کاربست عناصر سینمایی در تصاویر بلاغی نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایرانشهر گروه زبان و ادبیات عربی.

چکیده

نهج‌البلاغه از جهت تصویرسازی‌های ادبی و بلاغی از جایگاه و مقام شامخی برخوردار است و امام (ع) قدرت فزاینده‌ای در خلق تصاویر بلاغی و تأثیرگذار از موضوعات و رویدادهای مورد بحث از خود نشان داده است. با تعمق فراوان در ماهیت تصاویر بلاغی موجود در این کتاب نفیس و با مطالعه و آگاهی از دستاوردهای جدید بلاغی، شاهد نزدیکی تصاویر بلاغی نهج‌البلاغه با مختصات تصاویر سینمایی خواهیم بود. تصاویر پویا و فنی امام (ع) به طور شگفت‌انگیزی از عناصر سینمایی موثری برخوردار است که در انتقال مضامین مورد بحث نقش بسزایی ایفا کرده است. این مقاله با تکیه بر مبانی نظری موجود در کتاب‌های نقد سینما، به تعیین و بررسی مهمترین مؤلفه‌های سینمایی و سپس استخراج شواهدی از آن در خطبه‌های نهج‌البلاغه که از صبغه روایی برخوردارند، می‌پردازد تا قابلیت سینمایی و نمایشی تصاویر نهج‌البلاغه نمایان و تحلیل کند. نتیجه پژوهش حاضر نشان می‌دهد که تصاویر بلاغی نهج‌البلاغه به ویژه زمانی که متن دینی از روایت بهره می‌گیرید از عناصر و امکانات سینمایی ویژه‌ای بهره گرفته است. عناصری چون روایت تودرتو و حرکتی، میزانسن، پرسپکتیو، زاویه دید دوربینی، مونتاژ و فرایند تدوین در تصاویر بلاغی امام(ع) کاربرد دارد و در تأثیرگذاری و پویایی تصاویر ارائه شده نقش فعالی ایفا کرده است.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع

    .نهج البلاغه

    1. اخوت، احمد، 1371ش، دستور زبان داستان، اصفهان: نشر فردا.
    2. بصیر، آذر، 1382ش، راهنمای فیلمساز جوان، تهران: امیرکبیر
    3. جان مارنر، ترنس سنت، 1365ش، تکنیک کارگردانی سینما؛ ترجمه اکبر گلرنگ، چاپ دوم، تهران: نشر شانه
    4. حیاتی، زهرا، 1387ش، مهررویی و مستوری، (بازآفرینی منظومه خسرو و شیرین در سینما)، تهران: سوره مهر
    5. دی کاتز، استیون، 1384ش، نما به نما (کارگردانی فیلم: از تصور ذهنی تا تصویر سینمایی) ترجمه: محمد گذرآبادی، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
    6. رحیمیان، مهدی، 1389ش، سینما: معماری در حرکت؛ چاپ دوم، تهران: سروش.
    7. فیلیپس، ویلیام، 1386ش، مبانی سینما، ترجمه: رحیم قاسمیان، چاپ اول، تهران: ساقی.
    8. گرین، کیت و لبیهان، جیل، 1383ش، درس نامه نظریه و نقد ادبی، ترجمه: گروه مترجمان، تهران: روزنگار.
    9. لوتمن، یوری، 1370ش، نشانه شناسی و زیباشناسی سینما؛ ترجمه: مسعود اوحدی، چاپ اول، تهران: سروش.
    10. متنز، کریستین، 1385ش، ساخت گرایی- نشانه شناسی سینما؛ ترجمه: علاءالدین طباطبایی، چاپ دوم، تهران: هرمس.
    11. معین، محمد، 1386ش، فرهنگ معین، تهران:زرین
    12. نیکولز، بیل، 1372، میزانسن در سینما، ترجمه: محمد شهبا، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.

    مقالات

    1. اصغرزاده، محمد، و همکاران، 1391ش، تصویرسازی سینمایی در تاریخ بیهقی، مجله ادب پژوهی، ش 22، صص 95 ـ 65
    2. اناری بزچلوئی، ابراهیم، فراهانی، سمیرا ، 1394ش، نقد و بررسی تصاویر تجسمی قرآن کریم در نهج البلاغه، نشریه پژوهشنامه نهج البلاغه » دوره 3، شماره 12.
    3. جهانگیریان، عباس، 1387ش، اقتباس، راه طی شده، مسیر پیش رو، اولین هم اندیش سینما و ادبیات، گردآوری علی اربابی، تهران: فرهنگسان هنر، صص 103 ـ 114
    4. سرگزی، مریم؛ حسومی، ولی الله ، 1397ش، واکاوی هنر روایت سینمایی در خطبه 91 نهج‌البلاغه، سراج منیر، دوره 9، شماره 31، صفحه 79-99.
    5. محمد قاسمی، حمید، 1386)هنر تصویر آفرینی در نهج البلاغه، تحقیقات علوم قران و حدیث. دوره4، شماره 1 - شماره پیاپی 7، بهار و تابستان 1386، صفحه 191- 167 .