تبیین ابعاد مدیریت استراتژیک در نهجالبلاغه با تاکید بر نامه 53

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد و عضو هیئت علمی گروه مدیریت پردیس فارابی قم

2 استادیار، عضو هیئت علمی گروه مدیریت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم، (نویسنده مسئول).

3 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی گرایش رفتار سازمانی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم

چکیده

هدف پژوهش پیش‌رو شناسایی ابعاد مدیریت استراتژیک در نامه 53 با رویکرد استراتژیک و مقایسه این الگوی اسلامی با الگوهای موجود و ارائه یک الگو در سطح حاکمیت است. روش جمع آوری داده‌ها از روش تحلیل محتوا است. در نهایت برای اعتبار  روایی کدها و مضامین استخراج شده به تایید 10 تن از آشنایان به نهج‌البلاغه رسید، که در مجموع 273 شاخص و 57 مؤلفه و 14 مقوله بدست آمد که به تایید خبرگان رسید و محورهای مدل شامل 3 محور تدوین، اجرا و ارزیابی بدست آمد. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، این نامه علاوه بر تمامی ابعاد مطرح شده در الگوهای موجود ، به ابعادی توجه نموده که در دیگر مدل‌ها مورد غفلت واقع شده است: در بعد تدوین استراتژی به اصول اخلاقی، فرهنگی و بومی‌سازی  و در بعد اجرا و تخصیص منابع و مدیریت زمان، به شاخصه‌های معنوی و برنامه‌ریزی در سطح فردی توجه دارد؛ و از حیث ساختار فرماندهی، خداوند به عنوان مبدا فرماندهی در نظر گرفته می‌شود؛ اما در مدل‌های موجود، مبدا فرماندهی، انسان معرفی می‌شود. همچنین به مسائل روانی و اخلاقی در عزل و نصب‌ها و در بعد ارزیابی به ملاقات حضوری با مردم و عدم کنترل بیش از حد زیردستان تاکید دارد. درآخر با استفاده از نامه 53 به یک الگوی مدیریت استراتژیک اسلامی که تفکر و برنامه­ریزی را توامان در خود دارد و با فرهنگ بومی و اسلامی ما از  تناسب بالاتری نسبت به مدل‌های موجود برخوردار است دست می یابیم.

کلیدواژه‌ها


  1.  منابع

    .قرآن کریم.

    . نهجالبلاغه، 1394ش، ترجمه: محمددشتی، چاپ دوم، قم: انتشارات محمد امین.

    1. آرمنسترانگ، مایکل، 1384ش، مدیریتاستراتژیک منابع انسانی، ترجمه: سید محمد اعرابی و داوود ایزدی، چاپ دوم، تهران: انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
    2. ابوالمعصوم، محمد. امینی‌سابق، زین‌العابدین، 1394ش، «مدیریت استراتژیک با رویکرد ارزشهای اسلامی». اولین کنفرانس بینالمللی حسابداری و مدیریت در هزاره سوم.
    3. پیرز، جان‌ای. رابینسون، ریچاردبی، 1394ش، مدیریت راهبردی، ترجمه: ‌سیدمحمودحسینی، چاپ ششم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت). مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
    4. خدادحسینی، سیدحمید، 1385ش، مدیریت و برنامهریزی استراتژیک، چاپ اول، تهران: انتشارات صفار اشراقی.
    5. خوئی، حبیب‌الله، 1424ق، منهاجالبراعه فی شرح نهجالبلاغه، جلد20، طهران: مکتبه الاسلامیه.
    6. دلشادتهرانی، مصطفی، 1394ش، دلالت دولت: آییننامه حکومت و مدیریت در عهدنامه مالکاشتر، تهران: انتشارات دریا.
    7. دلشادتهرانی، مصطفی، 1394ش، رایت درایت: اخلاق مدیریتی در عهدنامه مالکاشتر، تهران: انتشارات دریا.
    8. دیوید، فرد. آر (بی‌تا)، مدیریتاستراتژیک، ترجمه: علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، 1395ش، چاپ ششم، تهران: انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
    9. رحمان‌سرشت، حسین، 1383ش، مدیریتراهبردی در اندیشه نظریهپردازان، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
    10. رودریگوفانتین و خالق احمد، 1397ش، رویکرد اسلامی به مدیریت استراتژیک، ترجمه: سونیا صرامی، جلیل دلخواه، چاپ دوم، تهران: انتشارات صفار.
    11. سالاری، حسین، 1398ش، مدیریت استراتژیک در اسلام: تدوین استراتژی حکومت علوی از منظر نهج‌البلاغه، چاپ اول، تهران: بنیاد نهج‌البلاغه.
    12. ساروخانی، باقر، 1393ش، روشهای تحقیق در علوم اجتماعی: بینشها و فنون؛ جلد دوم.، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    13. شفیعی، عباس، 1396ش، «رویکرد اسلامی به مدیریت رفتار سازمانی در سطح سازمان»، چاپ اول: قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    14. کویین-میتنزبرگ-جیمز، 1382ش، مدیریت و برنامهریزی، ترجمه: محمد صائبی، چاپ سوم، تهران: موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی.
    15. گرنت، رابرت‌ام، 1394ش، مدیریت استراتژیک با رویکرد امروزی، ترجمه: آرش خلیلی نصر، تهران: آریانا قلم.
    16. مرکز راهبردی سپاه، 1385ش، اندیشه‌های هنری مینتزبرگ.
    17. مکارم ‌شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان، 1390ش، پیام امام امیرالمومنین علیه السلام. قم: انتشارات امام علی‌بن‌ابیطالب علیه السلام.
    18. میرآخوری، علیرضا. دارائی، محمدرضا و سلام زاده، یاشار، 1393ش، اردیبهشت و خرداد، سومین کنفرانس الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت، واکاوی مفاهیم و نظریههای رایج توسعه و تجارت ایران و جهان به سوی نظریه اسلامی ایرانی پیشرفت.
    19. هری‌آریاجر، 1385ش،نظریه راهبردی قرن بیست و یکم. ترجمه: مرکز راهبردی سپاه.
    20. مینتزبرگ، هنری. بروس، آستراند. لمپل، ژوزف، 1384ش، جنگل استراتژی، ترجمه: محمود احمدپور داریانی، تهران:پردیس57
    21. هکس، آرنولدوسی، 1395ش، مدل دلتا: بازآفرینی استراتژی کسب وکار، ترجمه: محمد مهدی‌خواه و سعید حسین‌زاده، تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام.

