تحلیلی بر مستندات قرآنی عدالت اقتصادی در نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 گروه علوم قرآن و حدیث، واحدتهران مرکزی، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

3 استادیارگروه علوم قرآن وحدیث، واحدتهران مرکزی، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران.

چکیده

عدالت از جمله مفاهیمی است که دانشمندان، همواره به تعریف و بیان آن در اعصار گذشته و حال پرداخته‌اند. این مفهوم یک تکلیف الهی است که باعث تعالی و رشد بشر در حوزه‌های مختلف زندگی شده است. ریشه اصلی این مفهوم در درجه‌ی اول در قرآن کریم، آنگاه در بیانات معصومین علیهم السلام به‌خصوص بیانات گهربار حضرت علی علیه السلام یافت می‌شود. مقاله حاضر سعی دارد تا با تفکر و تدبر در سخنان امیرمؤمنان علیه السلام از طریق مستندات قرآنی بر عدالت اقتصادی از زبان آن بزرگوار به روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار دهد. یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین ابعاد مهم عدالت، عدالت اقتصادی است. با بررسی واژه عدالت در نهج البلاغه می‌توان به معانی همچون قرار گرفتن هرچیز در جای خودش، انصاف، مساوات و اعتدال (میانه‌روی) دست یافت. در آیات قرآن کریم و سخنان حضرت علی علیه السلام برای عدالت اقتصادی شاخصه‌های مختلفی بیان شده است که برخی از این شاخصه‌ها عبارتند از: عدالت در توزیع، عدالت در بهره‌گیری و مصرف،  عدالت در قیمت‌گذاری، عدالت در اوزان، پرهیز از رباخواری در معاملات اقتصادی، راستی و صداقت در معاملات اقتصادی است. از منظر آیات قرآن کریم و سخنان گهربار حضرت علی در نهج‌البلاغه راهکارهای ایجاد عدالت اقتصادی در جامعه اسلامی شامل انفاق، صدقه، زکات و خمس می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. منابع:

    .قرآن کریم

    .نهج البلاغه، شریف رضی، محمد بن حسین موسوی، 1376ش،مترجم: سیّدجعفر شهیدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

    1. خوانساری، جمال الدین محمد،1360ش، شرح غررالحکم و دررالحکم، تصحیح: سیدجلال الدین محدث ارموی، تهران: دانشگاه تهران
    2. راغب اصفهانی، حسین بن محمد،1412ق، المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالعلم.
    3. رشاد، علی اکبر، 1380ش، دانشنامه امام علی  علیه‌السلام ، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    4. طباطبایی، سیدمحمدحسین،1386ش، المیزان‌فی تفسیر القرآن، ترجمه:سید محمد باقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    5. عاملی، سیدجعفر مرتضی، 1385ش، امام علی علیه‌السلام  و خوارج، ترجمه: محمد سپهری، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    6. الکتانی، محمد عبدالحی بن عبدالکریم،1433ق ، نظام الحکومه المسمی التراتیب الادرایه، قاهره: دارالسلام.
    7. کلینی، محمد بن یعقوب، 1365ش ، الکافی، طهران، دارالکتب الاسلامیه.
    8. محدث نوری،میرزا حسین 1408ق ، م‍س‍ت‍درک‌ ال‍وس‍ائ‍ل‌ و م‍س‍ت‍ن‍ب‍ط ال‍م‍س‍ائ‍ل، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام لاحیاء التراث.
    9. مهدوی کنی، محمدرضا، 1394ش، نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، چاپ سی و سوم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    10. الرزاز واسطی، اسلم بن سهل، 1406ق، تاریخ واسط، بیروت: عالم الکتب.

    مقاله ها

    1. بستانی، قاسم، بهشتی، فاطمه،1394ش، «شاخص‌های عدالت در اندیشه سیاسی علوی»، فصل‌نامه عقل و دین، شماره دوازدهم، سال هفتم.
    2. پورعزت، علی اصغر، الوانی، سیدمهدی ، 1382ش، عدالت اجتماعی، شالوده توسعه پایدار، کمال مدیریت، شماره 2و 3.
    3. نظرپور، محمدنقی، 1380ش، امام علیg، حکومت و بازار، کتاب نقد، شماره

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار