مطالعه تطبیقی "حکمرانی خوب" از منظر نامۀ 53 نهج البلاغه و آرای اسکاپی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه مازندران، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی؛ (نویسنده مسؤول)

2 دانشیار دانشگاه مازندران، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی

3 دانش آموختۀ کارشناسی ارشد دانشگاه مازندران، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی

چکیده

"حکمرانی­ خوب" که اخیراً توسط اندیشمندان غربی مطرح شده است، به­ واقع مدلی برای ارزشیابی پیشرفت است که کشورهای غربی به دنبال القاء آن به دیگر کشورها هستند و آنرا کلید پیشرفت جوامعِ در حال توسعه می­شمارند. "حکمرانی­ خوب" از وجود سه بخش: دولت، جامعۀ مدنی و بخش خصوصی­ توأم با ارتباطات متقابل آنها و ویژگی­های هشت­گانۀ: پاسخگویی، شفافیت، مسؤولیت­ پذیری، حاکمیت و برابری، رضایت و توافق­ جمعی، مشارکت، تبعیت از قوانین و مقررات و کارآیی و اثربخشی، تشکیل گردید. این نوشتار با استواری بر روش توصیفی-تحلیلی، تفاوت ماهوی و مبنایی "حکمرانی خوب" براساس تطبیق نامۀ 53 نهج­ البلاغه با آرای اسکاپی را بررسی نموده. لذا ابتدا "حکمرانی­ خوب" و شاخص­های آن بررسی و سپس"حکمرانی­ خوب" و شاخص­های آن براساس فرمان امام علی علیه السلام با "حکمرانی­ خوب" از دیدگاه نهاد­های بین­ المللی مقایسه گردید. نتیجه اینکه "حکمرانی­ خوب" از دیدگاه نهادهای بین­ المللی یا منطق‌ه­ای آن(اسکاپ) بر محوریت انسان استوار است؛ در حالیکه "حکمرانی­ خوب و شایسته" براساس شاخص­‌های نامۀ 53 نهج­ البلاغه بر محوریت خدا قرار گرفته که تمام ابعاد زندگی انسان را به شیوه­‌ای کاملتر دیده است. تفاوت اساسی حکمرانی براساس نامۀ 53 نهج­ البلاغه با "حکمرانی­ خوب"(اسکاپی)، در مبانی قانون­گذاری است، زیرا امام علیه السلام، قانون و قانون­ گذاری را منحصر به خداوند یا کسانی می­‌دانند که از طرف خداوند باشند در حالیکه در نوعِ اسکاپی، قانون و قانون­گذار، مردمند.

کلیدواژه‌ها


  1.  منابع

      قرآن کریم، ترجمه: ناصر مکارم­شیرازی، 1373 ش، قم: دارالقرآن الکریم.

      نهج البلاغه­، 1390ش، مترجم: محمد دشتی، مؤسسه فرهنگی تحقیقی امیر المومنین.

    1. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، 1412 ق، معجم مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دارالعلم.
    2. میدری، احمد و جعفر خیرخواهان، 1383ش، حکمرانی خوب بنیان توسعه. تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی
    3. حسینخانی،­ هادی، 1386ش، «آسیب­ شناسی تربیت­ اخلاق (تربیت تحصیلی)، فصلنامه علمی ترویجی معرفت، سال 16، شماره 112، 28-17
    4. حسینی­ تاش، سیدعلی و قادرعلی واثق، 1393ش، «حکمرانی خوب و ارائه حکمرانی شایسته بررسی و شاخص‌های این دو از دیدگاه امیرالمؤمنین علی علیه السلام»، فصلنامه اسلام وپژوهش­‌های مدیریتی، سال 3، شماره 2، 28-17
    5. حقیقت، سیدصادق، 1380ش، «امام علی علیه السلام و آسیب شناسی حکومت اسلامی»، مجله کتاب نقد، شماره 18، 255-226
    6. خاشعی­، وحید و عطاءاله هرندی، 1393ش، «تبیین ابعاد حکم‌رانی متعالی مبتنی بر سیره حکومتی امام علی علیه السلام : تلفیق رویکرد اجتهادی و تحلیل محتوا»، فصلنامه علمی پژوهشی: پژوهش­های علم و دین، سال 5، شماره 10، 110-85
    7. خنیفر، حسین، 1385ش، «اصول مدیریت کارآمد از دیدگاه امام علی علیه السلام»، دوماهنامه تدبیر، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، سال 2، شماره 3.
    8. خواجه­ سروری، غلامرضا و حسن زارعی محمودآبادی، 1393ش، «فرهنگ سیاسی مطلوب در فرمان امام علی علیه السلام به مالک اشتر»، فصلنامه پژوهش­‌های راهبردی سیاست، سال 3، شماره 9، 63-27
    9. دباغ، سروش و ندا نفری، 1388ش، «تبیین مفهوم خوبی در حکمرانی خوب»، نشریه مدیریت دولتی، دوره1، شماره 3، 3-18
    10. درخشه، جلال و جبار شجاعی، 1394ش، «شاخص­های حکمرانی خوب در اندیشه و عمل امام علی علیه السلام»، پژوهش­‌های علم و دین، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 6، شماره 1، 36-17
    11. دهقانی، فریبا و همکاران، 1394ش، «مقایسه تحلیلی حکمرانی خوب از دیدگاه نهادهای بین المللی با حکمرانی اسلامی از دیدگاه امام علی علیه السلام»، کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم رفتاری و اجتماعی، 1-20
    12. ساروی، پریچه و مژگان قادرزاده، 1384ش، «جامعه مطلوب از دیدگاه امام علی علیه السلام»، فصلنامه علمی ترویجی معرفت، سال 4، شماره 8، 41-31
    13. شاه­ آبادی ابوالفضل و آمنه جامه­ بزرگی، 1392ش، «نظریه حکمرانی خوب از دیدگاه نهج­ البلاغه»، فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه، سال1، شماره 2، 17-1
    14. صباغ کرمانی، مجید و مهدی باسخا، 1388ش، « نقش حکمرانی خوب در بهبود کارکرد هزینه­‌های دولت: مطالعه موردی بخش بهداشت و آموزش کشورهای اسلامی»، فصلنامه تحقیقات اقتصادی، دوره 44، شماره 86، 130-109
    15. عظیم­ زاده اردبیلی، فائزه، 1379ش، « تئوری و مبانی مدیریت از دیدگاه امام علی علیه السلام»، فصلنامه ندای صادق، شماره 20، 38-18
    16. مبارک، اصغر و زیبا آذرپیوند، 1388ش، «نگاهی به شاخص­‌های حکمرانی خوب از منظر اسلام و تأثیر آن بر رشد اقتصادی»، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، سال 9، شماره 36، 208-179
    17. محمدی پرفکر، رقیه، 1369ش، «آشنایی با سازمان های بین المللی و اقتصادی (10): اسکاپ - کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای آسیا و اقیانوس»، فصلنامه جهاد، سال 11، شماره 136، 61-56
    18. ..