقیق محمد‌باقر محمودی، بیروت، موسسه الاعلمی.
  • حموی، یاقوت، 1408 ق، معجم الادبا، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  • خرمشاهی، بهاءالدین،و دیگران، 1366، دایره‌المعارف تشیع، تهران، بنیاد اسلامی طاهر.
  • خوارزمی، موفق بن احمد، بی‌تا، المناقب، قم، موسسه النشر الاسلامی.
  • دینوری، ابن‌قتیبه، 1363، الامامه و السیاسه، قم، الشریف الرضی.
  • دینوری، ابوحنیفه، 1364، الاخبار الطوال، ترجمه احمد مهدوی دامغانی، تهران، نشر نی.
  • ذهبی، محمد بن احمد، 1407 ق، تاریخ الاسلام وفیات المشاهیر و الاعلام، تحقیق عمرعبدالسلام تدمری، بیروت، دار الکتاب العربی.
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، بی‌تا،‌ المفردات فی غریب الفاظ القرآن، بیروت، دار معرفه.
  • سید بن طاووس، رضی الدین علی بن جعفر، بی‌تا، کشف المحجه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
  • سیوطی، جلال الدین، بی‌تا، تاریخ الخلفاء، تحقیق قاسم الشعاعی و محمد العثمانی، بیروت، دار الرقم.
  • صدوق، محمد بن علی بن بابویه، 1404 ق، عیون اخبار الرضا علیه‌السلام ، بیروت، موسسه الاعلمی.
  • طبرسی، احمد بن علی، 1413 ق، الاحتجاج علی اهل اللجاج، تهران، اسوه.
  • طبرسی، فضل بن حسن، بی‌تا، مجمع البیان لعلوم القرآن، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، تهران، مکتبه العلیمه الاسلامیه.
  • طبری، محمد بن جریر، 1409 ق، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، موسسه الاعلمی.
  • طوسی، محمد بن حسن، 1411 ق، مصباح المتهجد، بیروت، موسسه فقه شیعه.
  • قندوزی حنفی، سلیمان بن ابراهیم، 1416 ق، ینابیع الموده، قم، دار الاسوه.
  • گنجی شافعی، محمد بن یوسف، 1404 ق، کفایه الطالب فی مناقب علی بن ابی طالب علیه‌السلام ، تحقیق محمدهادی امینی، تهران، دار احیاء تراث اهل‌البیت علیه‌السلام .
  • مسعودی، علی بن حسین، بی‌تا، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق محمد محی الدین عبدالمجید، بیروت، دار المعرفه.
  • مسکویه، ابوعلی، 1377، تجارب الامم و تعاقب الهمم، تحقیق ابوالقاسم امامی، تهران، سروش.
  • منقری، نصر بن مزاحم، 1410 ق، وقعه صفین، تحقیق عبدالاسلام محمد هارون، بیروت، دار الجیل.
  • نعمانی، محمد بن ابراهیم، 1418 ق، الغیبه، ترجمه محمدجواد غفاری، تهران، صدوق.
  • یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، 1414 ق، تاریخ الیعقوبی، قم، الشریف الرضی.