تبیین نظریهٔ احساس شلایرماخر در بستر پلورالیسم دینی و نقد آن از منظر نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس دانشگاه فرهنگیان

2 دانشگاه پیام نور همدان

چکیده

پلورالیسم یکی از اندیشه‌های برآمده از اندیشه تنوع ادیان در کلام مسیحی است که دین را به تجربه دینی تقلیل می‌دهد. یکی از انواع نظریات در باب تجربه دینی نظریهٔ احساس شلایرماخر است. در این نظریه بر جنبه شهودی و عاطفی دین تأکید می‌شود و دین امری مستقل در تجارب انسانی و فاقد بعد معرفتی تلقی می‌گردد. در این نوشتار ضمن تبیین نظریهٔ احساس شلایرماخر، به اشکالات وارد بر آن بر اساس تعریف دین و رابطه دین با عقل و احساس پرداخته می‌شود و از منطق حاکم بر نهج البلاغه در ارائه روش صحیح دینداری و مؤلفه‌های اساسی آن بهره‌گیری می‌شود. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است و نتایج حاکی از آن است که نظریهٔ احساس شلایرماخر تببین دقیق و جامعی از مبنا و غایتِ فعل دیندارانهٔ انسان ارائه نمی‌دهد. در مقابل، نگرش اسلامی نسبت به اصل مقوله دین، رویکردی است که طبق آن مصنوع بودن دین توسط خدا و نظارت آن بر حوزه باورها و اعمال در اولویت توجه است. در این رویکرد تعادلی منطقی و مفهومی نسبت به وجود عقل و احساس در بطن دین نمایان است.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع

    قرآن کریم.

    1. نهج البلاغه، 1379 ش، ترجمه محمد دشتی، ، قم: نشر مشرقین،
    2. آمدی، عبدالواحد،1337ش، غررالحکم، ترجمه محمدعلی انصاری، تهران: بی نا.
    3. ابن سینا، 1388ش، مجموعه رسائل ابن سینا، تصحیح و توضیحات سید محمود طاهری، قم: انتشارات آیت اشراق،
    4. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی بن الحسین،1380ش، تحف العقول، ترجمه بهراد جعفری، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
    5. ابن فارس بن زکریا، ابوالحسین احمد،1378 ش، معجم مقاییس اللغه، جلد1، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    6. کلینی رازی، محمدبن یعقوب بن اسحاق، (بی تا)، اصول کافی، جلد 1، ترجمه سید جواد مصطفوی، تهران: انتشارات علمیه الاسلامیه.
    7. پراودفوت، وین، 1377ش، تجربه‌ی دینی، ترجمه: عباس یزدانی، تهران: موسسه فرهنگی طه.
    8. جعفری، محمدتقی،1370ش، ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، جلد دوم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    9. جوادی آملی، عبدالله،1391ش، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم: مرکز نشر اسراء.
    10. خسروپناه، عبدالحسین، 1390ش، کلام جدید با رویکرد اسلامی، قم، دفتر نشر معارف.
    11. رشاد، علی اکبر ، 1385ش، دانشنامه امام علی علیه‌السلام ،جلد اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    12. سایکس، استون،1376ش، فریدریش شلایرماخر، ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی، تهران: گروس.
    13. سروش، عبدالکریم، 1384ش، صراط‌ های مستقیم، تهران: موسسه فرهنگی صراط.
    14. طباطبایی،سید محمدحسین،1389ش، تعالیم اسلام، قم: انتشارات بوستان کتاب.
    15. مایکل پترسون و دیگران،1377ش، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: انتشارات طرح نو.
    16. مجلسی، محمدباقر، 1386ش، بحارالانوار، جلد60 و67، تهران: انتشارات دار الکتب الاسلامیه.
    17. نوری، حسین بن محمدتقی،1408ق، مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل، جلد 12، بیروت: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام لاحیاء التراث.
    18. نورمن، ال، گیسو، 1375ش، فلسفه دین، ترجمه حمید رضا آیت‌اللهی، تهران: انتشارات حکمت.
    19. هیک، جان، 1383ش، فلسفه دین ، ترجمه بهرام راد ، تهران: انتشارات الهدی.

     

    مقالات و پایان نامه ها

    1. صادقی، هادی، دین و تجربه، فصلنامه نقد و نظر، تابستان و پاییز، 1379ش، شماره‌ی 23و24.
    2. طاهری، حسین رضا، پلورالیسم دینی در اسلام و مسیحیت، پایان ­نامه دکتری، دانشگاه جمهوری آذربایجان، باکو،2012م.