دو واژة «ثروت و فقر» واژگانی هستند که همواره در مطالعات معناشناسی از آن دو به عنوان واژگان مقابل یاد میشود. این دو واژه در متون اسلامی از بسامد بالایی برخوردارند. ثروت و فقر علاوه بر قرآن کریم در احادیث وروایات بهویژه روایات علوی نیز به کرات ذکر شدهاند. این در حالی است که لغتشناسان همواره به بیان مضمون لغوی این دو اکتفا کردهاند و دیگران حداکثر از منظر دستورات اخلاقی درباره این دو مفهوم به گفتگو پرداختهاند. الگوی «مربع نشانهشناسی» یکی از الگوهای مکتب نشانهشناسی پاریس و روشی برای بازنمود ژرفساخت معنایی متن، مبتنی بر روابط تقابلی است که توسط الگیرداس گریماس تبیین شده است. در این پژوهش سعی بر آن است تا با بهرهگیری از این مربع، گفتمان میان دو مفهوم بهظاهر متقابل «ثروت» و «فقر» تبیین شود. در این پژوهش حد مشترک «مال» در نظر گرفته شده است؛ بنابراین ثروتهای دیگر همچون عقل و غیره که در روایات به آنها اشاره شده است موضوع این پژوهش نیست. در این راستا واژگان جانشین دو کلمه «ثروت و فقر» بر اساس مربع نشانهشناسی گریماس مورد واکاوی قرار گرفتهاند. حاصل بررسیها این است که ثروت و فقر فقط بر اساس مفهومی مقابل هم هستند و واژگان دیگری به عنوان واژگان جانشین وجود دارند که نشاندهنده درجات فقر و ثروت میباشند.
.نهجالبلاغه، سیدرضی; ، ترجمه سید علینقی فیض الإسلام).
ابن حیون، نعمان بن محمد مغربى، 1385ق، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام، قم: مؤسسه آل البیت علیهمالسلام .
ابن درید، محمد بن حسن. 1998م، جمهرة اللغة، بیروت: دارالعلم للملایین.
ابن فارس، احمد، 1399ق، معجم مقاییس اللغة، تحقیق:عبد السلام محمد هارون، بیروت: دارالفکر.
ابن منظور، محمد بن مکرم، 1414ق، لسان العرب، بیروت: دارالفکر.
ابنمیثم، میثم بن علی، 1375ش، ترجمه شرح نهجالبلاغه، ترجمه:قربانعلی محمدی مقدم و علی اصغر نوایی یحیی زاده، چاپ اول، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
أزهری، محمد بن احمد، 1421ق، تهذیب اللغه، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد، 1410ق، غررالحکم و درر الکلم، قم: دار الکتاب الإسلامی.
جوهری، اسماعیل بن حماد، 1407ق، الصحاح، بیروت: دارالعلم للملایین.
پاکتچی، احمد؛ سرافراز، حسین؛ آشنا، حسامالدین و کوثری، مسعود، 1396ش، واکاوی نظریه فرهنگی «سپهر نشانهای» یوری لوتمان و کاربست آن درزمینه تحلیل مناسبات میان دین و سینما. مجله راهبرد فرهنگ. شماره 39. صص 73-95.
پاکتچی، احمد؛ شیرزاد، محمدحسن و شیرزاد، محمدحسین، 1398ش، بازتفسیر واژگان «فقر و غنا» در قرآن کریم با تکیه بر زمینههای انسانشناختی ساخت مفهوم. مجله مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی. سال 3 شماره 1 بهار 98. صص25-48.
رازیزاده. علی؛ عباسی، علی و سید ابوالقاسم حسینی ژرفا، 1394ش، فرآیند معناسازی در مثنوی سلامان و ابسال جامی بر اساس الگوهای نشانه معناشناسی. جستارهای زبانی. شماره 28. صص 143 ـ 164.
شعیری، حمیدرضا، 1387ش، روش مطالعه گفتهای و گفتمانی در حوزه نشانه معناشناسی، مجله نقد ادبی. شماره 8 صص 54-72.
عباسی، علی، 1393ش، «کارکرد روایی (مربع معناشناسی) در تابلوهای خشایار قاضی زاده». دو فصلنامه علمی پژوهشی دین و ارتباطات. شماره اول (پیاپی 47). صص 124 ـ 144.
عباسی, آزاده. (1399). نشانهشناسی گفتمان «ثروت و فقر» در روایات علوی با تکیه بر مربع نشانهشناسی گریماس. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 19(1), 145-172.
MLA
آزاده عباسی. "نشانهشناسی گفتمان «ثروت و فقر» در روایات علوی با تکیه بر مربع نشانهشناسی گریماس". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 19, 1, 1399, 145-172.
HARVARD
عباسی, آزاده. (1399). 'نشانهشناسی گفتمان «ثروت و فقر» در روایات علوی با تکیه بر مربع نشانهشناسی گریماس', فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 19(1), pp. 145-172.
VANCOUVER
عباسی, آزاده. نشانهشناسی گفتمان «ثروت و فقر» در روایات علوی با تکیه بر مربع نشانهشناسی گریماس. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 1399; 19(1): 145-172.