2
دانشآموختهی دکتری علوم قرآن و حدیث و پژوهشگر دانشگاه جامع امام حسین. (نویسنده مسئول)
چکیده
مذاکرهی سیاسی، روشی خردورزانه برای حل مسالمتآمیز اخـتلافات است که از طریق گـفتوگوی شفاهی یا کتبی میان طرفینِ درگیر در مسئلهای خاص، صورت میپذیرد. بررسی سیرهی امیرالمؤمنین علیه السلام در نوع مواجههی ایشان با مخالفان خود، نشان میدهد که یکی از مهمترین راهحلهای ایشان برای رفع منازعات فیمابین، مذاکرهی سیاسی بوده است. اختلاف میان جریان های سیاسی و فکری معاصر در اصل موضوع مذاکره و حدود و ثغور آن، ریشه در تفاوت برداشتهای این جریانات از متون و منابع تاریخی-رواییِ مرتبط با سیرهی سیاسی معصومانb دارد. از جمله مذاکرات قابل تأمل در سیرهی امام علی علیه السلام، مکاتبات سیاسیِ آغاز خلافت ایشان با معاویه و مذاکرات مرتبط با جریان صفین و حکمیت است. دراین پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، منابع تاریخی-روایی مرتبط با سیرهی سیاسی امیرالمؤمنینj مورد بررسی قرار گرفته و با مروری بر جریان مذاکرات سیاسی ایشان، مهم ترین اصول مذاکرات سیاسی که آن حضرت بدان اهتمام داشته، به سه گونه: «روانی-پنداری»، «رفتاری-کرداری» و «گفتاری-بیانی» نامبردار و تبیین گردیده؛ همچنین مهمترین اهداف امام علیه السلام از انجام این مذاکرات، «اعلام التزام به اصول در جبهه ی حق»، «روشنگری در مورد اتهامات»، «جلوگیری از وقوع جنگ»، «بصیرت افزاییِ یارانِ مخالف» و «رسیدن به توافق برای ضوابط حکمیّت» شناسایی و معرفی شده است.
شبان نیا، قاسم، 1399ش، مذاکره دولت اسلامی با سایر دول از منظر فقه اسلامی، قم: مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی صلیاللهعلیه و آله .
شوئنفیلد، مارک؛ شوئنفیلد، ریک، 1384ش، هنر و دانش مذاکره، ترجمه: علی مستأجران و مسعود راجی، تهران: نشر نی.
شهیدی، سیدجعفر، ۱۳۷۸ش، علی از زبان علی علیهالسلام . تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
طباطبائی، سید محمدحسین، 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، 1387 ق، تاریخ الأمم و الملوک، بیروت: دار التراث.
عبدالونیس شتا، احمد، 1417ق، الاصول العامة للعلاقات الدولیه فی الاسلام وقت السلم، قاهره: المعهد العالمی للفکرالإسلامی.
مجلسى، محمد باقربن محمدتقی، 1403ق، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مسعودی، علی بن حسین، 1409ق، مروج الذهب و معادن الجوهر، قم: مؤسسه دار الهجرة.
مکارم شیرازی، ناصر، 1386ش، پیام امام امیر المومنین علیهالسلام ، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
منقری، نصر بن مزاحم، 1404ق، وقعة صفین، القاهرة: المؤسسة العربیة الحدیثة.
مهدوی راد، نعمت؛ حسینی، سید عبدالله، 1394ش، مدیریت فرآیند مذاکرات بین المللی، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
هاشمى خویى، میرزا حبیب الله، 1400ق، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة. طهران: مکتبة الإسلامیة.
هلالی، سلیم ابن قیس ، إبنأبیعیاش، أبان، 1377ش، تاریخ سیاسی صدر اسلام به روایت سلیم بن قیس و أبان إبنأبیعیاش، ترجمه: محمودرضا افتخارزاده، تهران: رسالت قلم.
شاهرودی, محمدرضا, & قاسمی شوب, محمد. (1400). مذاکره سیاسی در سیره امیرالمؤمنین علی(ع)؛ اصول و اهداف. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 20(1), 145-168.
MLA
محمدرضا شاهرودی; محمد قاسمی شوب. "مذاکره سیاسی در سیره امیرالمؤمنین علی(ع)؛ اصول و اهداف". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 20, 1, 1400, 145-168.
HARVARD
شاهرودی, محمدرضا, قاسمی شوب, محمد. (1400). 'مذاکره سیاسی در سیره امیرالمؤمنین علی(ع)؛ اصول و اهداف', فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 20(1), pp. 145-168.
VANCOUVER
شاهرودی, محمدرضا, قاسمی شوب, محمد. مذاکره سیاسی در سیره امیرالمؤمنین علی(ع)؛ اصول و اهداف. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای نهج البلاغه, 1400; 20(1): 145-168.