تحلیلی بر مستندات قرآنی عدالت فرهنگی در نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه الهیات ،دانشگاه آزاد اسلامی واحدتهران مرکزی

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث ،دانشگاه آزاد اسلامی واحدتهران مرکزی

چکیده

عدالت از جمله مفاهیمی است که اندیشمندان، همواره به تعریف و تبیین آن در اعصار مختلف پرداخته‌اند. این مفهوم، تکلیفی الهی است که موجبات تعالی بشر در حوزه‌های مختلف زندگی را فراهم می‌کند. ریشة اصلی مسأله عدالت را باید در درجة نخست در قرآن کریم و سپس در سخنان معصومین علیهم السلام به خصوص سخنان گهربار حضرت علی علیه السلام جستجو نمود. پژوهش حاضر قصد دارد تا با غور و تفکر در آیات نورانی کلام‌اللّه مجید و سخنان امیر مؤمنان علیه السلام در نهج‌البلاغه، تحلیلی بر مستندات قرآنی عدالت فرهنگی در نهج‌البلاغه را به روش تحلیلی توصیفی مورد بررسی قرار دهد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین ابعاد مهم عدالت «عدالت فرهنگی» است. بر طبق آیات قرآن و سخنان حضرت علی علیه السلام پایه و درون مایه‌ی اساسی عدالت فرهنگی«توحید» است. همچنین مطابق آیات قرآن و نهج‌البلاغه عدالت در افعال خداوند در سه گستره مهم«تکوین»، «تشریع»، «جزا و پاداش» ظهور می‌کند. عدالت فرهنگی به معنای کارکرد فرهنگ در جامعه‌ای به ایجاد تعادل و توازن می‌باشد و این تعادل باید به‌سوی گریز از تمایل به رذایل اخلاقی باشد. عدالت فرهنگی از موضوعاتی است که برپایه‌ی توزیع عادلانه امکانات فرهنگی جامعه استوار است.

کلیدواژه‌ها


کتابشناسی
1- قرآن کریم
2- ابن‌منظور، محمدبن مکرم،2004، لسان‌العرب، بیروت، دارصادرللطباعه و النشر.
3- ابراهیم مصطفی،1377، المعجم الوسیط، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ هفتم.
4- احمدزاده، سید مصطفی، 1395، «شاخص‌های کیفی عدالت از دیدگاه قرآن کریم»، فصل‌نامه علمی-پژوهشی پژوهش‌های قرآنی، سال بیست‌ویکم، شماره 4، صص 55-30.
5- اصفهانی، محمدحسین،1374، نهایة الدرایة فی شرح الکفایة، قم: سیدالشهداء.
6- بستانی، قاسم، بهشتی، فاطمه،1394، «شاخص‌های عدالت در اندیشه سیاسی علوی»، فصل‌نامه عقل و دین، شماره دوازدهم، سال هفتم.
7- تمیمی آمدی، عبدالواحد، 1420ق ، غررالحکم و دررالکلم، ترجمه سید هاشم رسولی محلاتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ دوم.
8- خوری شرتوتی، سعید،1374، اقرب الموارد، تهران، دارالاسوه للطباعه و النشر.
9- سیدرضی، محمد بن حسین، 1379، نهج‌البلاغه امام علی علیه‌السلام ترجمه: محمد دشتی، تهران، انتشارات لاهیجی.
10- طباطبایی، سیدمحمدحسین،1386، المیزان‌فی تفسیر القرآن، ترجمه:سید محمد باقر موسوی همدانی، قم: اسلامی.
11- طریحی، فخرالدین‌بن محمد،1385، مجمع‌البحرین، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم،
12- غروی، محمد،1407ق، الأمثال و الحکم المستخرجه من نهج البلاغه، قم، موسسه النشر الإسلامی.
13- کناری‌زاده،1385، «مفهوم عدالت از نگاه برخی فیلسوفان غرب»، مجله دانش ‌پژوهان، سال دوم.
14- گرجی، ابوالقاسم، 1377، عدالت یا اشاره‌ای کوتاه به برخی از تقسیمات آن، تهران، آموزگار جاوید.
15- مصباح، محمدتقی،1374، آموزش عقائد، تهران، سازمان تبلیغات.
16- مطهری، مرتضی، 1392، عدل الهی، قم، انتشارات صدرا، چاپ چهل و دوم.