مشارکت به مثابه سرمایه اجتماعی در نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی، دانشگاه رازی(نویسنده مسئول)

2 دانشیار علوم سیاسی، دانشگاه رازی

چکیده

مشارکت یکی از جلوه­های مهم انسانی- اخلاقی است که با خود عنصری از مسئولیت­ پذیری و عمل آگاهانه و آزادانه را به نمایش می­گذارد و مشارکت اجتماعی چیزی جزء منابع موجود در تعاملات اجتماعی یعنی گسترش کنش­ها و تحصیل اهداف کنشگران برای رسیدن به خیر جمعی نمی­ باشد. با این نگاه باید اذعان داشت که مشارکت اجتماعی همان ایجاد سرمایه اجتماعی در جامعه می­باشد و سرمایه اجتماعی تحقق نمی­یابد مگر با تجلی شاخص­هایی همچون اعتماد و پیوند نهادی میان افراد که حاصل تعاملات و هنجارهای گروهی و اجتماعی است. امام علیj اصل مشارکت را امری واجب به شمار می­آورد که نمی­توان از آن شانه خالی کرد. لذا در این مقاله، با بهره­گیری از روش توصیفی- تحلیلی، اهمیت مشارکت اجتماعی به مثابه سرمایه اجتماعی را از منظر نهج­البلاغه و تفسیر و تحلیل آن از دیدگاه امام علی (ع) را مورد بررسی خواهیم نمود.
 

کلیدواژه‌ها


  1. منابع

    1. اخوان کاظمی، مسعود، 1382ش، عدالت در اندیشه­ های سیاسی اسلام، قم: بوستان کتاب.
    2. موسوی خمینی، روح ­الله ، 1407ق، تحریر الوسیله، دمشق: المستشاریه الثقافیه، للجمهوریه اسلامیه الایرانیه.
    3. بیات، اسدالله ، 1365ش، منابع مالی دولت اسلامی،چاپ اول، تهران: انتشارات کیهان.
    4. پاتنام، رابرت ، 1379ش، دموکراسى و سنّت‌هاى مدنى، ترجمه: محمّدتقى دلفروز، تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسى وزارت کشور.
    5. ثقفى، ابراهیم بن هلال ، 1373ش، الغارات ،ترجمه: عزیزاللّه عطاردی، تهران: انتشارات عطارد.
    6. جرداق، جورج،1970م، الامام على صوت العداله الانسانیه، بیروت: دارمکتبه الحیاه.
    7. جعفری، محمد تقی، 1368ش، ترجمه و تفسیر نهج ­البلاغه، جلد سوم، چاپ چهارم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    8. جوادی آملی، عبدالله، 1379ش، مالیات­های حکومتی از دیدگاه فقه، مجموعه مقالات نظام مالی اسلام، یک جلد، مرکز نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران: چاپ اول.
    9. خنیفر، حسین، 1381ش، اصول مدیریت و وظایف مدیران، چاپ اول، تهران: دانش و اندیشه معاصر.
    10. دلشاد تهرانی، مصطفی، 1394ش، تفسیر موضوعی نهج­ البلاغه، چاپ شانزدهم، تهران: نشر معارف.
    11. رستمی، ولی، 1387ش، مالیه عمومی، تهران: نشر میزان.
    12. سجادی، سید عبدالقیوم، 1382ش، مبانی تحزب در اندیشه سیاسی اسلام، قم: بوستان کتاب.
    13. عزیزی، عباس، 1388ش، نهج ­البلاغه موضوعی، چاپ یازدهم،قم: انتشارات صلاه.
    14. عمید زنجانی، عباسعلی، 1383ش، فقه سیاسی، تهران: انتشارات امیر کبیر.
    15. کرمی، محمد مهدی؛ پورمند، محمد، 1385ش، مبانی فقهی اقتصاد اسلامی، تهران: انتشارات سمت.
    16. مصباح یزدی، محمدتقی، 1391ش، نظریه ی سیاسی اسلام، قم: مؤسسه ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
    17. محمدی، محمد علی، 1384ش، سرمایه اجتماعی و سنجش آن، تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
    18. نصیری، فخرالسادات ، 1388ش، نگاهی به مدیریت اسلامی از دیدگاه قرآن، نهج ­البلاغه و روایات، چاپ اول، همدان: نشر روز اندیش.
    19. یوسفی، احمد علی و همکاران، 1379ش، نظام مالی اسلام، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