    مقالات

    1. احمدوند، علی‌محمد. قاضی‌زاده، سید ضیاء الدین. نواب اصفهانی، سید محمدرضا، 1389ش، «مروری بر مدل‌های انتخاب راهبرد و ارائه یک مدل پیشنهادی»، مجله مدیریت فردا، سال نهم، شماره23، (ص 107-118).
    2. اعرابی، سید محمد. فیاضی، مرجان، 1389ش، «استراتژی پژوهش کیفی در حوزه مدیریت»، فصلنامه راهبرد، دوره19، شماره 54، (ص241-225).
    3. حمیدی‌مطلق، روح‌الله و بابایی، علی،1395ش، «برنامه‎ریزی استراتژیک :تاریخچه، مفروضات و میزان تأثیر آن برعملکرد سازمانی.« سیاست نامۀعلم و فناوری، شماره 6، ص 31-44.
    4. حیدری، علی. والی‌پور، علیرضا، 1396ش، «پژوهش‌های مدیریت استراتژیک در ایران: مروری بر آثار انتشاریافته در نشریه‌های علمی پژوهشی داخلی طی سالهای 1380 تا 1393»، مدیریت بازرگانی،9، 83-102.
    5. سالاری، حسین. حسینی، میرزاحسن، 1390ش، «تدوین استراتژی از منظر نهج‌البلاغه». فصلنامه پژوهشهای نهج البلاغه، شماره 32، ص 95-124.
    6. شیره‌پزآرانی، علی‌اصغر. حسینی، میرزاحسن و محمودی‌میمندی، محمد و امینی، محمدتقی، 1393ش، «الگوی مفهومی تفکراستراتژیک در کسب و کارها از دیدگاه امام علی علیه السلام در نهج‌البلاغه». فصلنامه اسلام و مدیریت، دوره3، شماره6، ص 53-87.
    7. عربشاهی، معصومه، 1387ش، «مدیریت استراتژیک و ضرورت و موانع بکارگیری آن‌ها در سازمان‌ها«، نشریه علمی تخصصی هنر مدیریت، شماره4.
    8. گلشن، ابراهیم، 1385ش، «حاکمیت، دولت و اندازه حکومت«، فصلنامه تحول اداری، دوره دهم، شماره52.
    9. یاسینی، علی. عبدی، مرضیه و تابان، محمد، 1396ش، «شناسایی مؤلفه‌های تفکراستراتژیک بر مبنای آموزه‌های نهج‌البلاغه». فصلنامه پژوهشهای نهجالبلاغه، دوره5، شماره18، (ص 55-57).
    10.