بررسی مبانی و الزامات آزادی سیاسی در اندیشه و سیره امام علی علیه السلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم سیاسی، دانشگاه ازاد اسلامی قم

2 گروه علوم سیاسی دانشگاه ازاد اسلامی قم

چکیده

آزادی سیاسی، یکی از مهم‌ترین مفاهیم کلیدی علوم سیاسی و از نیازهای اساسی در حقوق مدنی و سیاسی به‌حساب می‌آید بااین‌وجود، تفاسیر متعددی از سوی اندیشمندان، فلاسفه و نخبگان سیاسی، سیاست‌گذاران و کنوانسیون‌ها و معاهدات بین‌المللی در مورد تعریف ابعاد و ماهیت آن ارائه‌شده که در مواردی نیز با تعارضات جدی همراه بوده است. در این میان، با توجه به مناقشات علمی و نظری که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی ایران در خصوص مقوله آزادی سیاسی در نظام جمهوری اسلامی ایران مطرح گردیده و اخیراً نیز تشدید شده است، ضرورت دستیابی به یک تعریف دقیق و جامع از آزادی سیاسی در چارچوب مبانی و اصول اسلامی با تمرکز بر اخلاق و سیره اهل‌بیت آشکارشده است. لذا این مقاله درصدد پاسخ به این سؤال است که مبانی و الزامات آزادی سیاسی در اندیشه و سیره امام علی علیه السلام کدامند؟ یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که اصالت آزادی سیاسی در دو ساحت درهم تنیده مردمی و الهی با تمرکز بر آزادی اندیشه و بیان، مشارکت مردمی، حکومت قانون، نظارت بر حکومت و آزادی انتقاد از عملکرد آن، رواداری سیاسی و کرامت انسان، از مقومات و الزامات آزادی سیاسی در اندیشه و سیره علوی است.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع

    قرآن کریم

    نهج البلاغه، شریف رضی، 1371ش، مترجم، سید جعفر شهیدی، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.

    1. ابن اثیر، عزالدین ابوالحسن علی بن محمد، 1385ق، الکامل فی التاریخ، بیروت: دارصادر.
    2. ابن خلدون عبدالرحمن، 1413ق، تاریخ ابن خلدون، ج دوم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    3. ابن شعبه حرانی، ابو محمد حسن بن علی بن حسین، 1394 ق، تحف العقول عن آل الرسول صلی‌الله علیه و آله، قم: مکتبة بصیرتی.
    4. ابن شهرآشوب، ابوجعفر محمد بن علی، 1405 ق، منافب آل ابی طالب، بیروت: دارالاضواء.
    5. ابن منظور،جمال الدین مکرم،‌ 1404 ق، مختصر تاریخ دمشق ابن عساکر، دمشق: دارالفکر.
    6. ابن هلال ثقفی، ابواسحاق ابراهیم بن محمد کوفی،1407 ق، الغارات، تحقیق سید عبدالزهراء حسینی الخطیب، بیروت: دارالاضواء.
    7. اسکافی، ابوجعفر محمد بن عبدالله، 1402ق، المعیار و الموازنه، تحقیق: محمد باقرمحمودی، بیروت.
    8. بلاذری، ابوالحسن احمد بن یحیی، 1394 ق، انساب الاشراف، تحقیق: محمد باقر محمودی، بیروت؛ مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
    9. حاکم نیشابوری، ابو عبدالله،‌1411 ق، مستدرک علی الصحیحین، بیروت: دارالمعرفه.
    10. حر عاملی، محمد بن حسن، بی تا، وسائل الشیعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    11. دینوری، احمد بن داود، 1409 ق، اخبار الطوال،‌ تحقیق: عبدالمنعم عامر،قم: الشریف الرضی.
    12. شیخ طوسی، 1418 ق، تهذیب الاحکام، ج3، تحقیق:علی اکبر غفاری، تهران: مکتبة صدوق،
    13. شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان، 1413 ق، الجمل، تحقیق: سیدعلی میر شریفی، قم: مکتبة الاعلام الاسلامی.
    14. محمودی، محمد باقر، 1388 ق، نهج السعادة فی مستدرک نهج البلاغة، بیروت، مؤسسة التضامن الفکری.
    15. مجلسی، محمد باقر،‌ 1403 ق، بحارالانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الثالثة،
    16. حمیری، ابوعباس عبدالله بن جعفر،1417 ق، قرب الاسناد، تصحیح احمد صادقی اردستانی، قم: موسسه الثقافه الاسلامیه،
    17. خوانساری، جمال الدین محمد،1360ش، شرح غررالحکم و دررالکلم، مقدمه ، تصحیح و تعلیق: میر جلال الدین حسینی ارموی، تهران:دانشگاه تهران.
    18. رسول زاده،سید اسماعیل،‌ 1369ش، قضاوتها و حکومت عدالت خواهی علی بن ابیطالب علیه‌السلام ، تهران: یاسین.
    19. قزوینی، عبدالکریم محمد بن یحیی، 1371ش، بقا و زوال دولت در کلمات سیاسی امیرمومنان علیه‌السلام ، به کوشش: رسول جعفریان، قم: انتشارات کتابخانه آیت اله العظمی مرعشی نجفی.
    20. کرنستون، موریس،1371ش، تحلیلی نوین از آزادی، جلال الدین اعلم، تهران. امیر کبیر، چاپ سوم،
    21. محمدبن سلیمان کوفی، 1412 ق، مناقب الامام امیرالمومنین علی بن ابی طالب علیه‌السلام ، ج2، تحقیق: محمدباقر محمودی، قم: مجمع احیاء الثقاف الاسلامیة.