    مقاله ها

    1. آقا­نظری، حسن، 1385ش، اصول راهبردی توسعه اجتماعی، اقتصادی از دیدگاه امام علی علیه‌السلام ، فصلنامه نهج ­البلاغه، شماره 17.
    2. ابراهیم ­پور، حبیب و دیگران، 1396ش، بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر مشارکت در توسعه گردشگری پایدار با نقش میانجی اثرات گردشگری، مجله ­ی برنامه ­ریزی و توسعه گردشگری، سال ششم، شماره 22.
    3. ابراهیمی سالاری، تقی؛ تیموری بنده قرائی، علی، 1391ش، بررسی جایگاه سرمایه اجتماعی در اقتصاد اسلامی، دومین همایش دانشجویی آسیب شناسی اقتصاد ایران.
    4. امام جمعه ­زاده، سید جواد، 1393ش، بررسی نقش ابعاد ساختاری و ارتباطی سرمایه اجتماعی در تبیین مشارکت سیاسی، فصلنامه راهبرد، سال 23، شماره 70.
    5. اعرافی، علیرضا،1380 ش، نگرش به حکومت و مدیریت از منظر امام علی علیه‌السلام ، مجله حوزه و دانشگاه ویژه سیاست علوی، دوره 7، شماره 26.
    6. بابایی، محبوبه ، 1376ش، تحولات فرآیند مشارکت زنان روستایی ایران در گذر به جامعه صنعتی (گردهمایی زنان).
    7. توسلی نائینی، منوچهر؛ شیرانی، فرناز، 1394ش، حق تعیین سرنوشت در اسلام و حقوق بین ­الملل معاصر، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال سوم، شماره اول.
    8. جهان­پور، کبری؛ جعفری، سید محمد مهدی ، 1393ش، فواید و راه های گسترش وفای عهد از منظر امیر المؤمنین علیه‌السلام . نشریه کتاب و سنت. دوره 2، شماره 2.
    9. حجابی، حسن ، 1382ش، مشارکت سیاسی و دیدگاه های امام علی j پیرامون آن، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، شماره 9 و 10
    10. درانی، کمال؛ رشیدی، زهرا ، 1387ش، بررسی تعاریف؛ مفاهیم و چگونگی ایجاد سرمایه اجتماعی (با تأکید بر اعتماد اجتماعی)، ماهنامه مهندسی فرهنگی، سال دوم، شماره 18-17.
    11. میلانی، جمیل، 1394ش، اقتصاد مقاومتی و خودباوری ملی، فرصت­ها و چالش­ های تحقق آن، مجله اقتصادی، شماره 8 و 7.
    12. ملکی، یدالله ، 1396ش، جایگاه مشارکت سیاسی اجتماعی مردم، از منظر دینی با تکیه بر آیات قرآن و نهج ­البلاغه، فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش­های اقتصادی-کلامی، سال هفتم، شماره 26.
    13. مهدی، مهدوی­ خو؛ رضا، مهدوی­ خو، 1394ش، نگرشی بر مفهوم مالیه اسلامی با تأکید بر مالیات اسلامی زکات، مجله اقتصادی، شماره 11، 12.

    پایان­نامه

    1. حیدری، لیلی، 1389ش، بررسی ارتباط بین سرمایه اجتماعی و امنیت ملی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه رازی.
    2. شعبانی، محمد رضا ، 1380ش، نقش مشارکت مردم در مدیریت بحران، رساله دکترا، دانشکده فرماندهی و ستاد پاسداران.